CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
Çalışanlar dikkat! 45 saatten fazla mesai yaparsanız...
Bilindiği üzere Türkiye'de çalışma saati haftalık 45 saat. Bunun üzerine çıkan bütün çalışmalar yüzde 50 fazlasıyla ödeniyor. Ödenmezse işçi için haklı fesih şartları oluşuyor. Peki, çalışanların fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır? Çalışanların saatlik ücreti nasıl hesaplanır? Fazla mesai alamayan kişi ne yapmalı? Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem çalışanların merak ettiği soruların cevabını verdi. İşte bütün detaylar...
4857 sayılı İş Kanunu'nun 63. Maddesi uyarınca, genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok 45 saattir ve toplu iş sözleşmesi veya işçi işveren arasındaki anlaşma ile aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Bu şekilde genel uygulamaya göre, günlük 7.5 saat çalışmayla 45 saatlik haftalık çalışma süresi tamamlanır. Bu 45 saati aşan çalışmalar ise fazla çalışmaya (fazla mesaiye) girer ve her bir saatlik fazla çalışma için işçiye, saat başına düşen normal ücretinin yüzde 50 fazlasının yani 1.5 katının ödenmesi gerekir. Çalışma süresi 1 günde 11 saati aşmamak kaydıyla haftanın değişik günlerine dağıtılabiliyor. Yani 1 günde 11 saatten fazla çalışma yapılamıyor. Ayrıca gece çalışması 7.5 saati aşmışsa veya gündüz 11 saati geçen çalışma olmuşsa, bu kez haftalık 45 saate bakılmaksızın mesai ödemesi yapılması gerekiyor. Eğer işveren fazla çalışmaları ödemez ise işçi için 24. Madde gereğince haklı fesih şartları oluşur. Yani işçiler isterlerse bunu sebep göstererek iş sözleşmelerini sona erdirip tazminatlarını talep edebilir.
NASIL HESAPLANIYOR?
Gelelim fazla mesai ücretinin hesabına... 1 günlük çalışma 7.5 saat olarak belirleniyor. Buna göre; işçinin saatlik ücreti de tespit ediliyor. İşçinin saatlik ücretini hesaplamak için aylık ücreti 225'e bölünüyor. Fazla çalışılan saat bu ücretin yüzde 50 fazlası oluyor. Örneğin; bir işçinin 1 saatlik normal brüt ücreti 20 lira ise 1 saat fazla çalışma yaptığında ödenecek ücret 30 lira oluyor. 45 saatin altındaki anlaşmalarda ise 45 saate kadar yapılan mesailerde ödenecek ücret yüzde 25 fazla oluyor. Resmi tatillerde ise hesap değişiyor.
Yani bayram, yılbaşı gibi günlerde o gün için fazladan 1 günlük ücret (7.5 saat) ödeniyor. Hem resmi tatil hem de fazla mesai yapılmışsa burada fazladan yapılan çalışma yine yüzde 50 fazlasıyla ödeniyor. Örneğin günlük ücreti 100 lira olan bir işçi, Ramazan Bayramı'nda bir gün çalışmışsa o gün için kendisine 200 lira ödeniyor. Bu işçi o gün fazladan 3 saat çalışmışsa bu 3 saat ayrıca yüzde 50 fazlasıyla ödeniyor. Bir avantaj daha var. O da işçi isterse yaptığı fazla çalışma süresi kadar para almak yerine izin talep edebiliyor.
DENKLEŞTİRME YAPILABİLİYOR
Denkleştirme yöntemi genel olarak bazı günler çok yoğun çalışılan ancak bazı günler daha az iş yapılan işyerlerinde uygulanıyor. Bir işyerinde haftanın 2 günü çok sipariş olduğunu düşünelim. Bu 2 gün işçiler yoğun olarak çalıştırılıyor ve 3'er saatten 6 saat mesai yaptırılıyor. Dolayısıyla bu işçilerin hafta sonunda çalışma saatleri 45+6 = 51 saati buluyor. Böylece işverenin bu 6 saati yüzde 50 fazlasıyla ödemesi gerekiyor. Ancak işverenler denkleştirme sistemini devreye sokuyor. Bu uygulamada tarafların anlaşması ile haftalık çalışma süresi, günde 11 saati aşmamak şartı ile farklı şekilde dağıtılabiliyor. Çalışma süresi 45 saati geçmiyor.
