HASAN BASRİ YALÇIN

Dün Wagner'in başı Prigojin, Afrika'dan görüntü yayınladı. Tam teçhizat Prigojin meydan okuyor. Rusya'nın gücünü daha da yayacağını anlatıyor. Bu görüntüler tam da ECOWAS'ın (Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu) Nijer'e müdahaleyi karara bağlamayı düşündüğü günlerde ortaya çıktı. Prigojin, müdahalede bulunma ihtimali olan Afrikalı devletleri caydırmak ve ürkütmek için bu görüntüleri veriyor olabilir. Caydıramazsa da Nijer'de vekâlet savaşına hazır olduklarını söylemiş oluyor.
Caydırma şansı var. Zaten şimdiye kadar Nijer'e bir operasyon yapılamadı. Fransa, Batı Afrika'da kendine yakın devletleri kışkırtmaya çalışıyor. Ama mesela Nijerya şimdiye kadar beklendiği gibi topa girmedi. Sırada Gana üzerinden Burkino Faso'yu geçerek Nijer'e müdahale fikri var. Hatta bir iki hafta içinde operasyonun başlayacağı söyleniyor.
Fransa birkaç yıl önce Mali'de kendi yaptığı operasyonu eline yüzüne bulaştırmış ve becerememişti. Bu Nijer gibi diğer Afrika ülkelerinde de Fransa etkisinin kırılabileceği fikrini ciddi anlamda tetikledi. Rus Wagner şirketi de bu anlamda elinden geleni yapıyor ve Fransa'ya karşı direnme ihtimali olan her grubu destekliyor.
Kriz bir vekâlet savaşına doğru sürüklenmek üzere. Fransa'nın hiçbir şey yapmadan bekleyeceğini düşünemiyorum. Rusya'nın fırsat olarak gördüğü şartları kullanmaktan geri duracağını da düşünmüyorum. Nijer'deki yeni yönetime askeri destek verecektir.
İki taraf da kararlı. Ancak Fransa kendisi de vekil kullanmak istiyor. Kendine yakın Afrikalı devletler ise ne kadar Fransa'nın beklentilerini yerine getirir bilemem. Ciddi şüphelerim var. Başarılı bir operasyon için kilit ülke, Nijer'le sınır paylaşması bakımından Nijerya'ydı. Nijerya, sanırım risk büyük olduğundan bu ateşe kendini ilk ve belki tek atan olmak istemiyor
Fransa'nın eline Senegal, Gana ve Gine gibi Nijer'le doğrudan sınır sahibi olmayan ülkeler kalıyor. Onlar Fransa'yı yatıştırmak için bir askeri operasyona katılacakmış gibi yapabilirler. Ama böylesi düşük bir motivasyonla Fransa'nın beklediği sonucun doğma ihtimali düşük görünüyor.
O nedenle de düşük seviyede ve uzayıp giden çatışmalar ihtimali yüksek. İş uzadıkça da maliyeti artar. Rusya avantajlı görüyor kendini Afrika'da. En nihayetinde Afrikalılar, Fransa'dan kurtulmak için her şeyi deneyebilir. Fransa'nın kendi başına bir operasyon yapma ihtimali düşük. Amerika'nın Fransa'yı yalnız bırakma ihtimali de çok yüksek. Ayrıca Rusya'nın öyle veya böyle bir Wagner kozu var
Ancak bu da tek başına Rusya'yı mutlak avantajlı bir konuma sokmuyor. Karşılıklı müdahaleler uzayıp gidecek olursa Rusya, Ukrayna'dan bir çıkış olarak gördüğü Afrika'da bir kez daha sahaya saplanabilir. Öyle ya da böyle Afrika mücadelesinin kazananı da olmayacak gibi. Tabii yine en çok Afrikalılar zarar görecek. Ama bu iş Fransızları da Rusları da kilitleyebilir. İşte ancak o tarihten sonra Çin ve ABD'nin ne yapacağını öğreneceğiz.
Rusya uzun vadede Çin'in desteğine bağımlı olacak gibi. Ama "Çin o desteği ne kadar verir?" sorusu apayrı bir konudur.