CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
Erken emeklilikte hizmet tespiti! Erken emeklilikle ilgili bilinmeyen detaylar
Kayıt dışı oranı son yıllarda alınan önlemlerle hızla düşerken, geçmişte çalıştığı halde sigortası görünmeyenler hizmet tespiti yaptırabiliyor. Ancak bazı durumlarda zaman aşımı da var, dikkat. Peki Sigortanın kayıt dışı olduğu nasıl öğrenilir? Başvuru için herhangi bir zaman aşımı var mıdır? Sonuç emekliliği etkiler mi? Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem, hizmet tespiti ve erken emeklilik ile ilgili merak edilen soruları cevapladı. İşte detaylar...
Türkiye'de iş gücünün yaklaşık yüzde 30'u kayıt dışı çalışıyor. Yani hiç sigortası yapılmıyor. Bu oran daha önceki yıllarda yüzde 50'ler seviyesinde idi.
Denetim ve çalışmalarla oran düşüyor. Özellikle ALO 170'in bunda büyük katkısı var. Bunun yanında maaşlar düşük gösterilerek yapılan kayıt dışılık da bulunuyor. Böylece çalışanların hakları, devletin prim ve vergileri çalınıyor.
BAŞVURU SGK'YA
Geçmişte bir işyerinde fiilen çalışmışsınız ama bu kayıtlarda görünmüyorsa yani sigorta yapılmadıysa hizmet tespiti için hem Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) başvurabilir hem de dava açabilirsiniz.
Çalıştığınız işyerini ve hangi zamanda çalıştığınızı delillerle birlikte toplayıp kuruma yazılı başvuruda bulunabilirsiniz. Bazı durumlarda zaman aşımı devreye giriyor, buna dikkat edin. Delilleriniz sağlamsa bu yıllarınız sayılacak, işe giriş tarihiniz geriye çekilecektir. Böylece daha erken emekli olunabilecektir.
Başta 5510 sayılı yasa olmak üzere birçok düzenleme bu konuda çalışanların haklarını koruyor. Hatta çalışan öldüğünde hak sahipleri de dava açabiliyor.
ZAMAN AŞIMI VAR
Eğer hiç sigortanız yapılmamışsa burada zaman aşımı devreye giriyor. 5510 sayılı yasanın 86. maddesine göre çalışan sigortasız çalışarak geçirdiği sürenin son yılından başlayarak 5 yıl içerisinde hizmet tespiti için müracaatta bulunabiliyor.
Sigortanız yapılmış ancak primleriniz eksik ya da hiç yatırılmamışsa burada zaman aşımı olmuyor. Gerçek maaşınızın gizlendiği durumları mutlaka bildirin. Eksik prim yatıp yatmadığını SGK'ya giderek ya da e-Devlet'ten kontrol edebilirsiniz.
İŞTE O MADDELER
5510 SAYILI YASA
MADDE 23: Sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile kuruma bildirilmemesi halinde, bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık halleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurumca ödenir. Yukarıdaki fıkrada belirtilen hallerde, Kurumca yapılan ve ileride yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarı ile gelir bağlanırsa bu gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri tutarı, 21'inci maddenin birinci fıkrasında yazılı sorumluluk halleri aranmaksızın, işverene ayrıca ödettirilir.
MADDE 86: Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca işyerinde fiilen yapılan tespitlerden ve kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden kayıt ve belgelere dayanmaksızın çalıştığı belirlendiği halde, hizmetlerinin veya prime esas kazançlarının Kuruma bildirilmediği anlaşılan veya eksik bildirildiği tespit edilen sigortalıların geriye yönelik hizmetlerinin veya prime esas kazançlarının, en fazla tespitin yapıldığı tarihten geriye yönelik 1 yıllık süreye ilişkin kısmı dikkate alınır. Aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınır.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN:
ekonomi@takvim.com.tr
16 YIL İLE EMEKLİ OLABİLİRSİNİZ/SİZDEN GELENLER
1975 doğumluyum. Sigorta girişim 1994. 2016'dan yüzde 40 engelli raporum var. İsteğe bağlı Bağ-Kur ödüyorum. Sigortalı olarak bir işte çalışsam emekliliğime avantaj sağlar mı? Çünkü prim gün sayım 1500 gün civarı. İlker ERDOĞAN
Bağ-Kur olarak isteğe bağlı ödemeye devam ederseniz 9000 gün prim ödemeniz gerekebilir. Ancak SSK'ya geçerseniz en az 5675 gün ile emekli olabilirsiniz. Ancak SSK'lı çalışmaya başladıktan sonra vergi dairesine giderek en az yüzde 40 vergi indirimi alabilirseniz, bu kez yaş şartına bakılmadan engel durumu ve işe girdiğiniz ilk tarihe göre 16-17 yıl ile erken emekli de olabilirsiniz.
