1 yıldır gerilese de, küresel tarım fiyatları hala yüksek

Birleşmiş Milletler (BM) Tarım ve Gıda Teşkilatı'nın (FAO) mart 2023 Gıda Fiyat Endeksi (FFPI) raporu, bir önceki aya, yani Şubat 2023'e göre 2,8 puan; yani yüzde 2,1 gerileyerek, endeksin 126,9 puan seviyesine geri geldiğini gösteriyor. Rusya- Ukrayna Savaşı'nın bir anda patlak vermesi ile, 2022 yılı şubat-mart döneminde 160 puanı görerek tarihi bir rekor kırmış olan FAO Gıda Fiyat Endeksi, bir yıl önce zirveye ulaşmasından bu yana, art arda on ikinci ayda da düşüşünü sürdürmüş durumda. Son 1 yılda, yani Mart 2022'den bu yana geçen 12 ayda endeks 32,8 puan; yani yüzde 20,5 gerilemiş durumda. Gerek 'Kovid-19' küresel virüs salgını', gerekse de Rusya-Ukrayna Savaşı'nın ana ve artçı etkileriyle, dünya genelinde ciddi bir küresel yoksullaşma sorununa, ciddi boyutlarda bir küresel enflasyon etkisine sebep olduğu dikkate alındığında, mevcut tablo kısmen tebessüm ettirici bir gelişmeye işaret ediyor.
FAO'nun genel endeksi, gerilediği endeks değeri ile, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın öncesindeki seviye açısından, 2021 yılı temmuz ayından bu yana ki en düşük seviyesini görmüş durumda. Ancak, halen ve halen, küresel virüs salgını öncesindeki dönemin hala çok üstünde. Bu nedenle, küresel tarım ve gıda fiyatlarının 'Kovid-19' öncesindeki dönemin de gerisine gerilemesi pek çok ülkenin birlikte mücadele etttikleri ve çözüm arayışı içerisinde oldukları bir konu. Ancak, kimi çevreler, aralıksız bir şekilde, Türkiye ve BM'in insiyatifi ve yoğun çabaları ile oluşturulmuş olan Karadeniz Tahıl Koridoru İnisiyatifi'ne yönelik, her an dağılacağı, bir anda sona erdirileceği yönündeki bir negatif algıyı sürdürdüklerinden, söz konusu endişelere bağlı olarak, küresel tarım ve gıda fiyatlarındaki dalgalanma hiç bitmiyor diyebiliriz.
FAO'nun gıda ve tarım fiyatları endeksinde geçtiğimiz mart ayında gözlenen düşüşte hem tahıl, hem bitkisel yağ, hem de süt fiyatlarındaki düşüşlerin etkisi önemliydi. Buna karşılık, şeker ve et fiyatlarında ise, tersine mart ayında artış gözlendi. FAO, mart ayı raporunda, hem tarım ve gıda arzındaki göreceli bolluğun, hem halen yeterince normalleşmemiş tarım ve gıda fiyatları nedeniyle, bir bakıma ülkelerin kısıtlanmış, bir ölçüde baskı altında tutulan ithalat talebinin, hem de Ukrayna tahılının Karadeniz yoluyla güvenli bir şekilde ihracına izin veren Karadeniz Tahıl Koridoru inisiyatifinin küresel tarım ve gıda fiyat endeksinde süregelen düşüşte etkili olduğunu hatırlatmakta. BM Tarım ve Gıda Teşkilatı, şeker ve et fiyatlarındaki artışlarlara rağmen, tahıl, bitkisel yağlar ve süt ürünleri fiyatlarındaki düşüşün daha etkili olmasının genel endeksi düşürmesinin de altını çiziyor.
FAO'nun baş ekonomisti Maximo Torero, küresel fiyatlardaki göreceli gerilemeye rağmen, tarım ve gıda fiyatlarının hala çok yüksek olduğunu; bilhassa, fiyatların önde gelen ülkelerin iç piyasalarında artmaya devam ederek, gıda güvenliğine ek tehdit oluşturduğunu belirtiyor. Bu durumun en olumsuz etkisinin bilhassa net gıda ithalatçısı gelişmekte olan ülkelerde gözlendiğini ifade eden Torero, söz konusu ülkelerin para birimlerinin dolar ve euro karşısında değer kaybetmesinin ve artan borç yükünün de söz konusu gelişmekte olan ülkeler açısından ek bir risk oluşturduğuna işaret etmekte. Nitekim, şeker fiyatları, Hindistan, Tayland ve Çin'de azalan üretim beklentileri nedeniyle, yüzde 1,5 artarak, 2016 yılının Ekim ayından bu yana en yüksek seviyesine çıkmış durumda. Mart ayında, küresel et fiyatları endeksi de yüzde 0,8 arttı. Buna karşılık, küresel tahıl fiyatları endeksi aylık bazda yüzde 5,6, buğday yüzde 7,1, mısır yüzde 4,6, pirinç ise yüzde 3,2 düştü.