Uçak, helikopter, İHA, SİHA, uydu…

Mustafa ve Remzi geldiklerinde,ş İhsan ve Selim yoğun bir şekilde kahvaltı hazırlamakla meşgullerdi. Soran gözlerle baktıklarını gören İhsan:

- Bu sabah özel bir sabah. Gece Mehmet aradı ve eğer TUSAŞ yani TAI konusunda anlatacaklarını dinlemek istiyorsak bu sabah kahvaltı ikram etmemiz gerektiğini söyledi. Biz de Selim'le birlikte profesörümüzü memnun etmek için hazırlık yapıyoruz. Remzi, gülerek:

- Yahu bari önceden haber verseydin de kahvaltı yapmadan gelseydik…

- Sen her zaman biz tok karnına bir toklu yeriz demez miydin, kahvaltı yapmış olsan da burada da yersin…
Beraberinde Oğuz'la gelen Mehmet, kahvaltı masasını görünce gülmeye başladı:

- Yahu İhsan, şaka yapmıştım ama ciddiye alacağını bildiğim için kahvaltı yapmadan geldim. Madem öyle, haydi önce kahvaltımızı yapalım ve sonrasında öğrendiklerimi aktarayım size. Laf aramızda epeyce ders çalıştım…
Kahvaltı bitip keyif çayları içmeye başladıklarında, yanındaki çantadan bazı kağıtlar çıkaran Mehmet, anlatmaya başladı?
- Daha önce TEI'den yani TUSAŞ Motor Sanayii Anonim Şirketi'nden bahsetmiştik. Geçen hafta da pilot arkadaşım Necmi sağ olsun bize Kızılelma'yı ve bu arada Baykar'ı anlattı. Giderken de tabii benim size TUSAŞ yani Türk Havacılık ve Uzay Sanayii hakkında bilgiler verebileceğimi söylemişti… Selim, sordu:

- Sanırım sen bu konuyu iyi biliyordun. Neden ders çalıştın ki?.. Mehmet, gülümseyerek:
- Yahu benim bilgilerim merakımı tatmin edebilecek şekilde yüzeysel şeylerdi. Sizin karşınıza çıkıp anlatmak söz konusu olunca mecburen ders çalıştım. TUSAŞ'ın internet sitesi başta olmak üzere epey sörf yaptım, anlayacağınız. Öncelikle TUSAŞ'ın, 28 Haziran 1973'de savunma sanayiinde dışa bağımlılığımızı azaltmak için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde Türk Uçak Sanayii Anonim Ortaklığı adıyla kurulduğunu belirtelim… Mustafa, merakla sordu:

- Kuruluş tarihi 1973 olduğuna göre, herhalde Erbakan Hoca'nın başlattığı ağır sanayi hamlesi ile ilgili kuruluşlardan birisi galiba?..

- Evet, o dönemdeki benzeri birçok kuruluş gibi TUSAŞ'ın kuruluşu da, rahmetle andığımız Erbakan Hoca'nın girişimleri sonucu gerçekleşmiş. Kuruluşun temel amacı da ülkemizin hava aracı ihtiyaçlarını milli ve yerli imkanlarla karşılamak için faaliyetlerde bulunmaktı. Şirketin ilk on yılının daha çok araştırmalar ve deneme üretimleri ile geçtikten sonra, 80'li yılların ortalarında Türkiye, ana muharebe hava aracı ihtiyacını F16'lar ile karşılamak maksadıyla General Dynamics ile (bugünkü adı Lockheed Martin) 25 yıllık bir anlaşma imzalamış. Uçakların ülkemizde üretilmesi şartı sayesinde, 1988'den itibaren göklerimizde Ankara Kahramankazan'da üretilen F16'lar uçmaya başlıyor…

Yaptık mı en iyisini yaparız!..
- Toplam kaç F16 üretildi acaba?.. Soruyu selim sormuştu.

- Bildiğim kadarıyla 12 yıl boyunca gerçekleştirilen 3 ayrı projede Türkiye için toplam 232, Mısır için 46 olmak üzere toplam 278 adet F-16 savaş uçağı imal edilmiş. Bu sürecin TAI'nin gelişmesi açısından oldukça önemli olduğunu söylemek gerek. İşin güzel taraflarından birisi, bizde üretilen 278 uçaktan 29'unun 'Sıfır Hatalı', 3'ünün ise 'Mükemmel' olarak nitelendirilmesi… İhsan, sordu:

- Bu da ne demek, uçakların hatalı olanı da mı var?

