Ölen (!) liberalizm bize ne söyler?...

Liberalizm- faşizm tartışması yeni boyutlar kazanıyor mu bizde, emin değilim. Ama bana ilginç gelen bir yanı var işin: Cumhuriyet gazetesi, şimdi liberalizm yanlısı bir tutum sergiliyor. En azından Roger Cohen'in NY Times gazetesinde yayınlanan yazısını çıkış noktası yapıp bazı aydınlara soru sormak yönünde genişletti tartışmayı ki, bana ilginç gelen de o. Öncelikle.
Bu nasıl iştir ki, Cumhuriyet gazetesi dolaylı olarak, liberalizmin 'ölmesine' neredeyse ağıt yakıyor. Roger Cohen'in yazısı neden oluyor bu yakınmaya. Cohen ne bir bilim adamıdır, ne bir kuramcıdır ne de bir düşünür. Bir köşe yazarıdır.
Oysa bu konuda, liberalizmin geldiği, vardığı yer konusunda kazanlar dolusu mürekkeple yazılmış cilt cilt kitaplar var. Cumhuriyet bugüne kadar onlara dayanarak Türkiye'de yazılmış yazılara sırt çevirdi de şimdi Cohen'den hareketle mi bu konuya eğiliyor? Kaldı ki, bu konuda bizde de yazılmış fevkalade yazılar var. Demek hâlâ bu Oryantalist damar, bazı Cumhuriyet yazarlarının pek kıvılcımlı yazılarına rağmen hayli işlek.
Geçelim, sadede gelelim. Birincisi, Cumhuriyet hangi liberalizmin öldüğüne eriniyor? Neo-liberalizm ise bu, varsın ölsün, pek o kadar önemli değil. Kaldı ki, soldan baktığını söyleyen Cumhuriyet'in bugün neo-liberalizmin ölümüne ağıt yakması pek akla sığacak bir husus değil. İkincisi, yok, eğer Cumhuriyet büyük ideoloji liberalizmin öldüğünü söylüyorsa o da gene hayli tartışmalı bir konu. Sol hareketler hayli uzun zaman bu ideolojiyi ortadan kaldırmak için uğraştı.
Diyelim, dünyanın o gününde değiliz. Bugün liberalizmin ölmesiyle daha otoriter, daha ırkçı, daha dışlayıcı siyasetlerin öne çıkmasını kastediyor isek, o başka bir şeydir. Sadece böyle bir saptamayla geçiştirilemez. Daha derine inen sorunlar söz konusudur. Oysa Cumhuriyet hiç o havalardan çalmıyor. *** Bu işin önemine pazartesi günkü yazımda değindim. İki plandan söz ediyorum. Birincisi neo-liberalizmin kendisi hegemonik, faşizan bir tutumdu. Bugünkü sorunu onun dışlayıcılığı ve reddediş kültürü yarattı. Eğer onun ölümünden söz ediyorsak bu akreplerin veya örümceklerin ölümü gibidir.
İkincisi, bu yok oluş diyelim, gene Cumhuriyetin aklının ermediği bir şekilde, küreselleşmeyi, Avrupa şartlarını, hümanist tutumu da beraberinde suyun dibine çekti.
Üçüncüsü ve daha vahimi, bir daha değineyim, Türkiye'nin pozisyonudur. Bu da iki düzeylidir.
Birincisi, Türkiye, neo-liberalizmin katı tutumuna karşılık 2002 sonrasında popülist, 'solumsu' (quasi- left/ pseudo- left) cevaplar üretti. Akparti'nin realitesi buydu. Ama eğer Batı'daki sistem kendisine bile yenik düşüyorsa o takdirde bu tutum dalga dalga Türkiye'yi de etkileyecektir. Nitekim 2013 sonrasında Türkiye'deki tartışmaları bu eksene oturtmak, bu çerçevede ele almak gerekiyor. Buna Türkiye'de yakınılan muhalefet eksiğini, içe kapanmaları, kutuplaşmaları eklemek gerekir. Kaynak Batı'dır.
Şaşacak bir şey yok. Türkiye Avrupa'yla iç içedir. Oradaki nezle bize de bulaşır. Neoliberalizmi öyle yaşadık. Liberal genişlemeden öyle etkilendik. Bugünkü durumu da öyle yaşayacağız. Asıl önemli olanı budur. Yani, eğer Avrupa daha az hoşgörülü, daha sert, daha katı olacaksa bizdeki siyaset de öyle olacaktır. Kılıçdaroğlu'nun o 'sertleşeceğim' salvolarının gökten indiğini mi sanıyorsunuz? Ama unutmayın ki, toplulukçu (communitarian) yaklaşımlar ve göçmen politikası bağlamında da siyaset olarak mevcut gidişe ters bir Türkiye var.
Liberalizmle faşizm arasında salınan bir dünya bana ancak 1930'ları anımsatabilir...