Eleq İpucu sorusu 15 Şubat: Matrakçı Nasuh, ne sanatçısıdır? Matrakçı Nasuh hakkında kısa bilgi

Eleq ipucu sorusu 15 Şubat yayınlandı. Canlı bilgi yarışması eleq bu akşam saat 20.00'de başlayacak. Yarışmaya katılacak olan onbinlerce kişi eleq ipucu sorusu 15 Şubat ve cevabını araştırıyor. Yarışmanın bir sorusu eleq sosyal medya hesabından yayınlanan ipucu sorusu olarak oyuncuların karşısına çıkıyor. Bu soruyu kolayca bilmek ve yarışmadaki şansını artırmak isteyenler her gün eleq ipucu sorusunun yanıtını ilgi ile arıyor. Eleq ipucu sorusu 15 Şubat için yapılan açıklamada, "Merhabalar sevgili eleqseverler, hem edebiyat hem de biraz tarih içerikli bir ipucu sorusu soruyoruz bugün 😊 Kanuni'nin seferini anlatan "Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn" eserinin sahibi Matrakçı Nasuh, ne sanatçısıdır biliyor musunuz?" ifadeleri kullanıldı. Peki, Matrakçı Nasuh, ne sanatçısıdır? İşte eleq ipucu sorusu ve Matrakçı Nasuh hakkında kısa bilgi...

ELEQ İPUCU SORUSU 15 ŞUBAT

Soru: Kanuni'nin seferini anlatan Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn" eserinin sahibi Matrakçı Nasuh, ne sanatçısıdır?

Cevap: MATRAK

Matrakçı Nasuh ayrıca, minyatürcü, tarihçi ve matematikçidir.

MATRAKÇI NASUH HAKKINDA KISA BİLGİ

Minyatürcü, tarihçi ve matematikçi (D. Saraybosna ? – Ö. 1564). Matematik ve tarih konularında kitaplar da yazmış olan çok yönlü bir sanatçı ve bilgindir. Doğum tarihi ve yeri bilinmiyor. Değişik kaynaklarda onun 1547'den, 1551'den, 1553'ten sonra ölmüş olabileceği ileri sürülmektedir. Ancak Saraybosna yakınlarında doğduğuna, dedesinin devşirme olduğuna ilişkin bilgiler vardır.

Kendisinin bulduğu matrak oyunu nedeniyle "Matrakçı" (Matrakî), kimi kaynaklarda ise "Silâhşor" sanlarıyla anılır. Kendi ifadelerinden babasının adının Abdullah, dedesininkinin Karagöz ve ailesinin Bosnalı olduğu anlaşılmaktadır. Tahminen dedesi ya da babası devşirme olan Nasuh, küçük yaşta saraya alındı ve II. Bayezit zamanında Enderun (Saray okulu)'da eğitim gördü. Bu öğrenimi sırasında Enderun hocalarından Saî'nin öğrencisi oldu. "Cemâlü'l-küttâb ve kemâlü'l-hussâb" adlı eserini Yavuz Sultan Selim döneminde yazmaya başladı ve ona ithaf etti.

O sıralarda iyi bir silâhşor olarak da ün kazanmıştı. Özellikle "matrak" oyununda akranlarına üstün olan Nasuh'un silâhşorluktaki üstünlüğü, Kanunî Sultan Süleyman'ın 1530'da verdiği berat da göstermektedir. Bu belgeye göre Hayır Bey'in valiliği sırasında Mısır'a gitmiş, orada bulunan ünlü silâhşorlarla birlikte türlü silâh ve mızrak oyunları yarışmalarına katılmıştı. Efsanevî kahraman Zaloğlu Rüstem gibi hamleler yaparak, diğer yarışmacıları saf dışı bırakmıştır. Hayır Bey de Nasuh'a, Mısır'daki silâhşorların kendisine karşı koyamadıklarını itiraf ettiklerini belirten Arapça bir tutanak vermiştir.

Minyatürcü ve hattat olan Matrakçı, ayrıca matematik ve tarih konularında kitaplar da yazmış çok yönlü bir bilgindir ve Matrakçı ya da Matrakî adıyla anılması, lobotu andıran sopalarla oynandığı ve eskrime benzeyen bir tür savaş oyunu olduğu bilinen "matrak" oyununda çok usta olmasından ve belki de bu oyunu kendisinin bulmuş olmasından ileri gelmektedir. Matrakçı Nasuh ayrıca çok usta bir silahşordu. Bu nedenle Silahî adıyla da anılırdı. Türlü silah ve mızrak oyunlarındaki ustalığı nedeniyle Osmanlı ülkesinde "üstad" ve "reis" olarak tanınması için 1530′da I. Süleyman (Kanunî) tarafından verilmiş bir beratı da vardı. Çeşitli silahların nasıl kullanılacağını ve dövüş yöntemlerini anlatan "Tuhfetü'l-Guzât" (1530) adlı bir kılavuz kitap bile yazmıştı.

Özellikle geometri ve aritmetik alanlarında önemli bir bilim adamıydı. Uzunluk ölçülerini gösteren cetveller hazırlamış ve bu konuda kendinden sonra gelenlere önderlik etmiştir. Matematiğe ilişkin iki kitabı "Cemâlü'l-Küttâb" ve Kemalü'l- Hisâb" ile "Umdetü'l-Hisâb"ı I. Selim (Yavuz) döneminde yazmış ve padişaha adamıştır. Bu yapıtlardan sonuncusu uzun yıllar matematikçilerin elkitabı olarak kullanılmıştır

Kanunî Sultan Süleyman'ın emriyle Muhammed b. Cerîr et-Taberî'nin ünlü İslâm tarihini Arapçadan Türkçeye çevirmeye başlayan Matrakçı Nasuh, Ağustos 1530'da tarihinde padişahın oğullan Mustafa, Mehmet ve Selim için yapılan muhteşem sünnet düğünü nedeniyle Atmeydanı'nda düzenlenen şenliklerde içinde topları, dar-bezenleri ve bir hisar (kale) için gerekli olan bütün malzemesiyle kâğıttan iki yürür hisar yaptı ve bu hisarlardaki askerler bir savaş gösterisi sundu.

