İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne (İBB) kayyum atanıp atanamayacağına dair tartışmalar son dönemdeki hukuki gelişmelerle birlikte daha da yoğunlaşmış durumda. İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne yönelik yolsuzluk ve terör soruşturmasında, CHP'li Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun da aralarında bulunduğu 106 kişi hakkında gözaltı kararı verildi. Bu süreç kayyum atama ihtimalini yeniden gündeme getirdi. Peki kayyum nedir ve hangi durumlarda atanabilir?
Hakkında başlatılan soruşturmalar kapsamında gözaltına alınan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun yönetimindeki İBB'ye kayyum atanıp atılmayacağı, kamuoyunda büyük bir merak konusu oldu. Konuyla ilgili olarak Takvim Gazetesi'ne açıklamalarda bulunan Hukukçu Zafer İşeri, kayyum atama sürecini ve olası gelişmeleri tüm detaylarıyla anlattı.
İBB'ye Kayyum Atanır Mı?
İşeri, hukuki süreci şu sözlerle anlattı:
"Zira kişinin örgüt suçundan yargılanıyor olması onun kaçabileceği, delilleri karartabileceği yönünde bir karine teşkil ediyor. Bu açıdan bakıldığında sadece örgüt suçundan soruşturmanın yürütülmesi dahi katalog suç şeklinde nitelendirdiğimiz üzere şüphelilerin tutuklanma talebinin makul görülebileceği izlenimini veriyor. Tabii bu şekilde bir tutuklama gerçekleşirse kamu hizmetlerinin aksaması, böyle büyük bir oluşumda, mega kentte herhangi bir yönetim zafiyetine düşürülmesi öngörülemez, mümkün değil. Dolayısıyla da bu açıdan mevzuat çerçevesinde yapılan düzenlemelerin hayata geçirilmesi lüzum edecektir.
Kayyum atanması da bu tedbirlerden bir tanesi. Bir şekilde görevinin başında bulunamayan idarecinin yerine geçici olarak bu görevleri ifa etmek üzere bir görevlendirme yapılması ve kayyum olarak nitelendirdiğimiz bu temsilcinin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı koltuğuna oturması da muhtemeldir. Eğer ki bir tutuklama kararı gündeme gelecekse de işlerin aksamaması adına zaruridir. Tabii bu durumda masumiyet karinesi yürürlükte olacak hakkında kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı verilmediği takdirde masum kabul edilecek olan şüphelilerin veya dava açılması durumunda sanıkların beraat kararıyla serbest kalması halinde tekrardan görevlerine geri dönmeleri söz konusu olabilecek ama aksi takdirde kamusal hizmetler kayyum eliyle yürütülmeye devam edecek."
Kayyum Kavramı ve Hukuki Çerçevesi
Türk Hukuk Sistemi'nde kayyum, belirli işler veya malvarlığının yönetimi için atanmış bir kişiyi ifade eder. Türk Medeni Kanunu'nun 403. maddesinde kayyumun tanımına dair şöyle bir açıklama yapılır: "Kayyum, belirli işleri görmek veya malvarlığını yönetmek için atanır."
Ancak daha net bir düzenleme Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) 133. maddesinde bulunur. Bu madde, "Bir suçun şirket faaliyetleri çerçevesinde işlendiği hususunda kuvvetli şüpheler varsa ve maddi gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi için gerekli görülüyorsa, hâkim veya mahkeme, şirket işlerinin yürütülmesi için kayyum atayabilir" şeklinde kayyum atamanın koşullarını belirler.
Belediyelere Kayyum Atanma Durumu
Kayyum atamanın en sık gündeme geldiği durum, özellikle kamu yönetimi veya yerel idarelerle ilgilidir. Belediye Kanunu'na göre, belediyelere kayyum atanması, özellikle belediyenin terör veya şiddet olaylarına destek verdiği tespit edildiğinde gündeme gelebilir. Belediyenin, valilik tarafından bu tür olaylarla bağlantılı olduğunun belirlenmesi durumunda, valilik veya kaymakamlık belediyenin taşınırlarına el koyma hakkına sahiptir. Bununla birlikte, sorumluluğu tespit edilen belediye personeli, vali veya kaymakam tarafından görevden uzaklaştırılabilir. Görevden uzaklaştırma ve göreve iade işlemleri de aynı makam tarafından yapılmaktadır.
