Kur’an’da Hz. Adem’in yaratılışı

Kur'an ve sünnetin haber verdiği değişik yaratma modelleri vardır. Yüce Rabbimizin yarattığı bu mahlukatı şöyle özetleyebiliriz:
1- Melekler nurdan yaratıldılar. (Müslim, Zühd, 60, hd: 2996)
2- Cinler dumandan yaratıldılar, halis ateşten yaratıldılar. (Rahman, 14-15) Zehirleyici, kavurucu ateşten yaratıldılar. (Hicr, 26-27)
3- Hz. Adem (ilk insan ve ilk peygamber) çamurdan (Sad, 71-78, Araf, 7) süzme çamur (Sülale min tin): yapışkan çamur (tin lazib): kurumuş çamur (salsal) gibi çamur türlerinden ve aşamalarından yaratılmıştır. (Hicr, 26, 28, 33: Rahman, 14; Ali İmran, 59)
4- Hz. İsa babasız, ruh üflenerek ol emriyle yaratıldı, anne rahminden doğdu. (Meryem, 21; 19: Ali İmran, 45, 47 vd)
5- Bizler bir anne ve babadan doğduk. (Hacc, 5)
6- Hz. Havva, Hz. Adem'in bir parçasından yaratıldı. (Zümer, 6; Nisa, 1) Hz. Salih'in devesinin yaratılışı gibi benzeri örnekleri de eklerseniz; bütün bunlar Yüce Rabbimiz kâinatı ve varlığı var etmede kudret, azamet, kibriye ve hükümranlığına işarettir. Allah (c.c.) bizim mahkûm olduğumuz prensiplere mahkûm olmadan varı var ediyor, ham maddeyi yaratıyor, ondan da şekil veriyor, dilediğini vücuda getiriyor.
İlk insanın yaratılması
Topraktan yaratılan ilk insanın -ve ilk peygamberin- adını Yüce Allah Ali İmran suresinin 59. ayetinde açıkça zikrediyor.
Diğer ayetler de ise malum olana işaret ediyor.
Her birimiz çamurun -toprağın- değişik süreçlerinden geçmediğimize göre topraktan yaratılandan vücuda geldik. Tek canlıdan eşini yaratan Yüce Kudret oradan da erkekler ve kadınlar yaydı, bizi vücuda getirdi.
(Nisa, 1)
Hz. Adem'in örneği - Hz. İsa'nın örneği
Yüce Kitap Hz. Adem ile Hz. İsa'nın yaratılmasındaki farkı tasarrufa ve imzaya şöyle işaret ediyor: "Şüphesiz Allah'ın yanında Hz. İsa'nın durumu Hz. Adem'in durumu -yaratılışı- gibidir. Onu -Adem'i- topraktan yarattı sonra ona 'ol' dedi, o da hemen oluverdi." (Ali İmran, 59) Ayet hem Hz. Adem ve hem de Hz. İsa'nın yaratılışındaki farklılığa işaret ediyor, birbirine kıyaslıyor bu iki özel ve hikmet dolu yaratılışı. Babasız dünyaya gelen Hz. İsa ile hiçbir geçmişi olmayan ve topraktan şekillenen ve sonra ruh üflenen Hz. Adem.
Hz. İsa'da anne var, baba yok; Hz. Adem'de ne anne, ne baba, ne insan, ne ademoğlu, ne de başka bir soy -ve aşiret yok. Zaten dönüş de atamızın yaratılışına dönüş olacaktır: 'Sizi topraktan yarattık, sizi oraya döndüreceğiz ve sizi bir kere daha oradan çıkaracağız (Taha, 55). Her birimiz toprak ve çamurun bu aşamalarını yaşamadığımıza göre kastedilen dedemizin hammaddesine işarettir.
İnsan vücudunda topraktaki minerallerin varlığı da bu hakikati değiştirmiyor. Tam aksine ilk yaratılışın imzasının bütün varlık hayatı boyunca insanı takip edeceğini gösteriyor.
Hz. Adem'in toprağının özelliği
Hz. Adem -ilk insan ve ilk peygamber- çamurdan (İsra, 61; Araf, 12; Sad,76; Secde, 7) cıvık çamurdan (Saffet,11) çamurdan süzülmüş bir hulasadan yaratıldı (Müminun, 12) Hz. Adem kuru çamurdan şekillenmiş balçıktan yaratıldı (Hicr, 27; Rahman, 4) Başka ayetler yaratılışı daha belirginleştiriyor.
