CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
İstanbul'un deprem risk haritası! Hangi ilçeler riskli?
Kahramanmaraş'ta yaşanan büyük felaketten sonra İstanbul'da deprem beklentisi, hangi ilçelerin dayanıklı olduğu sorusunu da akıllara getirdi. İstanbul'un deprem risk haritası A Haber canlı yayınına katılan jeoloji mühendisi Doç. Dr. Ömer Ündül anlattı.
Özellikle İstanbul'un kalabalık ilçelerinden Esenyurt, Pendik, Küçükçekmece, Bağcılar ve Ümraniye gibi ilçelerinde oturanlar bölgenin depreme dayanıklı olup olmadığını merak ediyor.
Olası İstanbul depreminde hangi ilçeler riskli? İstanbul'un jeoloji haritası ne anlatıyor? İstanbul'un riskli ve sağlam ilçeleri hangileri? Hangi bölgeler depreme dayanıklı?
Doç. Dr. Ömer Ündül'ün öne çıkan sözleri:
Daha önce hazırlanmış haritalarımızdan bir tanesi. Bilinen fayların geçtiği yerlere göre mesafe göz önüne alınarak riskli bölgeler 1-2-3-4 şeklinde tariflenmiştir.
Yeni haritalar AFAD tarafından oluşturuldu. Bunlar internet sayfalarında var ve isteyen oraya girip deprem sekmesi altında onlara ulaşabilir.
AFAD'ın oluşturduğu yeni haritalarda bölgelerde oluşabilecek depreme göre yer ivmeleri belirlemiş yeni harita ona göre hazırlanmıştır. Biz daha çok yeni hazırlanmış haritaları tercih ediyoruz.
Haritalar güncelleniyor. Burada önerilen yapılar var. Fayların yapıları bunları oluşturacağı deprem büyüklüklerine göre farklı bilim uzmanlarının görüşleri var.
Benim de içinde bulunduğum çalışma grubu herhangi bir deprem üzerinde bulunduğumuz mühendislik yapısının temelini oluşturan zemin ya da kaya ortamı nasıl davranır? Buna bakıyoruz.
Depremlerde düşündüğümüz 3 ana unsur var. Bunlardan bir tanesi deprem özellikleri. Yani depremin büyüklüğü, depremin odak uzaklığı ve deprem dalgalarının yönü. Bunlar depremlerle ilişkili.
Bir diğeri ise bulunduğunuz mühendislik yapısının durumu. Bu ev, konut, okul ya da benzeri bir yapı olabilir.
3. ayak ise binanınız özellikleri. Yani yapı ile uyumlu mu? Çok sağlam yapıların depremlerde yıkıldığını gördük. Bunun sebebi bulunduğu ortam ile uyumlu yapılmamış olması. Kolon sayıları perde beton sayıları gibi durumlar.
Bulunduğunuz zemin ya kaya ortamındaki yeraltı suyu bunun kalınlığı bir zemin ise bunun ne kadar kalın olduğu ana kayanız ne kadar derinlikte… Bunlar oluşacak herhangi bir depremin sizi binanıza etkilerini son derce etkileyen parametreler…
Risk haritalarında çok genel çalışmalar yapılır. Yersel olarak da çok büyük değişkenler olduğunu görüyoruz. Fay üzerindeki binalarda mutlaka bir deformasyon oluyor.
Buralarda bina belki yan yatıyor ama binada yapısal bir hasar olmadığını görüyoruz. Zeminle uyumlu yapılmayan binalarda da bunu görüyoruz.
Kibrit kutusu gibi yıkılmış, devrilmiş camı bile kırılmayan yan yatmış binalar görüyoruz. Zemin yapı ilişkisi doğru kurulmadığı için maalesef büyük hasarlar meydana gelebiliyor.
Bu İstanbul'un jeoloji haritası. Burada pek çok renk görüyoruz. Jeoloji haritasında kullandığımız renkler kayaçların yaşını gösterir.
Jeolojik anlamda yaş 0 ila 65 milyon yıl arasına genç deriz. 65 ila 250 milyon yıl arasında orta sonrasına ise yaşlı kategori deriz.
Haritaya baktığımız zaman koyu renkli kayalar yaşlıları renk açıldıkça gençleri gösteriyor. Ama bu şu demek değildir; koyu renkteyim bulunduğum ortam çok iyi anlamına gelmez.
Açık renkteyim bulunduğum her yer kötü anlamına da gelmez. Yersel olarak bu durumlar değişebiliyor.
Boğaz'ın her iki yanı Polenezköy ve Çekmeköy civarındaki yerler daha koyu renklere yani daha yaşlı kayaçlara sahipler. Ama bu kaya ortamı her tarafı iyi demek değildir.
Burada kayanın özellikleri çok önemli. Yani bir ayrışma zonu varsa bir eski dere yatağınız varsa daha önce kurutulmuş bir göl alanı varsa yeraltı suyu ayrı bir önem taşıyor. Bu faktörler oldukça önemli.
Noktasal olarak değişimler olduğunu söyleyebiliriz. Bu bina bazında da olabilir. Çok büyük bir binanız vardır ve 2 nokta arasındaki zemin koşulları değişebilir.
Biz riski bir olayın var olup olmadığı ile ölçülür. Burada bir deprem riskimiz var. Bunun tehlikeye dönüşmesi için önlem almama gerekir ama bir gereken önlemleri alırsak tehlikeyi indirgeyebiliriz.
Bunun için zemin koşullarının iyi olduğunu ya da daha doğrusu zemin koşullarınızın mühendislik prensipleriyle çalışılmış olması ve doğru olarak ortaya koyduysa güvenli bir yerdesiniz demektir.
Eğer bunların aksi söz konusuysa tehlike içerisinde olabilirsiniz.
Genellemeler her zaman risklidir. Yersel koşullar çok değişken. Zayıf kaya olan bir yerde çok sağlam yapılar yapabiliriz. Yani oraya uygun yapılar yapabiliriz.