Bu örnekten yola çıkarsak haftanın 2 günü 11 saat çalışıldığında 22 saati dolduran işçiler için kalan 23 saatlik çalışmada haftanın diğer 4 gününe bölünerek 45 saat tamamlanıyor. Böylece işveren fazla çalışılan bölümleri izinle karşılayıp para ödemiyor. Ancak bunun şartları var:
● Denkleştirmede işçi onayı şart.
● Anlaşma yazılı yapılıyor.
● Çalışma saati güne bölü- nürken iş süresi 11 saati aşamıyor.
● Denkleştirmenin 2 ay içinde tamamlanması gerekiyor.
TSK MENSUPLARINA YIPRANMA VAR
2008 yılından bu yana güvenlik görevlisi olarak çalışmaktayım. Güvenlik işi ağır iş koluna dahil mi? Erken emekli olabilir miyim? Nisan 1998'de sigortam başladı. Kasım 2019'da primim, 2023'te de 25 yılım doluyor. Yılım dolduktan sonra 9 yıl daha yaşı bekleyeceğim. Murat KOCAADAM
Güvenlik işi, yıpranma yani fiili hizmet zammı listesinde bulunmuyor. Bu yüzden erken emekli olma imkanınız bulunmuyor. Ancak Emniyet ve TSK mensuplarına bu şekilde bir yıpranma hakkı veriliyor.
TRAFİK CEZASI ÇALIŞANA AİT
Özel sektörde çalışmaktayım. İşyerinin tahsis ettiği arabayı şirketin özel işlerinde kullanmaktayım. Trafik cezası yersem bu cezayı kim ödemeli? Bu tip ceza nedeniyle işveren beni işten çıkartabilir mi? (İsmi saklı)
İş Kanunu'na göre, işçinin işini özenle yapma yükümlülüğü bulunmaktadır. Sizin şahsi bir hatanızdan dolayı şirket zarara uğramış ise uğranılan bu zarar size rücu edilebilir. Ancak bu gerekçe ile işveren sizi tazminatsız işten çıkaramaz. Ama sürekli hata yapıyor iseniz ve bu durum da yaptığınız işi etkiliyor ise bu konuda yazılı olarak uyarıldığınız halde hata yapmaya devam ediyorsanız, işveren haklı nedenle sizi işten çıkartabilir. Bu durumda da tazminat ödemez.
İŞ KAZASI SAYILIR
Tahsilat için bir başka şehre giden bir çalışan, orada mesai saatleri dışında kaza geçirirse, bu iş kazası sayılır mı? Hasan AKTAŞ
Mesai saatleri dışında da olsa o şehirde şirket adına bulunduğu için, bu bir iş kazası sayılır. SGK'ya bildirilip gereğinin yapılması gerekir.
DENEME SÜRESİ 2 AYDIR
Bir firmada yeni işe başladım. İşverenim beni önce deneyeceğini ve memnun kalırlarsa işe devam edebileceğimi söyledi. Beni ne kadar süre deneyebilir? Yeşim BURSALI
İş Kanunu'na göre taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok 2 ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle 4 aya kadar uzatılabilir. Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır. Sigortasız çalıştırılamaz.
RAPOR ALMALISINZ
Diyabet hastasıyım. Şeker ve tansiyon var. Erken emeklilik için ne yapmam gerekiyor? Kenan ÖZTÜRK
Sosyal Güvenlik Kurumu'na giderek malulen emeklilik başvurusu yapabilirsiniz. Tabii gerekli prim şartını da taşımanız lazım. Sevk edileceğiniz hastanede yüzde 60 ve üzeri rapor alırsanız, bunu da SGK onaylarsa, malulen emekli olabilirsiniz.
