🔴CANLI | Donald Trump mı? Kamala Harris mi? ABD seçimini kim kazanır? A Haber tarihi seçimi takip ediyor

A Haber Programlar Müdürü Emine Kavasoğlu: Belki de ABD tarihinin en başa baş giden seçim yarışına tanıklık ediyoruz. Şu an itibariyle ülke genelinde yapılan tüm anketlerin ortalaması alındığında yüzde 48,5 iki adayın da eşit olduğunu başa baş olduğunu söyleyebiliriz. ABD 60’ıncı kez seçime gidiyor. 45’inci başkanını seçecek. İki aday da çok yoğun bir seçim dönemi geçirdi.

ABD medyasına göre Michigan ve Pensilvanya bir savaş alanı. İki lider de dün o bölgelerde mitinglerini gerçekleştirdiler. Seçimin sonucunu belirleyecek olan salıncak eyaletler. Türkçeleştirirsek biraz kararsızlar diyebiliriz. İki adayın da bölgelerde oldukça şansı yüksek ya da tam tersinden bakacak olursak şansları düşük. Halkın o noktalarda kime oy vereceği belli değil. Zaman zaman gidip geliyor. Bu sebeple de salıncak eyaletler olarak adlandırılıyor. 7 salıncak eyalet var.

Bu seçim çok önemli. Dünyanın gözü kulağı ABD’de. Bir bakıma ABD’deki bu seçim Orta Doğu’nun da kaderini değiştirebilecek bir seçim olarak değerlendiriliyor. ABD seçimi sadece ABD’yi ilgilendirmiyor.​

Türkiye saati ile ilk olarak 02.00'da yani yerel saatle 18’de sandıklar kapanmaya başlayacak. Pensilvanya’da ise saatler Türkiye saati ile 03’ü gösterdiğinde sandıklar kapanmaya başlayacak. Yavaş yavaş da sonuçların bir nebze de olsa gelecek olduğunu söyleyelim. Salıncak eyaletlerdeki son durum çok önemli olacak.

Orta Doğu Uzmanı Dr. Hazar Vural Jane: Söz konusu 7 salıncak eyalet. Aslında 50 eyalet var ABD’de fakat 43 eyalet zaten az çok ne olacakları belli. Texas Cumhuriyetçiler’in kalesi, California Demokratlar’ın kalesi gibi. Söz konusu eyaletlerin büyüklüğü de sistem üzerindeki etkilerine de yansıyor.

Başkanı sürekli konuşuyoruz elinde birçok düğme var. Başkan önemli bir aktör politikalarıyla ABD siyasetini belirlerken. ABD de her ne kadar gücü küresel anlamda ya da Orta Doğu’da artık bir azalma ivmesine girmiş olsa da nihayetinde hala büyük bir devlet. ABD başkanlarını konuşurken ABD sisteminde şu noktayı vurgulamak gerekiyor.

Denge – fren mekanizması dediğimiz bir mekanizma var. Bir liderin diyelim ki Trump olsun. Trump’ın dört senesini gördük biz ve diplomasiden ne kadar uzak bir aktördü. Denge – fren mekanizmaları ABD sisteminde böyle sıra dışı bir lider geldiği zaman bak burada bir devlet var devletin kurumları var diyor.

Seçmenler bugün bir pusulada başkanı oylarken diğer pusulada da söz konusu temsilcilerin seçimini oylayacaklar. Dolayısıyla başkanın nasıl bir yapıyla çalışacağına da etki edecek bu.

Seçimlerin sonuçlarının ne zaman ve nasıl belli olacağı noktası var. Geçmiş örneklere bakıyoruz geçmiş dörtlü yıllarda baktığımızda itiraz noktasında hukuki sürecin başlaması, boru patlamasıyla farklı bir noktaya girilmesini görüyoruz.

Terör ve Güvenlik Uzmanı Coşkun Başbuğ: Bir önceki seçimde birlikteydik. Trump demiştim. Kazanır ama bir şekilde bunu müesses nizam elinden alır. Dolayısıyla yine bu yarışı bırakmak istemezler. Eğer Trump ikinci turu yapsaydı şu an ABD, dünya başka şeyleri konuşuyordu. Trump uzak ara öndeydi. Dijital oylara geçildiğinde kapanmaz denilen farklar balya balya kapanmaya başladı. Burada bir hile olduğu Trump tarafından dillendirildi ben o iddiaya inanıyorum. Trump’ı benim tahmin ettiğim gibi alaşağı ettiler.