"Ki o yarattığı her şeyi güzel yapan insanı (Hz. Adem'i) yaratmaya çamurdan başlayandır." (Secde, 7) Kur'an'ın topraktan yaratılan Hz. Adem olduğunu belirttiğini daha önce (Ali İmran, 59) belirtmiştir. Sonra o toprak düzeltildi, tamamlandı içine ruh üflendi (Secde, 9) ve ebül beşer, insanın babası yaratıldı.
İnsanoğlunun yaratılışı
Kur'an-ı Kerim Hz. Adem'in yaratılışını anlattıktan sonra insanoğlunun -Ademoğlu'nun çoğalmasını ise şöyle anlatıyor:
"...Biz sizi aslında topraktan, sonra O'nun zürriyetini insan suyundan (normal çoğalma yolu), sonra pıhtılaşmış bir kandan (rahim süreci), daha sonra da şekillenmesi -yaratılışı belli belirsiz bir çiğdem etten yarattık.
Ve bunları size kudretimizi apaçık gösterelim diye yaptık... (Hacc, 5)" Ayetler apaçık değil mi?
Havva nasıl yaratıldı?
Kur'an-ı Kerim şöyle belirtiyor: 'Ey insanlar! Sizi bir tek candan (Adem'den) yaratan, ondan da yine onun zevcesini (Havva'yı) vücuda getiren ve ikisinden de birçok erkek ve kadınlar (besse, yayan) türeten Rabbinize karşı gelmekten sakının.
(Nisa, 1) Yaratılış bir kişiden başlamıştır. O bir kişi de Hz. Adem'dir. 'Sizi bir kişiden yarattı, O sonra ondan da eşini meydana getirdi.' (Zümer, 6)
Hz. Adem'e özel bilgi veriliyor
Yüce Allah Hz. Adem'i özel bilgi ile donatıyor ve isimleri (eşyanın, varlığın ve belli bilgilerin) ona öğretiyor. (Bakara, 31) Meleklere takdim ettiği Hz. Adem'e isimleri söylemesini emrediyor. Meleklerin bilemediği bilgileri -isimleri Hz. Adem söyledi.
(Bakara, 33) Sonra Yüce Allah Adem'e secde etmelerini emrediyor.
Buradaki secde kulluk anlamında değil, emre itaat ve ihtiram -saygı- secdesidir.
Hz. Yusuf'a baba ve annesinin secdesi gibi (Yusuf, 100) Adem'in yanında Allah'a secde edin gibi bir yorum isabetli değildir.
Zira böyle olsaydı, İblis'in bir itirazı olmazdı.
Zira iblis zaten Yüce Allah'a secde ediyordu.
İtirazın sebebi; İblis'in kendini Hz. Adem'den daha üstün görmesiydi.
Hz. Adem'i seçti (istefa, icteba)
Yüce Allah'ın Hz. Adem'i peygamberliğe seçmesi -zira ilk insan peygamber olmayabilirdi- istefa (seçti) kelimesiyle anlatılır. Bu kelime (istefa-icteba arasında ton farkı var. İcteba da seçti anlamında, ama kendine yakınlaştırdı gibi içsel bir anlamı var. Yusuf, 6) Hz. Adem'i peygamberliğe layık gördü anlamı taşır. (Ali İmran, 33; Fatır, 32, Sa'd, 47) Yoksa cennete başka yaratıklar var da biz mi bilmiyoruz. Kur'an-ı Kerim her ayetiyle amel edilip mesaj alınacak bir kitaptır.
O ne diyorsa ona uymalıyız. Yoksa biz ne diyorsak ona da onu söyletemeyiz.
Bunun vebali öteki âlemde önümüze çıkacak. Sonra hem Allah ve hem Resulü bizden davacı olurlar. Rabbim tümümüze istikamet versin. Kur'an'ı beyin jimnastiğinin arenası haline getirmemeliyiz. Bu hayat behemehal bitecek. Her cümlemiz, her sözümüz sorgulanacak.
Hz. Adem'den başka Ademler var mıydı?
Soru saçma geliyor ama bu soruyu da sormakta zarar yok. Hz. Adem'in seçilmesi birçok seçenek arasından bir tercih ise -yani başka yaratılmışlara peygamberlik verilebildi de Yüce Allah Adem'i seçti diyecek olursanız- bir an için olabilir diyelim, bu seçenekler cinler ve meleklerdi, başka Ademler değil.