- Yok öyle değil. Bu farklı bir değerlendirme. Üretilen toplam 3000'in üzerinde F-16'dan sadece 9 adedi mükemmel olarak addedilmekte imiş. Bu TAI'nin başarısını gösteriyor. 3000'den fazla uçakta sadece 6'sının sahip olabildiği bir niteliği, TAI ürettiği 278 uçağın 3'ünde yakalayabilmiş. Demek ki biz yaptığımız zaman en iyisini yapıyoruz… Mustafa, kafasını meşgul eden konuyu sordu:

- F16 üretimi için ABD'lilerle yapılan 25 yıllık anlaşma ne zaman bitti?..

- Anlaşma, 25 yılın dolmasını beklemeden 2005'te bitirildi ve 12 Ocak 2005'de TAI'deki Lockheed Martin of Turkey'in %42 ve General Electric International'ın %7 hissesi Türk Uçak Sanayii AŞ (TUSAŞ) tarafından satın alındı. Türk Uçak Sanayii AŞ ve TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TAI) şirketleri 28 Nisan 2005 tarihinde TAI (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ) çatısında birleşti. TUSAŞ'ta şu andaTürk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı'nın hissesi %54.49, Savunma Sanayii Başkanlığı'nın %45.45 ve Türk Hava Kurumu'nun da %0.06… Selim, heyecanla atıldı:

- Yani artık tamamen bizim?..

- Tabii ki artık yüzde 100 bizim. İşin en güzel tarafı TUSAŞ'ın yıllardır kazandığı tecrübeleri artık tamamen ülkemiz için kullanması. Şirketin Kahramankazan'daki bulunan yüksek teknoloji ürünü makine ve teçhizatla donatılmış modern uçak üretim tesisi, parça imalatı ve uçak montajı gibi geniş üretim kabiliyetlerine sahip… İhsan'dan çayları tazelemesini isteyen Mehmet, devam etti:

HÜRJET VE Milli Muharip Uçak Gün sayıyor!..
- Eğitim Uçağımız HÜRKUŞ'u yapan TAI, HÜRJET ve Milli Muharip Uçak (MMU) ile ilgili çalışmalarını yoğun bir şekilde sürdürüyor. HÜRKUŞ'un jet versiyonu olan HÜRJET'in 18 Mart 2023'te hangardan çıkacağını ve iki yıl sürecek olan yer testlerinden sonra 2025'de ilk uçuşunu gerçekleştireceğini de müjdeleyelim. Milli Muharip Uçak'la yani MMU ile alakalı takvim de netleşiyor… Helikopter alanında T625 GÖKBEY Genel Maksat Helikopteri, T129 ATAK Taarruz Keşif ve Taktik Helikopteri, T929 Ağır Sınıf Taarruz Helikopteri, T925 10 Ton Sınıfı Genel Maksat Helikopteri üretimleri ve geliştirme çalışmaları da devam ediyor… Selim, İHA'ları hatırlattı:

- TAI İHA ve SİHA da yapıyor galiba?..

- Evet, İHA olarak ANKA'yı ve SİHA olarak AKSUNGUR'u üretiyor. Bunların daha da geliştirilmesi ile ilgili çeşitli çalışmaları da var. Şirketin, Airbus ve Boeing başta olmak üzere çeşitli uçak şirketlerinin kritik parçalarının tasarım, geliştirme ve üretim faaliyetlerinde de ciddi söz sahibi olduğunu da unutmayalım… Selim, yine lafa girdi:

