Afganistan nereye?

Amerika'nın yirmi yıl sonunda apar topar hiçbir düzenleme yapmadan Afganistan'dan çekiliyor olmasının ciddi sonuçları olacak. Ya yeni bir iç savaş sarmalı başlayacak ya da Taliban genel kontrolü sağlayacak. Yani karşımızda pek parlak bir durum yok.
Herkes Amerikalıların neden çekildiğini anlamaya çalışıyor. Bazıları bunun yine şeytani bir plan olduğunu düşünüyor. Ama aslına bakarsanız öyle ortada şeytani bir plan falan yok. Tam aksine, Amerikan dış politikasının iç politika merkezli savrulması devam ediyor.
Obama döneminden bu yana dünya siyasetindeki askeri varlığını sonlandırmayı toplumsal bir hayal haline getiren Amerikan kamuoyunun beklentileri yerine getiriliyor. Siyasi parti ayrımı yok. Bütün başkanlar, Amerika'nın Irak ve Afganistan'daki askeri varlığını sonlandırma yeminleri ederek göreve geldi. Çünkü Amerikalılar, askeri müdahalelerin kendileri için büyük maliyetler oluşturduğu fikrinde.
Amerika böylesine pahalı askeri operasyonlar yaparken Çin gibi aktörler, ekonomik büyümelerini sürdürdü. Şimdi mümkünse Amerika süreci tersine çevirmeye çalışacak. Gerçi bu yönde de attıkları ciddi bir adım yok, ama söylem en azından böyle. Çin'i dengelemek için diğer bölgeleri terk etme fikri bağnazlık seviyesine geldi. Dolayısıyla Afganistan'ı böylesine hazırlıksız biçimde terk etmenin sonuçlarını neredeyse hiç umursamıyorlar.
Ama bu sonuçları öngöremedikleri anlamına gelmesin. Tabii ki Amerikan yönetimi çekilmenin ardından bir iç savaş ihtimali olduğunu biliyor. Fakat bundan da rahatsız olduğu söylenemez. Tam aksine Afganistan'da yeni bir iç savaşın kendi ulusal güvenliği için tehdit olmayacağını, öncelikle Afganistan'ın yakın komşularını, Rusya ve Çin'i ilgilendireceğini düşünüyor. "Suriye'de her ne yaptılarsa Afganistan'da da benzerini yapacaklar" desek yeridir. Bölgesel aktörler bir iç savaşın tarafları haline gelirse Amerika da kenardan izleyecek. Hatta bu mücadeleyi kızıştırmak için elinden geleni de yapar.
Bu durum Suriye tecrübesi nedeniyle Türkiye'de de endişeye sebep oluyor. Ama abartmamak gerek. Suriye, Türkiye'nin sınır komşusuydu. Afganistan ile oldukça uzun bir mesafe var. Türkiye ancak ciddi bir göçmen akınından etkilenebilir. Ama o bile sınırımızda olmadığından yönetilemeyecek nitelikte değildir.
Mülteciler buraya ancak İran üzerinden gelebilir. İran'ın Afgan mülteci konusundaki tavrı ise maalesef iyi niyetli değil. Afganları mümkün olduğunca Türkiye sınırına pompalıyor ve yeni dönemde de buna devam edecekler. O nedenle Türkiye eğer yeni göçmenler almak istemiyorsa bir an önce İran sınırını daha güvenli hale getirmelidir.