GİRERKEN YAPTIĞINIZ SÖZLEŞME ÖNEMLİ
Şirket yetkilileri bizi mesleğimizle alakasız bir işte çalıştırabilir mi? Örneğin; elektrik mezunuyum, herhangi bir yerde inşaat işinde çalıştırmaya yetkisi var mı? Coşkun AKŞİT
Şirket ile ilk işe girişte yaptığınız sözleşme önemli. Orada hangi pozisyon için anlaşmışsanız orada ya da benzer pozisyonlarda çalışırsınız. Sözleşmeye aykırı davranılırsa hem işveren için hem de işçi için haklı fesih ile ayrılma ve tazminat talep etme hakkı doğar.
BORÇLANMA İMKANINIZ YOK
01.01.1975 doğumluyum. 19.01.1995 yılından, 02730 SSK sicil numaram var. Yıllarca İsviçre'de ve Fransa'da kaçak olarak çalıştım. Yıpranmadan yararlanabiliyor muyum? Geriye dönük eksik primlerimi toptan yatırabilir miyim? Cengiz AVCI
Yıpranmadan yararlanacak meslekler kanunda belirtiliyor. Eğer bunlardan birinde çalışıyorsanız yararlanırsınız. Yurt dışında kaçak çalışmış olmanız size yıpranma hakkı tanımadığı gibi, borçlanma imkanı da tanımıyor maalesef. Geriye doğru toplu ödeme durumu da askerlik ve doğum borçlanması değilse bulunmuyor.
MAAŞINIZ YÜKSEK DEĞİLSE EMEKLİ OLUN
Geçen yıl Ekim ayında emeklilik prim gün ve yaşı tamamladım. Ancak başvuru yapmadım, halen çalışıyorum. Bunun emekli maaşıma etkisi nasıl olur? Zekeriya
Emekli maaşı hesaplanırken tüm kazançlarınız dikkate alınıyor. O yüzden son 1 yılın etkisi fazla olmaz. Eğer çalıştığınız şirkette aldığınız maaş çok yüksek değilse, "Emekli olun" derim. Çünkü emekli olduktan sonra yine çalışmaya devam edebilirsiniz.
EMEKLİLİK HESABI
1989'da vekil öğretmenlik yaptım. 1994- 1995'te askere gittim. 2002-2003'te tarım Bağ-Kur yatırdım. 2007'den bu yana sigortalı çalışmaktayım. Askerlik borçlanması yaparsam faydası olur mu? Ümit Deniz YAĞMUR
1989'da vekil öğretmenlik sırasında sigortanız yapıldıysa 51 yaş ve 5450 gün şartlarınız var. Sigortalı çalışmaya devam ederseniz bu şartlarda emekli olursunuz. Askerlik borçlanması yapmayın, emeklilik tarihi geldiğinde priminiz eksik olursa o zaman yapar tamamlarsınız.
65 yaşındayım. Sigorta girişim 1971. 1265 güne tamamlamaya, 14 ay var. Askerlik borçlanması yapıp tamamlayabilir miyim? Nizamettin TÜKEL
Tam emeklilik için 5000, kısmi emeklilik için 3600 güne ihtiyacınız var. 1265 gün emekli etmez.
1996 Ağustos'ta askere gittim. Ekim 1998'de sigortam başladı. Ağustos 1976 doğumluyum. Sigorta başlangıcımı geri çekebilir miyim? Kaç ay borçlanma yapmalıyım? Semih YILBAŞI
Emekliliğiniz 57 yaşında olacak. 56 yaşa çekebilmek için 17 aylık bir borçlanmaya ihtiyacınız var.
1978 doğumluyum. Sigorta giriş tarihim Haziran 1996. 6000 çalışma günüm var. Günhan PINAR
25 yıl, 56 yaş ve 5825 gün şartlarınız bulunuyor. Priminiz tamamlanmış. Yılınız ve yaşınız dolmamış. Onlar da tamamlanınca emekli maaşı alırsınız. 2034 yılı görünüyor.
01.03.1971 doğumluyum. 01.01.1994 SSK girişliyim. 7843 günün oldu. Mustafa KÖSRETAŞ
25 yıl, 54 yaş ve 5675 gün gerekiyor. Prim tamam, yıl 2019'da dolacak. Yaş dolunca emekli olursunuz.
