CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
Körfez'de kim neyin peşinde?
Suudi Arabistan'da yolsuzluk iddiasıyla başlatılan operasyon devam ederken, Körfez'de sular giderek ısınıyor.
10 SORUDA KÖRFEZ'DE KİM NEYİN PEŞİNDE?
Körfez'de sular giderek ısınıyor. Suudi Arabistan'da yolsuzluk iddiasıyla başlatılan operasyon sürüyor. Diğer yandan da Lübnan ve Yemen'deki İran merkezli kriz devam ediyor. Peki bu süreçte hangi aktörler devrede, kim neyi amaçlıyor, Taha Dağlı süreçle ilgili merak edilen soruları, sabah.com.tr için yanıtladı.
PRENS OPERASYONUNDA AMAÇ NEYDİ?
Suudi Arabistan Kralı Selman'ın oğlu Muhammed Bin Selman, Haziran ayındaki Katar krizi sırasında birinci veliahtlığa terfi etmişti. Prenslere yönelik yolsuzluk operasyonunda ise tüm rakipleri tasfiye edildi. Yakın bir zamanda tahta çıkıp, Suudi Arabistan'ın yeni kralı olması bekleniyor.
MUHAMMED BİN SELMAN'I HANGİ GÜÇLER DESTEKLİYOR?
Muhammed Bin Selman, 15 Mart'ta ABD ziyaretinde ABD Başkanı Donald Trump'la görüşmüştü. O ziyaret Ortadoğu basınında "ABD-Suudi Arabistan ilişkilerinde dönüm noktası" olarak değerlendirilmişti. Çünkü Obama döneminde ABD-Suudi Arabistan ilişkileri zayıflamıştı. Trump'la birlikte ise yükselişe geçti. Mart ayındaki o ziyaret sırasında Muhammed bin Selman, ikinci veliahttı, sonrasında Haziran ayında Katar krizi çıktı ve birinci veliahtlığa yükseldi, şimdi de prenslere yönelik operasyonla önü iyice açılmış oldu.
BAE'NİN ABD-SUUDİ ARABİSTAN İLİŞKİSİNDEKİ ROLÜ NE?
Birleşik Arap Emirlikleri, Trump ile Muhammed bin Selman'ı yakınlaştıran güç oldu diyebiliriz. Bu irtibatta karşımıza çıkan isim BAE veliaht Prensi Muhammet bin Zayid. Zayid, Donald Trump'ın damadı ve Ortadoğu danışmanı Jared Kushner'la yakın temas halinde olan bir isim. Kral Selman'ın oğlunu ABD ile yakınlaştırıp, BAE'nin bu süreçte Suudi Arabistan'daki etkisini arttırdığını görüyoruz, hatta bunu Suudi Arabistan'ı artık yönlendiren tarafın BAE olduğunu düşünenler de bir hayli fazla.
YEMEN'DE NELER OLUYOR?
Yemen aslında Suudi Arabistan ile İran arasındaki önemli bir çatışma sahası. Yemen'de İran destekli Husi militanlarının 2014 sonlarında darbe girişimi oldu. O süreçte İhvan endişesiyle Kral Abdullah dönemindeki Suudi yönetimi ilk başta yanı başındaki İran destekli darbe girişimine sessiz kaldı. Ocak 2015'te Kral Abdullah'ın vefatından sonra tahta geçen Kral Selman, birkaç ay içinde koalisyon kurup, Yemen'deki Husilere müdahale etti. Ancak çatışma süreci 2,5 yıldır devam ediyor.
LÜBNAN'IN BU KRİZDEKİ YERİ NEDİR?
Lübnan ise Yemen'den sonra Suudi Arabistan ile İran arasındaki ikinci çatışma sahası.
Lübnan Başbakanı Saad Hariri öyle ya da böyle Suudi Arabistan güdümündeki bir isim. Annesinin hanedandan olduğu iddiası ya da bugün Riyad'da zorla tutulduğu gibi iddialar tartışmaya açık. Doğru olma ihtimalleri de yüksek. Suudi Arabistan burada Saad Hariri üzerinden Hizbullah'ı zorlamayı amaçlıyor.
FRANSA CUMHURBAŞKANI NEDEN RİYAD'DAYDI?
Fransa bu krizde ABD'yle aynı safta değil hatta tam karşı cephesinde yer alıyor. Lübnan ile bağları olan bir ülke. Macron'un Riyad ziyareti de Hariri içindi. Fransa, bölgede Lübnan'ın bir vekalet savaşı için kullanılan alan olmasını istemiyor.
DİĞER KÖRFEZ ÜLKELERİNİN KONUMLANMASI NEDİR?
Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn Suudi Arabistan'la birlikte hareket ediyor. Hatta BAE Suudi Arabistan'ı yönlendiren güç. Katar bu krizde tam karşı cephede. Zaten Haziran ayında bu güçler tarafından hedef alınmıştı. Umman ve Kuveyt ise daha çok arabulucu konumdalar.
İRAN'IN POZİSYONU VE GÜCÜ NE DURUMDA?
İran 1979'dan bu yana Suudi Arabistan'la gerilimler yaşıyor. 2015'ten sonra ise tansiyon giderek yükseliyor. İran'ın yayılmacı politikası ve Suudi Arabistan'ı çevreler hale gelmesi ciddi sıkıntı. 2016 yılına da Suudi Arabistan'ın Şii bir din adamını idam ettiği krizle girilmişti. Bugün bu krizler daha da büyümüş durumda. İran, Yemen'de Husiler, Lübnan'da Hizbullah, Irak'ta ise Haşdi Şabi ile Suudi Arabistan üzerinde bir tehdit durumunda. Tabi bir de İran'ın Suriye'deki silahlı gücü var. Suudi Arabistan'daki Şii nüfusu ve Bahreyn'deki Şii ayaklanmalar da yine Riyad üzerindeki İran eksenli tehditlerden bazıları.
İSRAİL KRİZİN HANGİ UCUNDA YER ALIYOR?
Trump'ın desteklediği, BAE'nin yönlendirdiği bir süreç yaşıyoruz. Hedefte İran var görünüyor. Ilımlı islam adı altında bir Suudi
Arabistan da krizin lideri konumunda. Bu denklemde İsrail'in tarafı Suudi Arabistan'ın cephesi. Zaten perde arkasında bir takım diplomatik görüşmeler yapılmıştı. Suudi Arabistan-İsrail yakınlaşması daha da hızlanacak görünüyor.
SÜRECİN SONU NEREYE VARIR?
Suudi Arabistan 2015 Şubat ayı itibariyle yani Kral Selman'ın tahta çıkmasının ardından Türkiye ile ilişkileri düzeltmiş, Mısır'da Sisi'ye biraz mesafe koyup, İhvan ve Hamas konusunda yumuşama sergilemişti. Katar'la ilişkileri de eskiye göre daha iyi olmuştu. İran'la kriz noktasında ise 2015'ten beri istikrar var. Yemen'de İran-Suudi Arabistan arasında hali hazırda devam eden bir çatışma ortamı bulunuyor, Lübnan'ın da bu süreç sonunda ikinci çatışma sahası olması bekleniyor. Tabi burada İsrail'in devreye girme ihtimali de söz konusu.
