Hürmüz ve ötesi

2000'li yıllarla birlikte, Atlantik ile Asya-Pasifik arasında hız kazanan 'küresel güç merkezi' rekabetinin bir sacayağı da 'enerji'ye dayanıyor. Asya- Pasifik'in dünya mal üretiminde artan ağırlığı enerji gerektirmekte. 2016-2019 arası 19 milyon varilden 20 milyona tırmanan Asya Pasifik'in günlük ham petrol ithalatı, 2020'de 21 milyona, 2025'de 25 milyona ve nihayet 2030'da 30 milyon varile ulaşacak. Bu dönemde, Kuzey Amerika'nın günlük ham petrol ihracatı 1 milyon varilden 6 milyon varile yükselirken, Orta Doğu'nun günlük ham petrol ihracatı ise 20.5 milyon varilden 22 milyon varile yükselecek. Söz konusu projeksiyonlar şuna işaret ediyor; ABD 2020 ile 2030 arası ham petrol üretimini daha da katlayarak, günlük ham petrol ihtiyacı olan 22 ile 25 milyon varilin yarısından fazlasını kendi imkanları ile karşılayıp, günlük üretiminin 3-4 milyon varilini de ihraç edecek.
2040'a kadar küresel petrol piyasasında dengenin öyle bir şekillenmesi gerekiyor ki, ABD'nin kendi ihtiyaçlarını karşılayacak petrolü iç üretim ve ithalat yoluyla ucuza temin etmesi, kendi halkının ve başta havacılık endüstrisi, tüm sektörlerin yakıt ihtiyacını kabul edilebilir bir seviyede tutması gerekiyor. ABD'nin günlük petrol ithalatını 10 milyon varile kadar düşürürken, 2000- 2017 arası Basra Körfezi ve Hürmüz Boğazı'ndan yaptığı ithalatı 3 milyon varilden 2 milyona indirdi; buna karşılık, aynı dönemde Kanada'dan yaptığı ithalatı 1.8 milyon varilden 3.8 milyon varile çıkardı. Bu tablo, ABD'nin son 18 yılda Orta Doğu'ya, Basra Körfezi'ne ham petrol ithalatındaki bağımlılığını ciddi anlamda azalttığına işaret ediyor. Buna karşılık, ham petrol ihracatındaki iddiasını arttırıyor. ABD 2023'de günlük petrol ithalatını 4.5 milyon varile çekerken, Hindistan'ın günlük petrol ithalatının 5 milyon, Çin'in günlük petrol ithalatının ise 10 milyon varile ulaşması beklenmekte.
İran'ın petrol ihracatının yüzde 26'sı Çin'e, yüzde 23'ü Hindistan'a, yüzde 19'u ise AB ülkelerine. Geçtiğimiz hafta sonundan itibaren 2 Suudi tankerine, 4 kargo gemisine BAE karasularında sabotaj ve Suudi Arabistan'a drone saldırısı haberlerinin satır aralarında, İran'ı petrol oyununda devre dışı bırakacak hamlelere yönelik yorumlar, Çin ve Hindistan gibi alıcılar açısından bir tarafta, Körfez'deki üreticiler ve ABD gibi satıcılar açısından diğer tarafta derin anlamlar içermekte. 'Hürmüz ve ötesi'ni bu cepheden de okumamızda; Suriye, Irak ve Doğu Akdeniz'deki 'enerji savaşı'nı da bu cepheden okumamızda yarar görürüm.