Gıyabi cenaze namazı nedir, nasıl kılınır, hangi şartlarda kılınmalı? Filistinliler için gıyabi cenaze namazı bugün saat kaçta kılınacak?

Gıyabi cenaze namazı, cenazesi hazır bulunmayan veya ulaşılamayan bir Müslüman için kılınan özel bir ibadettir. Gıyabi cenaze namazı, cenaze namazlarının geleneksel kurallarına uygun bir şekilde kılınır. Hazır olmayan bir cenaze için kılınabilen bu namaz, ölen kişinin ruhuna dua etme ve Allah'tan rahmet dileme amaçlarını taşır. Peki gıyabi cenaze namazı nedir, nasıl kılınır, hangi şartlarda kılınmalı?

Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş, İsrail'in Filistin'de yaptığı saldırılar sonucu vefat edenler için bugün öğle namazı öncesi bütün camilerde salaların okunacağını ve öğle namazını müteakip gıyabi cenaze namazı kılınacağını duyurdu.

GIYABİ CENAZE NAMAZI NEDİR?

Aslolan, namazının kılınabilmesi için cenazenin hazır bulunmasıdır. Bununla birlikte hazır olmayan cenaze için de namaz kılınabilir. Nitekim Resulullah (s.a.s.), Habeş Kralı Necaşi'nin vefatını haber vermiş, sonra da onun cenaze namazını kıldırmak üzere cemaatin önüne geçmiş, ashab da arkasında saf tutmuştur (Buhari, Cenaiz, 55; Müslim, Cenaiz, 63).

Olayda hazır bulunan Cabir b. Abdullah (r.a.) şöyle demiştir: "Resulullah (s.a.s.), Necaşi'nin (gıyabında) cenaze namazını kıldırdı. Ben de ikinci yahut üçüncü saftaydım" (Buhari, Cenaiz, 54) Yine, Resulullah'ın (s.a.s.) Uhud şehitleri (Buhari, Cenaiz, 73) ve kendisine haber verilmeden defnedilen cenazeler için de gıyabi cenaze namazı kıldığı bilinmektedir (Buhari, Cenaiz, 56).

CENAZE NAMAZI NASIL KILINIR?

Cenaze namazı rüku ve secdesi olmayan bir namazdır; rükünleri kıyam ve tekbirlerdir. Cenaze namazında iftitah (başlangıç) tekbiriyle birlikte dört tekbir bulunmaktadır. Selam vermek vaciptir. Sünnetleri ise, Allah'a hamd ve sena etmek, Resulullah'a (s.a.s.) salat ve selam getirmek, hem ölü hem de Müslümanlar için dua etmekten ibarettir. Cenaze namazı kılmak için, cenazeye karşı ve kıbleye yönelik olarak saf bağlanır ve niyet edilir. İmam ve cemaat tekbir alarak ellerini bağlarlar "ve celle senaük" cümlesiyle birlikte "Sübhaneke"yi okurlar. Ardından, eller kaldırılmadan tekbir alınır ve "Salli-Barik" duaları okunur. Tekrar eller kaldırılmaksızın tekbir alınır. Bilenler cenaze duasını (Tirmizi, Cenaiz, 38), bilmeyenler ise dua niyetiyle "Fatiha" suresini veya başka bir duayı okurlar (Tirmizi, Cenaiz, 39). Dördüncü tekbirden sonra sağa ve sola selam verilir. Böylece namaz tamamlanmış olur.

Cenaze namazında taharet, kıbleye yönelmek, setr-i avret (vücudun örtülmesi gereken yerlerini örtmek) ve niyet gibi şartlara riayet edilir. Namazı kılınacak cenazenin müslüman olması, yıkanıp kefenlenmiş olması, cemaatin önünde olması gerekir. Ayrıca Hanefi ve Malikilere göre bedeninin tamamı veya yarıdan fazlası yahut başı ile birlikte en az yarısı bulunmalıdır. Şafiilere göre ise kişi ölüp de bir tek uzvu bulunsa bile cenaze namazı kılınır. Nitekim ashab, ölen ve sadece eli bulunan bir sahabinin namazını kılmıştır (Şirbini, Muğni'l-muhtac, 1/518). Canlı olarak doğup ölen çocuk yıkanır ve cenaze namazı kılınır (el-Fetava'l-Hindiye, 1/174).

Cenaze namazının hükmü nedir?

Cenaze namazı, farz-ı kifayedir. Müslümanların ölen din kardeşlerine karşı yerine getirmeleri gereken dini vecibelerin başında cenaze namazının kılınması ve bunun için gerekli hazırlıkların yapılması gelmektedir. Kadın olsun erkek olsun yalnız bir kişinin bu namazı kılmasıyla farz yerine getirilmiş olur. Cenaze namazı, Allah'a sena, Resulullah'a (s.a.s.) salat ve ölü için duadan ibarettir.

Tebük seferîne mazeretsiz çıkmayan münafıklarla ilgili olarak şöyle buyrulmaktadır:

"Onlardan ölen hiçbirinin (cenaze) namazını kılma ve kabrinin başında durma. Çünkü onlar Allah'ı ve Resulü'nü inkar ettiler ve fasık olarak öldüler" (Tevbe, 9/84).

Bu ayet, cenaze namazının farz oluşuna işaret etmektedir. Ayrıca Resulullah (s.a.s.), bir müslümanın ölümü üzerine, "Bir din kardeşiniz vefat etmiştir. Kalkın, onun cenaze namazını kılın" (Müslim, Cenaiz, 66) buyurmuştur.