2024 küresel tarım fiyatlarını zorladı

FAO'nun 1961'den bu yana hesap ettiği Küresel Gıda Fiyat Endeksi'nde (FFPI) iki tarihi seviye, 1970'lerde Vietnam Savaşı ve Petrol Krizleri ile endeksin 140 puanı görmesi ve son 63 yılın rekor seviyesi olarak Rusya-Ukrayna Savaşı'nın başlangıcında 160,2 puan düzeyini görmesi oldu. Türkiye ve BM'nin Karadeniz Tahıl Koridoru İnisiyatifi küresel tarım ve gıda fiyatlarının rekor seviyelerden yeniden makul seviyelere inmesini sağladı. 2023 sonu, 2024 başı göreceli olarak hayli makul düzeyde olan küresel fiyatlar ağustos ayından itibaren yukarı yönlü bir hareketlenme içerisine girdi. 2024'ün ocak ayı sonunda 117,6 puan olan küresel tarım-gıda fiyatları endeksi, 10 ayda 10 puan artarak, Kasım 2024'te, ekim seviyesine göre yüzde 0,5 daha artarak 127,5 puan seviyesine ulaşmış durumda. Bu seviye, Nisan 2023'ten bu yana en yüksek fiyat ortalaması değeri anlamına da geliyor.
Kasım ayındaki artış et, küresel ölçekte tahıllar ve şeker fiyat tekliflerindeki düşüşlerin aksine, süt ürünleri ve bitkisel yağlar için daha yüksek fiyat tekliflerinin sebep olduğu etkiden kaynaklanmış gözüküyor. Tarihsel seviyelerle karşılaştırıldığında, kasım ayında endeks, bir önceki yılın kasım ayına göre yüzde 5,7 daha yüksek düzeyde. Bununla birlikte, Mart 2022'de ulaşılan 160,2 puanlık tarihi küresel fiyat zirvesinin halen yüzde 20,4 altındayız. Küresel buğday fiyatları, Güney Yarımküre'de devam eden hasatlardan kaynaklanan artan arz ve bazı büyük Kuzey Yarımküre ihracatçı ülkelerinde 2025 hasadı için iyileşen ürün koşulları nedeniyle aydan aya düşüşünü sürdürmüş gözüküyor.
Brezilya'daki güçlü iç talep ve Meksika'nın ABD tedariklerine olan talebi küresel mısır fiyatlarında yukarı yönlü baskının gerekçeleri olarak öne çıkıyor. Tüm Pirinç Fiyat Endeksi de, üretici ve tedarikçi ülkeler arasında artan piyasa rekabeti, hasat baskısı ve yine aynı ülkelerin para birimlerinin ABD dolarına karşı değer kaybetmesi sonucu yüzde 4 oranında düşüş kaydetmiş durumda. Küresel Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi ise kasım ayında ortalama 164,1 puana ulaşarak, bir önceki aya göre 11,4 puan, yüzde 7,5 artarak Temmuz 2022'den bu yana en yüksek seviyesine ulaşmış durumda. Bu artış, palmiye, kolza tohumu, soya ve ayçiçeği yağları için daha yüksek fiyat tekliflerinden kaynaklanmakta. Benzer şekilde, kolza tohumu ve ayçiçeği yağlarının fiyatları, ilgili pazarlarında küresel arzın sıkılaşma olasılığını yansıtarak artmış durumda.
Küresel endeksin artmasına sebep olan Küresel Süt Ürünleri Fiyat Endeksindeki artışta tam yağlı süt tozu olmak üzere süt tozları için uluslararası fiyatlar, küresel talepteki toparlanma ve Batı Avrupa'daki süt üretimindeki mevsimsel düşüş en temel gerekçeleri oluşturmakta. Peynir fiyatları da, spot tedariklerin artan ithalat talebini karşılamak için imkanlarının sınırlı kalacağının anlaşılması ile yükselmiş durumda. Küresel Et Fiyat Endeksi ise, koyun eti fiyatları, güçlü uluslararası talebe rağmen, üretici ve tedarikçi ülkelerin para birimlerinin ABD Dolarına karşı değer kaybetmesinden etkilenerek kasım ayında hafifçe düştü. Benzer şekilde, dünya kümes hayvanı eti fiyatları, büyük üretim bölgelerinden gelen bol ihracat arzının etkisi ile, sınırlı ölçüde de olsa düşmüş durumda. Uluslararası sığır eti fiyatları ise, genel olarak 2024'ü sabit kalarak tamamlıyor gözüküyor. Küresel Şeker Fiyat Endeksi ise, yüksek üretim beklentisine karşılık, makul seyreden talep sayesinde, 2024'ü gerileyerek kapatıp, 2025'e yumuşak bir fiyat trendi ile giriyor.