‘Kriz’ma çizildi

HEM içeriye hem dışarıya bakıyorum.
Küresel bir savrulma yaşanırken, "Kim gerçeği yazıyor" diye arıyorum. Son 3 yıla bakın.
Pandemi ile birlikte hem sosyal, hem siyasal, hem de kültürel hayatlarımız sarsıldı.
Sıkı sıkıya bağlı olduğumuz kurallar yerle bir oldu.
Peki yaşadıklarımız neydi?
Arkasında bir akıl var mıydı?
Bizi bir yere sürüklemek isteyen güce karşı elimizden bir şey gelmiyor muydu?
EKSİ 37 Dolar'a DÜŞEN PETROLDEN 140 Dolar'ı GÖREN PETROLE SAVRULDUK... ÖNCE PANDEMİ, KISITLAMALAR, ÖLÜM korkusu SONRA SAVAŞ VE ACI... Peki kim ne yapıyordu? Kim kazanıyordu?
Sanırım buna bakmak gerekiyordu...
Covid-19 kabusu ile başlayan süreçte TEDARİK ZİNCİRLERİ sarsılmaya başladı. Rusya'nın Ukrayna'ya dalması ile bu büyük ölçüde koptu. Yani BUĞDAY herkese yetecek kadar vardı ancak ulaşmıyordu!
Ulaşmadığı zaman da bulunmuyordu. Bulunmayan ürünün de değeri artardı.
Buna da ENFLASYON diyorlardı... Rusya'nın askeri operasyonlarını, ordularını konuşuyorduk. Kuzey Akım-1 ve Kuzey Akım- 2'yi manşetlere taşıyorduk.
Artan gaz ve petrol fiyatlarının AVRUPA'yı donduracağını yazıyorduk. Pandemi ile başlayan rüzgar, savaş ile sürüyor enerji fiyatları tavan yapıyor bir de yan kulvardan DOLAR gelip hızla ilerliyordu...
Federal Rezerv'in faiz oranlarını yükselterek ülkesinde enflasyonu ezme kararlılığı, diğer ülkelerde derin acılara neden oluyordu.
Fiyatları uçuruyor, borç ödemelerinin boyutunu şişiriyordu. Yapılan ticaret DOLAR'la olduğu için hem zengin ülkelerde, hem yoksullarda KARGAŞA eksik olmuyordu. Mesela DOLAR tırmanıyor gazpetrol sıkıntısı çeken AVRUPA'da ve İngiltere'de fiyatların tırmanmasına yol açıyordu. DOLAR bütün para birimlerini ezip geçiyordu!
Bizler olaylara SAHNE önünden baktığımız için gelişmeleri CEPHELERDEN anlamaya çalışıyorduk. Oysa silahlar patlasa da, asıl savaş EKONOMİKTİ...
Bunu ıskalıyorduk. Silah ile ordu ile yapılamayanı yapmaya çalışanlar vardı! Son 3 aya bakın! ABD DOLARI karşısında gerilemeyen para birimi yoktu! Mesela açlık riskinin pusuya yattığı Nijerya ve Somali'de güçlü dolar ithal gıda, yakıt ve ilaç fiyatlarını patlattı. Güçlü dolar, borç batağındaki Arjantin, Mısır ve Kenya'yı temerrüde yaklaştırdı.
Hindistan ve Güney Kore gibi gelişmekte olan pazarlardaki yabancı yatırımları caydırmakla tehdit etti.
Washington'da alınan kararlar, sıklıkla geniş yankı uyandırırdı. Amerika Birleşik Devletleri, dünyanın en büyük ekonomisine, büyük petrol ve doğal gaz rezervlerine sahip bir süper güçtür.
Küresel finans ve ticaret söz konusu olduğunda, etkisi çok büyüktür. NET! Bunun nedeni, doların dünyanın rezerv para birimi olmasıdır...
Çok uluslu şirketler ve finans kuruluşlarının fiyatlandırmada ve hesaplamada kullandıkları para birimidir. Enerji ve gıda, dünya pazarında alınıp satıldığında dolar cinsinden fiyatlanır. Gelişmekte olan ülkelerin borçları da aynı şekilde Dolarla hesap edilir...
