NİHAT HATİPOĞLU

Bilindiği gibi "ehl-i sünnet" inancının temel konularını ele alan en önemli metinlerden biri Ebu Hanife'nin "Fıkh-ı Ekber" denilen eseridir. Bu metin itikad konularını özetler. İmam-ı Azam, üvey babası olan "Cafer-i Sadık"tan alması gereken ilmi terbiye ve usulü almıştır. Hasan Basri Çantay merhumun tercüme ettiği Fıkh-ı Ekber'inden temel alıntılar yaptım:

İMANIN TEMEL KAİDELERİ: Allah'a, O'nun meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, öldükten sonra dirilmeye, kaderin hayrının da, şerrinin de Allah-u Teala'dan geldiğine, (ahirette) görülecek hesaba, mizana, teraziye, cennete, cehenneme ve bütün bunların hak ve gerçek olduğuna inandım demek (boynumuza) borçtur.
ALLAH-U TEÂLA BİRDİR: Allah birdir. Fakat bu birlik sadece sayı yolundan değil de kendisinin hiçbir ortağı ve benzeri olmaması yolundandır.
YARATTIKLARINA BENZEMEZ: O, yarattığı şeylerden hiçbirine benzemediği gibi yarattıklarından hiçbir şey de O'na benzemez.
ALLAH EVRENİ YOKTAN VAR ETTİ: Allah eşyayı (evreni) herhangi bir şeyden meydana gelmeden yarattı. Allah eşyayı -varlığı- vücuda gelmeden evvel zaten bilendi. Ne dünyada ne ahirette hiçbir şey O'nun dileği, O'nun ilmi, O'nun kazası, O'nun kaderi ve O'nun levh-i mahfuzda yazışı olmadan vücut bulamaz.
KUR'AN ALLAH'IN KELAMIDIR: Kur'an Allah'ın kelamıdır. Mushaflarda yazılı, gönüllerde saklıdır. Dillerde de okunandır. Peygamberimize Allah tarafından indirilendir.
ÂDEM'İN ZÜRRİYETİ: Allah, Âdem Peygamber'in zürriyetine "Ben sizin Rabbiniz değil miyim?" diye hitap etmiş, onlar da "Evet Rabbimizsin" demişler. O hâlde iman etmelerini kendilerine emretmiş ve küfrü onlara yasak etmiştir. Bu onlar için ilk iman olmuştur. Kim bu ahitten sonra kâfir olduysa mutlaka bu imanını kendi eylemiyle bozmuştur.
ALLAH KÜFRE VE İMANA ZORLAMAZ: Allah yarattıklarından hiçbirisine ne küfür üzerinde ne de iman üzerinde bulunmaya zorlamaz. İman veya küfrü tercih etmeleri kişilerin kendi fiilleridir. Bütün bununla beraber Allah kimin küfür üzerinde kâfir, kimin de iman üzere mümin olacağını bilir.
PEYGAMBERLER GÜNAHSIZDIR: Bütün peygamberler küçük ve büyük günahlardan, küfürden, kabahatlerden uzaktırlar. Onların ancak bazısında ufak sürçmeler ve hatalar vukua gelmiştir.
ALLAH'IN SEVGİLİSİ: Hz. Muhammed (SAV), Allah'ın sevgilisi, kulu, resulü, peygamberi, Mustafa'sı, seçilmişidir. O, asla bir an bile bir puta veya Allah'tan gayrisine tapmamıştır.
PEYGAMBERLERDEN SONRA EN SEÇKİNLER: Peygamberlerden sonra insanların en faziletlisi Hz. Ebubekir, sonra Hz. Ömer, sonra Hz. Osman, sonra Hz. Ali Mürteza'dır.
GÜNAHKÂRA KÂFİR DEMEYİZ: Bir Müslüman'a günahlardan herhangi birini işlemesi halinde, velev ki büyük günah da olsa kâfir diyemeyiz. Belki ona sadece fasık deriz. Bir kişinin kâfir olması için o günahı helal sayması gerekir.
MÜMİNİN GÜNAHLARI EBEDİYEN ATEŞE SOKMAZ: Dünyadan günahkâr ayrılana ebediyen cehennemdedir diyemeyiz. Günah işleyen mümin küfür ve şirkle lekelenmedikten sonra cehennemde ebedi kalmaz.
ALLAH'IN CEMALİ GÖRÜLECEK: Evet müminler cennette, Allah'ın cemalini aralarında mesafe bulunmadan keyfiyetini bilemeyeceğimiz bir tarzda göreceklerdir.
HZ. MUHAMMED'İN (SAV) ŞEFAATİ: Cezayı hak eden günahkâr Müslümanlara (hassaten büyük günah işleyenlere) Hz. Muhammed'in şefaati, hak ve sabittir. Ameller kıyamet günü teraziye çıkacaktır.
MÜNKER VE NEKİR: Münker ve Nekir'in mezarda sorgusu haktır. Kabirde ruh cesede geri döner.
KUR'AN AYETLERİ: Kur'an'ın bütün ayetleri iniş ve Allah'ın kelamı olması yönünden büyüklükte aynıdır. Ancak Ayet-el Kürsi gibi bazı ayetlerin zikir fazileti ayrıca vardır.
MİRAÇ HAKTIR: Kim miracı inkâr ederse bidat ehli ve yoldan çıkmış olur.
DECCAL, YECÜC VE MECÜC: Deccal'in, Yecüc ve Mecüc'ün çıkması, güneşin batıdan doğması, Hz. İsa'nın bir mümin olarak (peygamberlik vasfıyla değil) gökten inmesi kıyamet alametlerinden olup gerçekleşecektir.

SONUÇ
Yukarıdaki bilgiler ehl-i sünnet dediğimiz duruşun belirlediği esaslardır. Sadece bir özettir. Bugün bilinen dört mezhep; yani Hanefi, Şafii, Hanbeli ve Maliki mezhebinin âlimleri itikadi olaylara böyle bakmışlardır. Mutezile, Cebriye, Mürcie gibi akımlar bu anlayışın dışındadırlar.

CENNET VE CEHENNEM ŞU AN VARDIR
Cennet ve cehennem bugün yaratılmış ve halen mevcuttur. Allah kimi dilerse ona hidayet verir. Kimi de dilerse adaletinin tecellisi ile onu saptırır. (Hak ettiğini verir). Şeytan, müminin imanını zorla soyamaz. Ama kul imanı terk ederse şeytan onu soyar.

GÜNAHKÂRIN DURUMU
Allah'a şirk koşmamak, küfre sapmamak şartıyla günah işleyen kişi ölmeden evvel tövbe etmezse o Allah'ın iradesindedir. Dilerse Allah onu cehenneme atar dilerse affeder. Asla ateşe sokmaz.

KABİR SIKIŞTIRMASI VAR MI?
Kabir sıkıştırması ve azabı haktır. Bu bütün kâfirler ve asi müminler için olacaktır.

KUR'AN 23 YILDA İNDİ
Kur'an peyderpey 23 yılda Resulullah'a indi. Mushaflarda yazılıdır.