İran’ın kritik göç ve terör bakışı

Bölgenin iki güçlü devleti, Türkiye ile İran ilişkileri zaman zaman gelgitler yaşasa da hiçbir zaman kopma noktasına gelmedi. Aralarında tarihi derinliği de olan bir denge var. Tam da bu yüzden temeli 1613'teki Kasr-ı Şirin Antlaşması'yla atılan ve emperyalistler tarafından çizilmeyen sınır, yaklaşık 400 yıldır hiç değişmedi. Sınırda kurulan bu denge, yüzyıllar boyunca siyasi ilişkilere de yansıdı ki, iki ülke farklı coğrafyalarda çıkarları çatışsa da hiçbir zaman karşı karşıya gelmedi.
Bugün bu denge siyaseti, hem bölge hem de küresel düzeyde sürüyor. İki ülke, bazen bir yerde karşı karşıya gelirken, bazen de Astana sürecinde olduğu gibi ortak hareket edebiliyor.
Bu ortaklık geçmişten farklı olarak son yıllarda terör, uyuşturucu ve göçle mücadele konularına da yansımış durumda...
Nasıl bir değişim yaşandığını önceki gün İran'a günübirlik gidip dönen İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'ya sordum. Bakan Soylu, önce mevkidaşı İran İçişleri Bakanı Ahmet Vahidi'yle yaptığı ikili görüşmeye değindi:
"Bizim İran'la güçlü bir irtibatımız var ve devam ediyor. Çünkü aramızda sınır, göç, uyuşturucu ve terör gibi önemli ortak sorunlar var. Özellikle Afganistan'daki son durumu ve sınırlardaki hareketliliği ayrıntılı bir biçimde değerlendirdik."
Afganistan göçünü İran mı teşvik ediyor?
- Bu doğru değil, onlar da bizim kadar kaçak göçmen konusunda kaygılı ve hassaslar. Biz nasıl görüyorsak onlar da öyle görüyorlar. Hem göç hem uyuşturucu meselesinde çok ciddi bir mücadele veriyorlar. Hatta beni Afganistan sınırına götürmek istediler ama yoğunluktan gidemedim.
Nihayetinde onların da ülkesi göç tehdidi altında. Bu nedenle Afganistan kaynaklı göç konusunda ortak yeni bir otorite oluşturuyoruz, ortak bir çalışma grubu... Bu çerçevede yeni bir "Güvenlik İşbirliği Mutabakat Zaptı" imzalandı.
İran, PKK terörüne nasıl bakıyor?
- Uzun zamandan beri ortak bir çalışma yapıyoruz. Ama bu dönemdeki kararlılıkları çok dikkat çekici. Özellikle Sayın Bakan ve ekibinin kararlılıklarını çok yüksek düzeyde buldum. Çok bilinmiyor ama son dönemde PKK'ya karşı mücadelede İran 12 şehit verdi. Özellikle İran'ın Makü bölgesinde PKK'nın yeni bir karargâh oluşturma çabası var. Bu konuda da ciddi işbirliği içerisindeyiz. Ortak çalışma yürütüyoruz.
Kandil'e göz mü yumuyor?
- Bu konuyu İran'la defalarca görüştük. Ortak çalışabileceğimizi ortaya koydular. Şunu net söyleyebilirim: Son dönemde PKK'ya karşı ciddi operasyon yapıyorlar ve operasyonları bizimle paylaşıyorlar. Uyuşturucu konusunda da yüksek düzeyde bir ilişki var ve bunu sürdürüyoruz.
Türkiye'nin sınır güvenliği ve sınır ticareti...
- Sınır güvenliği ve sınır ticareti konusunda çok önemli adımlar atıyoruz. Özellikle sınır ticaretinin güvenliğinin bizim tarafımızdan sağlanmasını istiyorlar. Sınırda güçlü bir işbirliği var. Bu açıdan güzel bir adım attık, tarihimizde ilk defa İran'ın sınırındaki 6 karakola elektrik verdik. Onların getirmesi coğrafi koşullar açısından zordu, altyapısını da yaparak karşılıksız bu hizmeti verdik. Tabii sınırın güvenliği için yaptık bunu.