EYT’ye tek model 7 aşama

Çalışma Bakanı Vedat Bilgin EYT çalışmasının Aralık gibi biteceğini ve tek model üzerindeki teknik çalışmaların devam ettiğini açıkladı. Peki bu model neyi içeriyor? Kimler emekli olabilecek? Teknik çalışma hangi konuları kapsıyor?... İşte 7 adımda teknik çalışmanın detayları...
MİLYONLARCA vatandaşın merakla beklediği Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili çalışmalarda sona yaklaşılıyor. Tek model üzerinde yoğunlaşan çalışmalarda teknik kısımla ilgili detaylar üzerinde duruluyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin de teknik çalışmanın sürdüğünü açıklayıp Aralık ayını işaret etmişti. Teknik çalışma sırasında 7 başlıkta değerlendirme yapılıyor.
1) PRİM ÖNEM KAZANIYOR
Teknik çalışmalar yapılırken özellikle 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış ancak belli bir prim seviyesine gelmiş sigortalılar üzerinde duruluyor. Genel anlamda bakıldığı zaman 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış herkes EYT'li olmuş durumda. Yani yaş şartı getirildiği için yaşa takılmış durumda. Ancak bu sigortalıların tamamının yasadan yararlanması yani emeklilik hakkı kazanması mümkün değil. Çünkü 8 Eylül 1999'da çıkartılan yasa tamamen kaldırılsa bile en az 5 bin gün prim şartı bulunuyor. Teknik çalışmada ayrıca primin de en az 5000 ile işe giriş tarihine göre 5975 gün arasında olması üzerinde duruluyor.
2) SÜREYE BAKILIYOR
Teknik çalışmada bakılan bir diğer konu ise sigortalı olarak bekleme süreleri. Kadınlar için 20 erkekler için ise 25 yıllık bekleme süreleri de var.
Bu durumda yasadan yararlanacak kadınların 230 yılı ereklerin ise 25 yılı doldurmaları gerekiyor. Buna göre kadınlar açısından 20 yıllık süre dolmuş durumda.
Ancak erkekler için 1997 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar 25 yılı doldurdular.
Daha sonra sigortalı olanlar için 2023 ve 2024 yılının gelmesi gerekiyor. Böylece yasa bugün çıktığında 25 Eylül 1997 öncesinde sigortalı olan erkekler için süre dolmuş olacak. Ancak süre şartını daha sonra tamamlayacaklar için bir kademeli geçiş de söz konusu olabilecek. Burada süre çalışılan yıl olarak değil ilk sigorta olunan tarihten sonra bu güne kadar geçen zaman olarak belirleniyor.
Bu yüzden kadınların 20 erkeklerin 25 yıl çalışmaları gerekmiyor.
3) YAŞ BAREMİ MASADA
Teknik çalışmada EYT yasasından yararlanacak olanların yaşları da değerlendiriliyor. Bu gün bakıldığında bir kısım EYT'linin primini doldursa bile 40'lı yaşlarda olduğu görülüyor. Burada birkaç alternatif bulunuyor. Birisi yasada belirlenen yaş şartına kalan sürenin belli oranda indirilmesi, diğeri ise kadınlar ve erkekler için ayrı ayrı belli bir yaş bareminin konulması.
Ancak bu model yeni bir 'yaşa takılma' getireceğinden çok sıcak bakılmıyor.
4) FARKLI KURUMLARA 3.5 YIL KURALI
Teknik çalışmada masaya gelen bir başka konu ise farklı kurumlarda sigortalı olanların durumu. Daha önce SSK'lı olup sonradan memur olanlar, veya Bağ-Kur'lu olup SSK'lı olanlar açısından emeklilik şartları da değerlendirmeler arasında. Burada şu anda mevzuatta uygulanan son 7 yıllık süredeki 3.5 yıla bakılması ağırlık kazanıyor.
Son 7 yıllık sigortalı süresince hangi kurum daha fazla ise o kurumdan emeklilik söz konusu olabilecek. Ancak Bağ- Kur ve memurlar için 2002 itibariyle yaş şartına bakıldığı ve ona göre yaş şartı getirildiği de masada bulunuyor.
5) MAAŞ ŞARTLARI HESAPLANIYOR
Teknik olarak değerlendirilen bir başka konu ise maaş hesaplaması olacak. EYT'lilerin emekli oldukları tarihte primlerine ve kazançlarına göre maaş belirlenecek. Buna göre üç dönem esas alınacak. 1999 öncesi 1999 ile 2008 arası ve 2008 sonrası dönem değerlendirilerek üç ayrı hesaplama yapılacak. Bu üç hesap birleştirilerek emekli maaşı ortaya çıkartılacak.
Kapsam ve emekli olacak kişi sayısı belli olduktan sonra yine maliyet de hesaplanacak.
Böylece ödenecek maaşların miktarı ve bütçeye maliyeti de ortaya çıkmış olacak.
6) BORÇLANMA İMKANLARI DEĞERLENDİRİLİYOR
Teknik çalışma sırasında primini ve yılını tamamlamış olanların dışında eksik primli olanlar için değişik borçlanma imkanları olup olmayacağı da değerlendiriliyor. Bu noktada primleri tamamlama imkanı olanların da EYT kapsamına girip girmeyeceği masada olacak. Bunun dışında askerlik borçlanması ile işe giriş tarihini geri çeken 1999 sonrası sigortalı olanlar konusu da teknik çalışmanın içinde yer alıyor.
Borçlanmayla da olsa primini tamamlayamayacaklar açısından kısmi emeklilik şartları da değerlendiriliyor.
7) KISMİ EMEKLİLİK
EYT kapsamında olup ancak yeterli primi olmayanlar için borçlanmanın dışında bir imkan daha sunulması gündemde. Burada kısmi emeklilik devreye girecek. SSK'lılar için 3600 gün Bağ-Kur'lular için 5400 gün olan kısmi emeklilik şartları ayrıca yaş gerektiriyor.
Burada yaş kadınlarda 58 erkeklerde 60'a çıkıyor.
Bu noktada kısmi emeklilik için bulunan yaş şartının aşağıya çekilmesi de gündemde.