BOŞUNA PARA YATIRMAYIN
1981 doğumluyum, Mayıs 2003'te terhis oldum. SGK başlangıcım Haziran 2007. Askerlik borçlanmasıyla emeklilik yaşımı erkene çekebilir miyim? Adem ALTUNTAŞ
Sigortadan önce yapılan askerlik işe giriş tarihini borçlanılan süre kadar geri çekiyor. Ancak siz borçlansanız da işe giriş tarihini 9 Eylül 1999 öncesine çekemeyeceğiniz için, 60 yaş ve 7000 gün şartınız değişmez. Bu yüzden boşuna para yatırmayın.
SİGORTADAN SONRAKİ DOĞUMLAR BORÇLANILIR
Sigorta sonrası doğumlara tanınan doğum borçlanması hakkının, sigorta öncesi doğumlara da tanınması mümkün mü? Şengül AKOĞLU
Mevcut yasalara göre sigortadan önceki doğumlar borçlanılamıyor. Borçlanma annenin doğum yaptığı için işten ayrı kaldığı 2 seneye yapılabiliyor. Bu da sigortadan sonraki doğumlar için geçerli.
EMEKLİLİK HESABI
Annem 24.02.1964 doğumlu. 08.08.2000 tarihinde sigortası başladı. 6500 günü var. Yılmaz YELKE
Anneniz işe girişe göre 68 yaşında ve 7000 gün primi tamamlayarak emekli olur. 500 gün daha çalışıp 24.02.2022 tarihini bekleyecek.
26.06.1969 doğumluyum. İşe giriş tarihim 03.10.1997. Gün sayım 4947. Melek EKMEKÇİOĞLU
20 yıl, 54 yaş ve 5975 gün şartlarınız var. Yılınız dolmuş, priminiz eksik. Prim ve yaşınızı tamamladığınızda emekli olabilirsiniz.
1980 doğumluyum. 04.04.1999'dan Bağ-Kur girişim var. 2014 yılına kadar sürekli yattı. 2015'ten sonra Emekli Sandığı'ndan yatmaya başladı. Rahman DOĞAN
Eğer memur olarak devam ederseniz, 25 yıl ve 60 yaş şartıyla emekli olursunuz. Tekrar Bağ-Kur'a dönerseniz, 9000 gün ve 58 yaş şartıyla emekli olursunuz. SSK'lı olarak 1261 gün çalışırsanız, bu kez 58 yaş ve 5975 gün şartlarıyla emekli olursunuz.
28.07.1975 doğumluyum. SSK başlangıcım 01.03.1992. 2002- 2012 yılları arası işyerim vardı. 9 yıl tam Bağ-Kur ödedim. Yaklaşık 6 yıldır SSK'lıyım. SSK toplam günüm 3217, 3300 gün de Bağ-Kur'dan var. Toplam 6517 günüm bulunuyor. Nisan 1995-Kasım 1996 arasında askerlik yaptım. Özgür DEMİRAY
SSK'dan devam ederseniz, 25 yıl 53 yaş ve 5600 gün şartlarıyla emekli olursunuz. Yıl tamam, prim tamam, yaşınızın dolmasını bekleyeceksiniz.
21.01.2003 SSK girişim, yüzde 51 engelli raporum bulunuyor. Vergi indiriminden faydalanıp ne zaman emekli olurum? Zafer ALTUNKARA
Vergi indirimi alabilirseniz, yüzde 51 oranıyla 17 yıl, 8 ay ve 3920 gün şartlarıyla emekli olursunuz. Vergi indirimi alamazsanız 60 yaş ve 7000 gün şartlarıyla emekli olursunuz.
Eşim 1972 doğumlu. Evlenmeden önce 552 gün sigortası var. Şu anda 1560 gün primi mevcut. 3 çocuğumuz oldu. 0536....826 Nolu SMS
3 çocuk size 2160 gün kazandırabilir. Ancak eşinizin emeklilik hesabını yapabilmek için işe ilk girdiği tarihin bilinmesi gerekiyor.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
