‘Beyrut’ta denize kavuşmak...’

"Elma imparatorluğuydu Lübnan. Cerrah'ın çarmıhı oldu...
Üzümün, yeşil bademin, dağ kekiğinin, incir kuşlarının yurduydu; sadistlerin yurdu oldu.
Turizm broşürlerinde söylenen doğruydu; her portakalında güneş eğleşirdi.
Bugün portakalı soymaya başlayınca parmaklarımıza boğazlanmış çocukların kanı akıyor."
Lübnan iç savaşı günlerinin Beyrut'unu böyle tasvir ediyordu Nizar Kabbani...
Şam'da doğmuştu şair...
Beyrut'un âşığıydı.
İnsana ve sevdiği şehre kırgın bir ruh hâliyle 1989'da Londra'da vefat etti.

***

Aylardır aynı rutin...
Gece çok geç vakte kadar hem televizyondaki hem de Telegram'daki haber kanalları önünde nöbetteyim...
Gazze ve Lübnan'dan gelen acı dolu haberler...
Seyirci olmaya mahkûm edilmenin yamukluğunu dualarla telafi etmeye çalıştığım uykusuz saatler...
Sonra belki bir miktar tat verip yine de hayata inandırır diye edebiyata dönüş...
Garip şey, neredeyse her kitapta Lübnan'a, Filistin'e dair izler arıyorum...
Sonra hem yabancı hem de pek tanıdık bir nostaljiyle Refik Halit'in Sürgün'ündeki şu satırlarda takılıp kalıyorum: "Birden hatırına bu denizin İstanbul'dan geçerek buralara ulaşmış olması ihtimali geldi; Boğaziçi'ni yalayıp Sarayburnu'nu tırnakladıktan sonra Marmara'yı aşmış. Akdeniz'e yayılmış, sonunda Beyrut sahillerine düşmüştü..."

***

Şu an Adonis'in Beyrut üzerine şu dizesi not defterimden bana bakıp duruyor: "Evine giden yol kalmadı / kuşatma ve bulvarlar artık mezarlıktır."
Ya Halil Cibran'ın "Mezarlar Ne Söyler?"deki Beyrut'un kaderini tasvir eden şu sözüne ne demeli? "Ölüm hayattan daha güçlüdür. Aşk ise ölümden de güçlü."
Cibran ki, Lübnan'dan ilk ayrılışında "Arkasında cenneti bırakmış bir varlığın kederi içindeyim" demişti ama aldanıyordu...
Beyrut, yüz küsur yıldır hep aşkla direndi ölüme ve her seferinde yenildi.

***

Reşat Nuri'nin (hani şapşalların Cumhuriyet döneminde geçtiğini sandıkları) meşhur romanı Çalıkuşu'nda bile Beyrut var: "Çölleri geçtikten sonra Beyrut'ta denize kavuşmak, annemi biraz canlandırır gibi olmuştu. Misafir olduğumuz evde beni yatağına oturtarak saçlarımı tarıyor, başını göğsüme kapayarak ağlıyordu."
Osmanlı dünyası böyle bir şeydi...
Şimdi gazetecilerin çatışma izlenimleri ve tatil hikâyeleri dışında bir iki eser hariç, yeni edebiyatta ara ki bulasın Beyrut'u...