- Uydu ile ilgili çalışmaları da olacaktı sanki?..
- Tabii ki. Şu ana kadar GÖKTÜRK 1 ve GÖKTÜRK 2 uydularını gökyüzüne gönderen TAI, GÖKTÜRK 3 ve yakında GÖKTÜRK 1 uydusunun yerini alacak olan GÖKTÜRK Y için çalışmalarını sürdürüyor. GÖKTÜRK uyduları yanında, sahip olduğu entegrasyon ve test merkezi ile yerli ve milli uyduların test ve entegrasyonu ile de uğraşıyor TAI. Havacılık sahasında dünya çapında tanınan birtakım şirketlerde de ciddi ortaklıkları söz konusu. En güzel taraflarından birisi de Türkiye'nin çeşitli üniversitelerinde Ar-Ge merkezlerinin olması… Üniversite-sanayi iş birliği kapsamında 63 üniversite ile Ar-Ge konularında yaptıkları protokollerle savunma sanayii, havacılık ve uzay alanlarında insan kaynağı yetiştirilmesine yönelik ciddi çalışmaları var… Mustafa, katkıda bulundu:

- Geçenlerde bir dergide Türk Havacılık ve Uzay Sanayii Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürü Prof. Dr. Temel Kotil'in bazı açıklamalarını okumuştum. Yıllık cirolarının yüzde 35.5'ini Ar-Ge yatırımlarına tahsis ettiklerini söylüyordu. Bu işi çok ciddiye aldıklarına işaret... Mehmet, elindeki kağıtları karıştırdıktan sonra:

- Temel Kotil, şu anda dünyanın en büyük havacılık şirketinin 50 bin mühendisi olduğunu vurgulayıp, 5 bin mühendisi olan TAI'nin 2028'de dünyanın en büyük 10 havacılık ve savunma şirketi arasına girmeyi, 10 bin mühendis ve 10 bin teknisyen yanında 10 milyar dolar ciroya ulaşmayı hedeflediklerini söylüyor. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii, şu anda dünyanın en büyük 100 savunma sanayi şirketi arasında olduğuna göre bunun olmaması için herhangi bir sebep de yok… İhsan, sordu:

- TAI, ihracat da yapıyor bildiğim kadarıyla?..

- Hem de nasıl... Tunus'a ANKA insansız hava aracı sattı, mesela. Filipinler Hava Kuvvetleri'ne 2 adet ATAK Helikopteri, Kazakistan'a ANKA, Nijer'e HÜRKUŞ Temel Eğitim Uçağı… Sadece bunlar da değil, HÜRJET Jet Eğitim Uçağı ile Malezya'nın uçak alım ihalesine girildi. Bu arada GÖKBEY helikopterinin dünyanın birçok ülkesinden yoğun talep gördüğü de biliniyor. İşin en şaşırtıcı yanlarından birisi de, TAI'nin Arjantinli INVAP şirketi ile ortak kurduğu GSATCOM şirketi üzerinden Türkiye'nin ilk uydu ihracatına imza atması... Selim heyecanlanmıştı:
- Anlattıklarına bakılırsa, havacılık sahasında olduğu gibi uydu sahasında da oldukça mesafe almış durumdayız. Bu da böyle gidersek istikbalin daha da güzel olacağının işareti bence…

- Haklısın. Benim anlatabildiklerim işin sadece kabuğu. Aslında diğer birçok kuruluşumuz gibi TAI'nin yaptıkları ve yapmaya çalıştıkları hakikaten müthiş şeyler. Bu da Türkiye'nin nereden nereye geldiğini gösteriyor. İnşallah bu yürüyüşümüz bir şekilde akamete uğramaz ve TAI gibi kuruluşlarımız sayesinde önümüzdeki yıllarda çok daha güzel noktalara geliriz… Selim gülümseyerek ilave etti:

- Bunun için de bütün bu gelişmelerin gerçekleşmesini sağlayan yapının varlığını devam ettirebilmesi için elimizden geleni yapmak gerektiğini unutmayalım. Daha öncesi sohbetlerimizde değişik zihniyet sahiplerinin ülkemizin ileriye yönelik çeşitli adımlarını nasıl engellediklerini hep beraber öğrenmiştik, malum… Selim'in söylediklerinden etkilenen Mehmet:

- Haklısın, Bu nokta hakikaten çok önemli. Bir zamanlar toplu iğne yapamazken şimdilerde uçak, helikopter hatta uydu yapar hale gelmek, kolay değil. Ancak, ülkemizin gelişmesi gayret edenlere destek olmazsak, bırakın daha iyilerine ulaşmayı, bugün elimizde olanları bile kaybedebiliriz, Allah korusun…