Allah dileseydi cinlere, meleklere yeryüzünde halifelik görevi verebilirdi. (Bakara, 30) Nitekim melekler bizler sana kulluk ediyorken, bu görevi yerine getiriyorken orada bozgunculuk yapacak birini mi yaratacaksın dediler. (Bakara, 30) Yüce Allah Hz. Adem'i ve ondan yayılacak neslin özelliklerini söyleyince secde ettiler, ama iblis direndi. (Bakara, 34) Böylece kâfirlerden oldu. İblis çamurdan yaratılışı hazmedemedi. (17: 61: 20: 116) Melek seçeneğini başka bir ayette Allah şöyle önümüze koyuyor: 'Eğer biz dileseydik, sizden yeryüzünde yerinize gelecek melekler yaratırdık.' (Zuhruf, 60) Demek ki Hz. Adem'in seçilmesi illaki bir tercihi çağrıştırıyorsa, bu daha önce yaratılmış olan melekler ve cinler olabilir.
Aslında bu yoruma da gerek yoktur, zira Allah "...Adem'i, Nuh'u, İbrahim ailesini ve İmran ailesini' birbirlerinden gelen birer nesil olarak seçip âlemlere üstün kıldı. (Ali İmran, 33, 34) derken peygamberlik şerefiyle onları diğer gelecek insanlardan daha üstün kıldık anlamı ortadadır. Bunun dışındaki her iddia safsata ve hurafedir.
Hz. Adem'in yaratılışı esnasında cin, melek, hayvan ve şeytan (iblis) dışında ara bir canlıdan bahseden hiçbir ayet veya delil yoktur.
Hz. İsa ve Hz. Adem'e baba siparişi
Hz. İsa'nın annesi Meryem iffetli bir kadındı ve babasız bir çocuk dünyaya getirdi.
Melek Hz. Meryem'e üfledi ve Allah ol dedi. Hz. İsa'ya hamile oldu. Hz. İsa'nın çocukken beşikte konuşması nasıl mucize ise, O'nun kehlende konuşması (kuhulette, Hz. İsa kuhulet dönemini yaşamadan göğe çekildi. Kuhulet ise, 45-50 yaş aralığıdır yaklaşık olarak. Halbuki Hz. İsa 30 yaş civarında göğe çekildi. Bu ayet, ahir zamandaki mucizevi inişe işaret olabilir.) öyle bir mucizedir.
Ve olacaktır.
Hz. Adem'in de babasız ve annesiz topraktan bir yaratılış modeli olarak ortaya konulması da işte Hz. İsa gibi bir mucizedir.
Özeldir.
Kur'an-ı Kerim'de ilk insanın yaratılışı, topraktan yoğrulması, ruh üflenmesi, meleklere takdim edilmesi, meleklerin secde ederken, iblisin direnmesi, Hz. Adem'den Hz. Havva'nın yaratılması (Araf, 19, Nisa, 1, Taha, 119, 117, 122) cennette şeytanın oyununa gelmeleri, cennetten çıkarılmaları gibi olaylar bu kadar net ve açık şekilde ortaya konmuşken bundan farklı bir din çıkarmak Kur'an'ın ve sünnetin bize öğrettiği açık bilginin dışına taşmak akıl tutulmasından başka ne olabilir ki?
Bu hasta anlayış; İslam bilim ve hikmet tarihinde eşi görülmemiş bir tahribata yol açıyor.
İlk insan ve ilk peygamber Hz. Adem'dir. Allah Hz. Adem'i peygamber seçti ve topraktan yarattı. Ondan da eşini yarattı. Cennete koydu. Orada Hz. Adem imtihanı kaybetti. Ve cennetten çıkarıldı.
(Daha geniş bir yazıyla bunu ele alacağız daha sonra inşallah) Yüce Rabbim bizi büyük alimlerin sağlam ve düzgün yolundan uzak eylemesin.
NOT: Bu geniş konuyu bu dar alanda neden yazma ihtiyacı duydum. Birkaç yıldır. Hz. Peygamber'in (s.a.v.) hakemliğinden kendi nefislerinin hevasına sığınmış bazı kişilerin İslam'ın ve ehli sünnetin genel kabullerini yıkmaya yönelik bir çaba içinde, sistemli olarak çalıştıklarını görüyoruz.
Akademisyen ve saygıdeğer hocalarımızın bu konularda sessiz kalmaları elbette vebaldir.
Bazı İslam ülkelerinde görülen akım elbette akim ve ebterdir. Ama bizler sorumluluk içinde ikaz görevimizi yapmak zorundayız.
Çer-çöp gider duru su kalır. Her yer durulanır. Bu dinin sahibi hâkimi Zülcelaldir ve dinini ahirete kadar koruyacaktır. Bu tahribata suskun kalan dini müesseseler de vebalin ortağıdır.