Ekonomik yaptırım nedir? Trump yaptırım açıklaması Türkiye’ye yaptırım olacak mı?

Türkiye'ye yaptırım olacak mı? Ekonomik yaptırım nedir? Trump yaptırım açıklaması Türkiye'nin gündeminde olası yaptırımlar yer alıyor. ABD Başkanı Donald Trump, Türkiye'nin güney sınırında oluşturulmaya çalışılan terör koridorunu yok etmek, bölgeye barış ve huzuru getirmek amacıyla başlatılan Barış Pınarı Harekatı'nda YPG/PKK'nın ABD'yi çatışmanın içine çekmek için bölgedeki DEAŞ mensuplarını serbest bırakabileceğini söyledi.

TRUMP YAPTIRIM AÇIKLAMASI!

Trump, kişisel Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, "(YPG/PKK) bizi savaşa dahil etmek için bazılarını (DEAŞ mensuplarını) serbest bırakıyor olabilir." ifadesini kullandı.

ABD'de Fox televizyonunda yayımlanan "Fox&Friends" programındaki bir katılımcının ABD'nin bölgede yeni bir savaşın içine girdiğine dair yorumunu eleştiren Trump, paylaşımında şu ifadelere yer verdi:

"Brian Kilmeade, Fox and Friends'te konuyu tamamen yanlış yorumladı. 200 yıldır savaşan halklar arasında yeni bir savaşa girmiyoruz. Avrupa'nın kendi DEAŞ tutuklularını geri alma şansı vardı ama bedelini ödemek istemediler, 'ABD ödesin' dediler. Kürtler bizi savaşa dahil etmek için bazılarını (DEAŞ mensuplarını) serbest bırakıyor olabilir. Türkiye ve Avrupa onları kolayca yakalayabilir ama ellerini çabuk tutmalı. Türkiye'ye büyük yaptırımlar geliyor. İnsanlar gerçekten NATO ülkesi Türkiye ile savaşa gireceğimizi mi düşünüyor? Sonu gelmeyen savaşlar bitecek. Bizi Orta Doğu batağına çekenler şimdi orada kalmamızı en çok isteyenler."

EKONOMİK YAPTIRIM NEDİR?

Ekonomik yaptırımlar, politik amaçlarla, bir veya daha fazla Uygulayıcı (devlet, uluslararası örgüt) tarafından bir veya daha fazla Hedefe (devlet, yönetim, grup, kişi, şirket) uygulanan ekonomik (ticari ve/veya finansal) baskıdır.

Üç amaçla ekonomik yaptırım uygulanır:

▪ Hedefin davranışını değiştirmek

▪ Hedefi zayıflatmak

▪ Hedefi cezalandırmak ve/veya mesaj vermek

Ekonomik yaptırımlar, "diplomasi" ve "savaş" arasındaki bir dış̧ politika enstrümanıdır. Diplomatik baskıdan daha çok can yakar. Savaştan daha az can yakar; ve çoğunlukla savaşa gerek kalmaması için kullanılır. Ama savaş sırasında (Napolyon Savaşları, Dünya Savaşları, vb.) veya bir savaş hazırlığı olarak (Afganistan, Irak, vb.) da kullanılabilir. En az silah kadar etkili bir enstrümandır.

EKONOMİK YAPTIRIM ARAÇLARI NELERDİR?

Ticari ve finansal olmak üzere iki çeşit yaptırım aracı vardır.

Ticari araçlar: Ambargo (embargo) ve boykottan (boycott) oluşur:

▪ Ambargo, Hedefe mal, hizmet, teknoloji sağlanmasının tamamen veya kısmen yasaklanmasıdır (Özellikle silah, uçak, enerji, vb. Hedef açısından stratejik öneme sahip şeylere konur).

▪ Boykot, Hedeften mal veya hizmet alınmasının tamamen veya kısmen yasaklanmasıdır (Özellikle petrol, elmas, vb. Hedefin satabileceği önemli şeylere konur).

Klasik ambargo/boykot başka araçlarla da güçlendirilebilir. Mesela:

▪ Yeniden ihraç ve yeniden ithal yasakları konabilir (Uygulayıcılara ait şeylerin Üçüncü Ülkeler üzerinden Hedefe ihraç̧edilmesi ya da tam tersi).

▪ Taşıma yasakları konabilir (Uygulayıcıların yetkisine tabi gemiler ve uçaklar taşıma yapmazsa, Hedef ile Üçüncü Ülkeler arasındaki ihracat ve ithalat da zarar görebilir).

▪ Abluka veya uçuşa yasak bölge uygulanabilir (Tarafsız gemi ve uçaklar da Hedef ülke ile sefer yapamazlar. Taşınamayan mal teslim de edilemez).

▪ Hedef ile ticaret yapmaya devam eden Üçüncü Ülkeler veya onların şirketleri hedef alınabilir. Buna ikincil hedef (secondary target) denir.

Finansal araçlar: Her türden bankacılık hizmetini ve sigortayı içerir. Mesela:

▪ Hedefin (ülke, kişi, şirket) varlıkları dondurulabilir (Amerikan ve Avrupa finans kuruluşlarının erişebildiği bütün malvarlığına el konur).

▪ Hedefe (ülke, kişi, şirket) kredi vermek, garanti vermek, akreditif, vb. finansal hizmetler sağlanması yasaklanabilir.

▪ Hedef ülke finans kuruluşlarıyla ilişki kurulması yasaklanabilir (Şube, joint venture, muhabirlik, vb. iş birlikleri – Kredi, vb. ilişkiler – Hedef ülke SWIFT dışına atılabilir).

▪ Hedefe (ülke, kişi, şirket) Dolar/Euro ödemeleri yasaklanabilir (Dünya çapında hiç̧kimse yapamaz).

▪ Hedef ülke para birimiyle her türlü finans işlemi yasaklanabilir (Riyal örneği).

▪ Hedefe sigorta/reasürans sağlanması yasaklanabilir (Belirli kişiler ve şirketler, projeler, gemi ve uçaklar, vb.).

Kombinasyonlar: Finansal ve ticari yaptırım araçları, Hedefin finans, enerji, savunma, otomotiv, vb. belirli endüstrilerini çökertecek şekilde kombine edilebilir. Buna menü esaslı (menu-based) yaptırımlar denir. Amerika ve Avrupa'nın BM yatırımlarına ilave olarak koydukları, İran'ın enerji endüstrisini hedef alan yaptırımlar (2010) buna iyi bir örnektir.