1534 yılında Kanunî Sultan Süleyman'ın çıktığı ilk İran seferine katılan Matrakçı Nasuh, İstanbul'dan Tebriz'e, oradan Bağdat'a ve Bağdat'tan yine Tebriz üzerinden İstanbul'a kadar konup göçülen menzillerin minyatürlerini hazırladı. Matrakçı Nasuh'un hayatının daha sonraki yılları hakkında bilgi yoksa da kaleme aldığı tarihinin 1561 yılına kadar gelmesi, onun yazarlıkla meşgul olduğuna işaret eder. 28 Nisan 1564'te öldüğü zaman muhtemelen ıstabl-ı âmire kethüdâlığında (saray ahırı amirliği) bulunuyordu.

Kâtip Çelebi (Keşfü'z-zunûn, 1520) ve onu izleyenlerin (Osmanlı Müellifleri, III) Matrakçı Nasuh'un, Yavuz Sultan Selim için "el-Ken'âniyye ti'l-hisâb" adında bir eser yazdığını ileri sürerlerse de bu doğru değildir. Çağdaşları tarafından "divanî yazı"nın Osmanlı bürolarında kullanılmasının bulucusu olarak nitelenen Nasuh'un aynı zamanda iyi bir nakkaş olduğu belirtilmelidir. Bunun güzel örnekleri "Tuhletü'l-guzât", "Mecmû-ı Menâzi"l vb. eserlerinde görülmektedir.

MATRAK NEDİR?

Matrak Oyunu 1500'lü yıllarda Matrakçı Nasuh adı ile anılan Türk bilim adamı tarafından icat edilmiş oyundur. Matrakçı Nasuh'a Kanuni Sultan Süleyman tarafından "Üstad" ve "Reis" olarak tanınmasını simgeleyen "Evahir-i Zi'lkade 936" tarihli "Beyan" verilmiştir. 500 yıl sonra bu oyun Cenk Sanatı Kurucusu Efkan ÇALIŞ tarafından tekrar hayata geçirilmiştir.

Matrakçı Nasuh çok yönlü bir bilgin olup tarih , Matematik , Tarih ve Minyatür alanlarında yaptığı çalışmalar günümüze kadar ulaşmıştır. Matrakçı Nasuh'un türlü Cenk yöntemlerini anlattığı Tuhfetul Guzzat ( Gazilere armağan) adında kitabı mevcuttur. Bu kitap Cenk Sanatı çalışmaları için istifade edilen kaynaklardan biridir.

Evliya Çelebi ,Matrak oyununun detaylarını belirtmiş ve İstanbul'da Matrakçılarla ilgili 10 işyeri bulunduğunu, bu işyerlerinde 30 kişinin çalıştığını seyahatnamesinde yazmıştır. Gazi Üniversitesi Profesörlerinden Özbay GÜVEN hocanın 1992 basımlı Türklerde Spor Kültürü adlı kitabında , Yazar Mehmet ARSLAN ın Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınlarından Surnameler de ve Türk sporları araştırmalarını konu alan bir çok kitapta bahsi geçen Matrak Oyunu Avrupalıların Eskrim sporundan, Japonların Kendo sporundan çok daha köklü bir tarihe , teknik ,taktik ve stratejik yapıya sahiptir. 1500'lü yıllarda tüm kural ve kaideleri belirlenmiş ve koruyucu önlemler alınarak yapılan Matrak Oyunu Türk kültürünün yüceliğini gözler önüne sermektedir.

MATRAK OYUNU NASIL OYNANIR?

Matrak genellikle şimşir ağacından yapılır, cilalanır , ucundaki topuzu yumuşak bırakacak şekilde dışına sahtiyan (deri) sarılır. Kafanın korunması için miğfer giyilir. Kalkan görevi görecek yumuşak bir yastık sol elde tutulur.

Matrak Oyununda rakibe sık darbelerle yaklaşılır. Amaç rakibin kafasına Matrakla dokunmaktır. Savunma durumunda olan Matrakbaz daha önceden sıkça talim edilmiş oyunlardan birisini uygulayarak rakibe üstünlük sağlar. Odaklanma , denge, hız ve teknik bilgi tüm sporlarda olduğu gibi bu oyunda da önem arz eder. Oyuncu zaman içerisinde önem arz eden yetenekleri Matrak talimleri ile geliştirir. Kolların Matrak Oyunuyla kuvvet kazanmasıyla birlikte Matrağa hakimiyet artar. Böylece usta Matrakbazlar hiç darbe almadan rakiplerini pes ettirir ve oyunu kazanmış olurlar. Oyun sonunda oyuncular "kasıtlı ve kasıtsız hatalarımdan dolayı özür dilerim.'' diyerek birbirlerinin gönlünü alıp güzel ahlak örneği sergilerler.

Matrak oyunu teknik ve taktiklerini tekrar hayata geçirmek için çaba sarf eden Cenk Sanatı kurucusu Efkan ÇALIŞ 1826'da Yeniçerilerin ortadan kalkması ile tamamen unutulan Matrak Oyunu tekniklerini uzun ve zevkli bir çalışmadan sonra ortaya çıkardığını , bu spor oyunu sayesinde Türkiye' nin de Uzakdoğu ülkeleri gibi köklü bir yapıya sahip savaş sanatının varlığının ispatlandığını belirtti.