Kazanırsa ne olur dendiğinde bir Kennedy vakasına hazır olsun ABD demiştim. Daha sonra bunu yaşadı. Bu badireyi atlattı.

Daha dün ABD’de yakılan oy sandıkları görüntüleri var. Ben inanamadım. Doğruymuş.

Ben bu seçimde de aynı şeyi söylüyorum. Hile olma ihtimali çok kuvvetli. Kazandığı taktirde Trump’ın çok devrim niteliğinde yapacakları var. Trump şunu söyledi kaybedersem hile ile alırlar dedi. Bu seçimde de ben yine benzer hilenin döneceği kanaatindeyim. Trump’ın tespitine katılıyorum. Sahnelerin tekrar yaşanma ihtimali var. Zaten o korkuyu aldığı için küresel çete Beyaz Saray’ın etrafında, Washington’da aldığı güvenlik tedbirleri tarihte ilk. İlk defa seçim öncesi bu tür şeyler yaşanıyor. Beyaz Saray’ın etrafı çelik bariyerlerle kapatıldı.

Uluslararası ilişkiler uzmanı Doç. Dr. Şuay Nilhan Açıkalın: Hangi aday kazanırsa kazansın ABD’de sokaklar karışacak. Amerika seçmenleri yüzde 43’ü oyların doğru ve gerçekçi sayılacağına inanmıyor. Bu ABD tarihi için çok yüksek bir orandır. Seçmenlerin yüzde 56’sı da geçim seçim olduğu gibi bu seçim de manipüle işlerinin olacağını düşünüyor. Çok kutuplaşmış olan cumhuriyetçiler ve demokratlar arasında gerilimin olma olasılığının oldukça yüksek olduğunu gösteriyor. 

Sokakların karışma ihtimaline karşı birçok eyalette devlet dairelerinde ve seçim merkezlerinde ciddi güvenlik tedbirleri alındı. Herhangi bir yapma, saldırı ve sokak olayından etkilenmesin diye birçok ünlü firma mağazasını kapattı. Bu nedenler ABD tarihinin en ilginç seçimine gidiyor.

Kim seçilirse seçilsin 5 Kasım’dan koltuğa oturacağı ocak ayına kadar kolay bir süreç olmayacak. Mektup yoluyla kullanılan oy meselesi var. Bu noktada ciddi tartışmalar var. Herkes başkan adayına odaklandı burada farklı 2 görüşte 2 isim var ama son 20 yılda ABD toplumunda ciddi kutuplaşma var. Bu seçim bunun en somut örneğidir. Bundan sonra seçilecek başkanlar için seçim sonrası 1 yıldan fazla sürecek bir iç gündem olacak.

Siyaset Bilimci Doç. Dr. Ali Fuat Gökçe: Tahminimiz Trump gelecek gibi ama bir manipülasyon olmazsa diye düşünüyoruz. Çünkü Trump’ın son açıklamaları çok değişik çok farklı. Keşke görevi bırakmasaydım hile yapabilirler şeklindeki açıklamaları Trump’a yapılan suikast girişimleri sanki ABD’deki Harris’i destekleyen belirli bir gücün Trump’ı istemediğini gösteriyor ki buna da küresel sermaye diyebiliriz.

Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. İrfan Kaya Ülger: Eğer objektif bir bakış açısı ile bakarsak ipi Trump göğüsleyecek gibi duruyor. Seçime katılım oranın fazla olması durumu değiştirebilir. Özellikle genç nesil eğer sandığa giderse demokratlara lehine yani Kamala Harris lehine bir durum ortaya çıkabilir. 

SEÇİM SİSTEMİ FARKLI 

Şu anda yapılan anketler başa baş gösteriyor. Her 2 tarafında oy oranı yüzde 48,5 civarında gözüküyor. Aslında ABD’de seçim 7 eyalette yapılıyor. Geri kalan 43 eyaletin kime oy vereceği belli bir durumda. Orada eyalette en fazla oyu alan tüm delegeleri alıyor orada sistem bizimkinden farklı çalışıyor. Sahil kesimde demokratlar orta ve Meksika’ya yakın yerlerde cumhuriyetçiler güçlü. Orada öngörülemeyen 7 eyalet var.