OKAN MÜDERRİSOĞLU

Orman yangınları sırasında, gözlerin üzerine çevrildiği Türk Hava Kurumu (THK) ile ilgili gerçekler Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu'nun (DDK) detaylı incelemesi sonrasında tüm çıplaklığı ile ortaya çıktı. Raporda, THK'nın kötü yönetildiği, borca batırıldığı, gayrimenkullerinin bankalara ipotek ettirildiği, hatta topladığı yardımlardan diğer kuruluşlara verilmesi gereken tutarların bile üstüne yattığı görüldü.

İNCELEME İSTEDİ

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın talimatı üzerine DDK, 2009-2019 yıllarını kapsayacak şekilde Türk Hava Kurumu Derneği Genel Başkanlığı, THK Gökçen İktisadi İşletmesi ve şubeler ile THK Havacılık Vakfı Şirketlerini denetledi.
İş, işlem ve hesapların masaya yatırıldığı DDK Raporu'nda, kuruma yönelik çarpıcı tespitlere yer verildi.

KÖTÜ YÖNETİM

Raporda, THK Havacılık Vakfı ve üniversitenin kurulması ve hızlı şirketleşme süreciyle birlikte 2011 yılı sonrası dönemde dernek faaliyetlerinin sınırlarının adeta bulanıklaştığına, kurumun mali yeterliliği ve personelin yetkinlik kapasitesinin üzerinde bir faaliyet yoğunluğu ve çeşitliliği içine sokularak kurumun kuruluş felsefesi ve amacından uzaklaştırıldığına, bu süreçte alanında yetkin olmayan yönetici ve personelin kurumda istihdam edildiğine, yöneticilerin plansız ve öngörüsüz kararları, tekrarlanan hata ve suiistimaller sebebiyle kurumun zarara uğratıldığına ve borç yükü altına sokulduğa dikkat çekildi.
DDK'nın diğer çarpıcı tespitlerinden bazıları şöyle:
- BORÇLAR: 2019'da 275.698.776 TL zarar edildi. THK Genel Başkanlığı, Gökçen İktisadi İşletmesi ve tüm THK Havacılık Vakfı Şirketleri'nin banka borçları Yönetim Kayyum Heyeti tarafından yapılan mutabakatlarla yeniden yapılandırıldı.
Yeniden yapılandırma sonrasında son borç tablosu şöyle oldu: 1 milyar 214 milyon 46 bin 587 TL, 71.776.909 euro ve 484.476 doları borçlanıldı.
- BATIK ŞİRKETLER: Faaliyetleri devam eden 8 THK Havacılık Vakıf şirketinden 4'ü (6102 sayılı TTK'nın 376'ncı maddesi kapsamında) borca battı, 4'i ise sermayenin tamamını kaybetti. 387 şubeden 55'i gelir ve giderlerini karşılayamaz duruma düştü.
- GAYRİMENKUL İPOTEĞİ: 1.330 gayrimenkulden 252 adedi (Değeri 1 milyar TL üzerinde olan Laleli otel dahil) çeşitli bankalara kredi için ipotek edildi.

- KURUMLARIN PAYI ÖDENMEDİ: 2002-2013 döneminde yardım toplama faaliyetleri kapsamında elde edilen gelirlerden (Yardım Toplama Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmeliğin 22. Maddesine göre) ayrılan paylardan toplam 33.813.277 TL ilgili kurumlara ödenmedi.
- ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: Raporda, yapılan tespitler çerçevesinde THK'nın etkinliğinin artırılması ve gelecek nesillere güvenle emanet edilebilmesi için yeniden yapılandırma önerileriyle sorumluluğu bulunan THK (eski) başkan ve görevlileriyle şirket yetkilileri hakkında cezai, hukuki, idari ve mali değerlendirmeler de içeren 116 öneride bulunuldu.
- DENETLEME DÖNEMİ: 2009-2019 yıllarını kapsıyor
- BORÇLAR: Bankalara 1.2 milyar TL, 71.8 milyon euro ve 485 bin dolar
- BATIK ŞİRKETLER: 4'ü batık, 5 şirketin ise sermayesi kayıp
- YÖNETİM SORUNLARI: 2011 yılı sonrası dernek faaliyetlerinin sınırları bulanıklaştı.
Kurum, mali yeterliliği ve personelin yetkinlik kapasitesinin üzerinde bir faaliyet yoğunluğu ve çeşitliliği içine sokularak kuruluş felsefesi ve amacından uzaklaştırıldı. Yetkin olmayan yönetici ve personel istihdam edildi. Plansız ve öngörüsüz kararlar, hata ve suiistimallere neden oldu.
- GAYRİMENKULLER İPOTEKLİ: 1.330 gayrimenkulden 252'si çeşitli bankalara kredi için ipotek edildi.

İŞTE 116 ÖNERİDEN BAZILARI:

- KAMU KONTENJANI OLUŞTURULMALI: Büyük Genel Kurul'un delege yapısı ve sayısında yeniden bir düzenleme yapılmalı. THK Genel Yönetim Kurulu'nun 6-5, Merkez Denetleme Kurulu'nun ise 2-1 çoğunluk oyunu oluşturacak şekilde kamu kontenjanı oluşturulmalı. THK Genel Başkanlığı, Genel Müdürlük olarak teşkilatlandırılmalı.
- ŞİRKETLERİ İSLAH FORMÜLÜ: Vakfa bağlı şirketler kapatılmalı. Bu şirketlerin faaliyetleri geçmişte olduğu gibi dernek ve THK Gökçen Havacılık İktisadi İşletmesi bünyesinde veya ticari gereklilikler çerçevesinde kurulacak dernek şirketleri vasıtasıyla yürütülmeli.
- TASARRUF REÇETESİ: THK Havacılık Vakfı ve Üniversitesi'yle ilgili değerlendirmeler ele alınarak, kurum bünyesindeki geniş yapı daraltılmalı, işlerin tek elden takibinin sağlanması, harcamalarda tasarrufa gidilmesi amacıyla Vakıf şirketlerinin kapatılması/ tasfiyesi sonrasında, THK Havacılık Vakfının durumu, THK Derneği'nin daha etkin ve verimli çalışabilmesi amacıyla, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve 5737 sayılı Vakıflar Kanunu'nun ilgili hükümleri çerçevesinde ele alınıp gözden geçirilmeli.
- ŞUBE SAYISI AZALTILSIN: Esas faaliyetlerin daha verimli gerçekleştirebilmesi, koordinasyon ve yönetim kolaylığı açılarından şube sayıları azami her ile bir şube olacak şekilde belirlenmeli. Bazı yerlerde çalışmalar temsilciliklerle yürütülmeli.