Türk Ceza Kanunu'nda yer alan "irtikap" suçu, kamu görevlilerinin görevlerini kötüye kullanarak haksız kazanç sağlamalarıyla ilgili ciddi bir suçtur. Bu suç kamu görevlisinin kendisine duyulan güveni suistimal ederek bir kişiyi kendisine ya da başkasına haksız çıkar sağlama yönünde baskı yapması anlamına gelir.
Türk Ceza Kanunu'nda yer alan irtikap suçu kamu görevlilerinin görevleri sırasında çıkar sağlama amacıyla yetkilerini kötüye kullanmalarını ifade eder. Bu suç yalnızca haksız menfaat elde etmeyi değil aynı zamanda toplumsal güveni sarsan, devletin adalet sistemine olan güveni zedeleyen bir eylem olarak kabul edilir.
Devlet Memurları Kanunu'na göre, irtikap suçunu işleyenler, "yüz kızartıcı suçlar" kapsamında değerlendirildikleri için hem görevlerinden men edilirler hem de adli sicillerinde uzun süre görünür.
İrtikapın Hukuki Tanımı ve Türleri
Türk Ceza Kanunu'nun 250. maddesinde düzenlenen irtikap suçu, iki farklı şekilde ortaya çıkabilir:
↪İcbar Suretiyle İrtikap
Kamu görevlisi, görevini kötüye kullanarak bir kişiyi zorlar ve bu zorlama ile haksız menfaat elde eder. Bu tür bir irtikapta, kamu görevlisinin fiziksel ya da psikolojik baskı uygulaması söz konusu olabilir.
↪İkna Suretiyle İrtikap
Kamu görevlisi, görevinden kaynaklanan nüfuzunu kullanarak bir kişiyi kandırır. Burada, zorlama yerine ikna yöntemiyle çıkar sağlama amaçlanır. İkna suretiyle irtikap, daha sinsi bir yöntem olarak, çoğu zaman manipülasyon ve güven sarsma ile gerçekleştirilir.
Rüşvet ve İrtikap Arasındaki Farklar
İrtikap suçu, sıkça rüşvet ve yolsuzluk gibi kavramlarla karıştırılsa da, aralarındaki önemli farkları anlamak, bu suçların nasıl işlendiğini doğru bir şekilde kavrayabilmek için kritik önem taşır.
Rüşvet: Bir kişi, bir kamu görevlisine herhangi bir menfaat sağlamak amacıyla doğrudan bir ödeme yapar veya başka bir değerli şey teklif eder.
İrtikap: Kamu görevlisi, görevinden kaynaklanan yetkisini kullanarak, bir kişiyi çıkar sağlamaya yönlendirir. Burada önemli olan, kamu görevlisinin kişisel nüfuzunu kötüye kullanmasıdır. Rüşvet genellikle bir kişinin "tek taraflı" olarak ödeme yapmasıyla gerçekleşirken, irtikapta kamu görevlisi eylemin merkezinde yer alır ve taraflar arasında daha karmaşık bir etkileşim vardır.
