Sivil bir anayasa neden yapamıyoruz?

Sağcısı solcusu, dindarı milliyetçisi bütün siyasi partiler, sivil toplum kesimleri yaklaşık 40 yıldır sivil bir anayasa talep ediyor. Bu talep daha 12 Eylül darbecileri yönetimdeyken başladı ama bir türlü sonuçlanmadı. Anavatan Partisi'nden DYP-SHP'ye, Refah Partisi'nden AK Parti'ye, bütün partiler koalisyon veya tek başına iktidar olduklarında bile bu talebi yerine getiremedi.
Siviller her defasında bir bahane üretti.
Oysa ortada utanç verici bir durum var. Cumhuriyet'in ilk yıllarını bir yana bırakırsak, son iki anayasamız da silah zoruyla yapıldı. Koca koca partiler, albaylar cuntası veya 5 general kadar olamadı ki hâlâ mevcut anayasamız 12 Eylül darbe anayasası.
Peki neden bunu başaramıyoruz?
Uzağa gitmeye gerek yok, AK Parti'nin yüzde 50 oyla iktidar olduğu 2011 sonrası Meclis'te her partinin eşit temsil edildiği bir komisyon kuruldu ve önemli adımlar da atıldı. Dönemin Meclis Başkanı Cemil Çiçek öncülüğünde tüm toplum kesimlerinin talepleri dinlendi ve kayıt altına alındı. Hatta özgürlüklerle ilgili 60 madde de komisyondan geçti.
Ama yine olmadı. Peki neden olmadı?
Çünkü CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, AK Parti döneminde sivil bir anayasa yapılmasını istemedi. Sonra ülke derin bir kuşatma ve darbeler süreci yaşadı.
Ama başaramadılar. "Darbeyle değil seçimle..." dedikleri halde başaramadılar. Peki bu tecrübeden başta CHP olmak üzere solcular, HDP çevresi veya seküler milliyetçiler, endişeli muhafazakârlar bir sonuç çıkarmadı mı?
CHP ve solun çıkarmadığı çok açık. Onlar neredeyse 12 Eylül darbe anayasasına sahip çıkacak. Oysa bu talep, onlar burun kıvırsa da sıcaklığını koruyor. İki mayıs seçimi sonrası da Başkan Erdoğan, her fırsatta sivil anayasa hayalini anlattı:
"Bizim siyasi hayatımızın her döneminde dile getirdiğimiz, hükümet teklifi olarak da 2011'den beri her seçimde milletimizin önüne koyduğumuz bir hayalim var. Bu hayal, Türkiye'yi darbe anayasası ayıbından kurtararak yeni, sivil, dili ve içeriği ile bugünü ve yarını kucaklayan Türkiye Yüzyılı'na yakışır bir anayasaya kavuşturmaktır."
Bu mesele önümüzdeki günlerde Meclis gündemine de gelecek. Nasıl seyredeceğini göreceğiz ama "Türkiye'de hukuk açığı var" veya bazı sorunlar yaşanıyor diye bu çaba görmezden gelinmemeli. Hatta o sorunların tartışılması açısından bir fırsata dönüştürülmeli.
Peki bu fırsatı yüzde 52 oyla seçilen iktidarı "gayrimeşru" ilan eden Kılıçdaroğlu değerlendirir mi? Değerlendireceğini sanmıyorum ama buna rağmen CHP zorlanmalı ve o kapı aralanmalı.
Önceki gün de Ankara'da Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum yeni anayasa meselesi için çok sayıda medya mensubuyla bir araya geldi. Kendisini "muhalif" diye konumlandıran gazeteciler de vardı. Onlar da kaygılarını, beklentilerini anlattı. Bu yolu mutlaka bir kez daha Meclis'te denemeli ve özellikle CHP içindeki milli damarı harekete geçirmeli. Çünkü bir CHP'linin dediği gibi, "Ne Türkiye Yüzyılı CHP'siz, ne de İkinci Yüzyıl AK Parti'siz gerçekleşir".
Kuşkusuz bu yaklaşım Meclis'te grubu bulunan veya bulunmayan diğer partileri, sivil toplum örgütlerini yok saymıyor.
Herkesin ortaklaşacağı bir ana eksen de var. Onu da sürece destek vermek için çaba harcayan Başkanvekili Uçum şöyle özetliyor:
"Açıktır ki Cumhuriyetimizin ilkeleri ve demokratik birikimimiz yeni anayasanın kaidesi, yani en sağlam temeli olacaktır. Bu temel üzerinde yükselecek ve 41 yıl sonra darbe anayasasından tamamen kurtulmamızı sağlayacak adıyla, felsefesiyle, çağımıza uygun içeriğiyle yeni bir anayasadan söz edebiliriz."