‘Küresel Vergi’de son adım ‘Roma’

Önceki yazılarımızdan da hatırlayacağınız üzere, G20 ülkelerinin 2015 yılından bu yana yoğun bir tartışma alanı olarak istişare ettikleri ve teknik içeriğinin hazırlanma süreci Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'ne (OECD) verilmiş olan 'küresel vergi reformu'nda, önce aralarında kurucu ülke olarak Türkiye'nin de yer aldığı OECD nezdindeki 38 üye ülkenin öneri ve itirazları ile reform tasarısına mayıs ayı sonu gibi büyük ölçüde şekil verilmişti. Ardından, bu yıl G7 Grubu'na ev sahipliği yapan İngiltere'de buluşan liderler, 'küresel vergi reformu'nda mutabık kaldıklarını belirttiler.
Bununla birlikte, gerek G20 ülkelerinin bir bölümü, gerekse de önde gelen kimi ülkeler, küresel ölçekte dünyanın pek çok ülkesinde mal ve hizmet üretimi ve ticareti gerçekleştiren çokuluslu şirketlere uygulanacak olan 'küresel asgari vergi' oranından memnun değldi. Bu nedenle, 11-13 Haziran 2021'de İngiltere'nin Cornwall kentinde bir araya gelmiş olan G7 liderlerinin mutabakatına rağmen, çok sayıda ülke ile müzakereler temmuz ayı başına kadar sürdü. Sonuçta, sadece G20 ülkeleri değil, aynı anda 132 ülkenin dahil olacağı tarihi bir 'küresel vergi reformu'ndan söz ediyoruz. 100 yıl sonra ilk kez küresel vergi sistemine yönelik olarak atılan bu adımın yoğun müzakerelere konu olması son dedece doğal.
Bu nedenle, Türkiye adına Hazine ve Maliye Bakanımız Lütfi Elvan'ın katıldığı 9-10 Temmuz'da Venedik'te gerçekleşen G20 hazine bakanları ile merkez bankası başkanları toplantısında, G20 ülkeleri ilkesel olarak iki sac ayağından oluşan reformu onayladılar. Bununla birlikte, teknik müzakereler ekim ayına kadar sürecek. Buna göre, cirosu 750 milyon eurodan fazla olan şirketler için en az yüzde 15'lik bir küresel asgari vergi oluşturuldu. Ayrıca, küresel ekonomide GAFA (Google, Apple, Facebook, Amazon) olarak adlandırılan, hem küresel ölçekte yüksek cirolu, hem de yüksek karlılıkla çalışan çokuluslu şirketlerin tüzel kişilik olarak varlık göstermeden faaliyet gösterdikleri ülke ekonomilerinden elde ettikleri 'artı kar'larından yüzde 20 ile 30'nu vergi yoluyla yine bu ülkelere kaynak olarak aktarmalarına karar verildi.
İstisnasız, hangi ülke kökenli olursa olsun, tüm çokuluslu şirketlerin bu küresel reform ile dünya ekonomisine kazandıracakları küresel asgari vergi tutarı sayesinde, devletlerin kasasına yılda 150 milyar dolarlık ek gelir sağlanmış olacak. Bakan Lütfi Elvan, ABD Hazine Bakanı Yellen, Fransa Maliye Bakanı Le Maire ve Alman Maliye Bakanı Scholz ile ikili temaslarının yanı sıra, toplantıda Türkiye'nin küresel vergi reformundaki pozisyonunu detaylı bir şekilde paylaştı. ABD Maliye Bakanı Janet Yellen ise, küresel vergi reformunun 'yenilmeye mahkum uluslararası vergi rekabeti' politikalarına son vereceğini belirtmiş .
Bundan sonraki aşama, OECD'nin son teknik dokunuşları sonrasında, 30-31 Ekim'de Roma'da yapılacak G-20 Liderler Zirvesi'nde elde edilecek nihai mutabakat. 2000-2018 arasında çokuluslu şirketlerin kazançlarının yarısını Bermuda, Cayman Adaları, İrlanda, Lüksemburg, Hollanda, Singapur ve İsviçre gibi ülkelerden elde ettiklerini dikkate aldığımızda, bu tarihi bir adımın anlamı var, hiç kuşkusuz. Ancak, aşırı düşük vergi oranları uygulayan 'vergi cennetleri' dönemi bitecek mi, anlaşma sağlanıp, reform 2023'de devreye girdikten sonra göreceğiz.