Kabaca ticaretin yüzde 50'sinde DOLAR son sözü söylerdi...
DOLAR on yıllardır bu seviyede değildi!
Avrupa'da 19 ülkenin kullandığı Euro da 2002'den bu yana DOLAR karşısında tutunamadı! Tıpkı Japon YENİ gibi... Brezilya, Tunus ya da Güney Kore'de de durum farklı değildi. KÜRESEL BİR RÜZGAR vardı. Sert esiyordu... Güvensizlik artınca ve bir de FED faizleri yükseltince DOLAR ANAVATANINA dönüyordu.
Biden göreve geldiğinde yaklaşık 4 trilyon dolar olan rezervler 9 trilyon dolara dayanıyordu. Para ABD'ye akıyordu...
Doların çok özel birkaç tanımı vardı. "Çamaşır sepetindeki en temiz gömlek" veya "Körler krallığındaki tek gözlü adam" gibi... Tek gözlü adam tercih sebebi olunca DEĞERİ fırlıyor enerji kriziyle birlikte rakip ülkeleri ezip geçiyordu.
Herkes AVRUPA'yı yazıp çizerken, ASYA ve UZAKDOĞU unutuluyordu.
Oysa TEMMUZ'dan bu yana Güney Kore, Tayvan ve Japonya'da sanayi üretimi keskin bir şekilde düştü.
Çin'deki zayıflık AY'dan bile görülmekteydi. Siyasi dedikodular, DARBE oldu söylentileri ise kusursuz fırtınanın bize gelen sesinden başka bir şey değildi.
ASYA'da İHRACAT azalırken, siparişler iptal edilirken bir de ENERJİ FİYATLARINDAKİ inanılmaz artış yaşanmaktaydı. Hesaplar bozuldukça bozuluyordu.
Maliyetler şaşıyordu. ABD GÜÇLÜ DOLAR sayesinde ihtiyaçlarını daha ucuza alıyordu. Yükselen DOLAR, ABD dışında herkesin hesabını yerlebir ediyordu.
Şirketlerin de...
ABD borsalarında işlem gören hisse senetleri, 2022 yılında güçlü dolar ve FED'in faiz politikası ile büyük darbe aldı. Amerikan borsalarında bu yıl yaklaşık 9 trilyon dolarlık çıkış yaşandı. Hisse senedi piyasasının yüzde 90'ını kapsayan S&P 1500 endeksinin piyasa değeri 36,6 trilyon dolara düştü. Bu değer 2021 sonunda 45,8 trilyon dolar civarındaydı. Şirketlerin güçlü dolara karşı büyük kayıplar yaşamaya devam edeceği ön görülüyordu.
Amerikan devleti ise güçlü dolarla daha etkin bir role soyunuyordu.
Rosenberg Research'ün baş ekonomisti David Rosenberg, "Amerika bir tüketiciler ülkesidir. Amerikalılar her yıl tükettiğinin yarısından fazlasını yurt dışından almaktadır. Dolar yükseldikçe ithal edilen bu malların maliyeti düşüyor. Bu azalan maliyetler, Tüketici Fiyat Endeksi'nde görünecek. 2023'te ciddi şekilde düşüş hissedilecek..." dedi.
Yani... Uzaktan bakıldığında savaşın en büyük FAY HATTI ABD'nin içindeydi.
Main Street BANKALARI ile Wall Street çarpışıyordu.
Goldman Sachs ve Morgan Stanley'in başını çektiği JP Morgan, Bank of America, Wells Fargo ve Citigroup ile Wall Street'in patronu BLACKROCK çatışmaktaydı. Dünyadaki fırtınanın nedeni buydu...
Savaşın da... Enflasyonun da... BlackRock bir anlamda AVRUPA diğerleri ise ABD demekti...
BlackRock CEO'su Larry Fink her zaman zayıf Dolar İSTERKEN, yeşil enerjiyi SAVUNURDU. Diğerleri ise tam tersini...