İlk gün okula çok kalabalık gitmeyin

Yeni eğitim-öğretim dönemi için hem çocuklar, hem veliler tatlı bir telaş içinde. Aileler okula yeni başlayacak çocuklarının tepkilerini, çocuklar ise onları bekleyen yenilikleri merak ediyor. Memorial Şişli Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Bölümü'nden Uzm. Dr. Leyla Benkurt Alkaş, gerek uzun süren tatil sonrası okula dönecek, gerekse eğitimi yeni başlayacak çocuklar için alışma sürecini sancısız atlatmanın yollarını anlattı...

Okula nasıl başlandığı önemli
Bir çocuğun büyümesinde en önemli etmenlerden biri ev dışında yeni bir ortamda var olabilmesidir. Okul, büyümenin ilk basamağını oluşturur. Bu nedenle yuva, anaokulu ya da ilkokula başlama dönemleri hayli hassas süreçlerdir. Bu geçiş dönemlerinde yaşanacak olumsuzluklar sadece çocuğun kendine olan güven duygusu, topluma uyumu ve okul başarısını değil; ilişkilerini, iş hayatını ve hatta kendi çocuğunun okula başlama sürecini bile etkiler.

OKULUN EVE YAKIN OLMASI ÖNEMLİ

Çocuğunuzun okula hazır olup olmadığını öğretmenine sorun Yuva ve anaokulu öğretmenleri çocuğunuzun birinci sınıfa hazır olup olmadığını size söyleyebilir. İnce motor gelişimi, dikkat ve ortama uygun davranma becerileri, söz dinleme, taklit etmeye çalışma, öğretmenin yönergelerini anlama, akranlarıyla iletişime girme, sırasını bekleme, tuvalet ihtiyacını giderme gibi ihtiyaçlarını gidermesi, kendini sözel ve sözsüz ifade edebilme becerileri yeterince gelişti mi diye bakılmalıdır. Eğer öğretmen kararsızsa veya aile gelişimden emin değilse biruzmana danışılabilir.

OKUL SEÇİMİNİ YAPARKEN…
Ebeveynlerin, çocuklarını okula gönderirken, güvenilir bir ortama bıraktıklarınıhissetmeleri önemlidir. Okul seçimini öncelikle aile yapar. Benzer iki okul arasındakararsız kalınırsa çocuğun kendini daha iyi hissettiği okul seçilebilir. Okul yolu ve trafiği önemlidir. Mahalle ve siteden arkadaşları olması, okul uyumunukolaylaştırır. Araba tutması, tuvalet ihtiyacı ortaya çıkaran mesafeler, dakikalarcasokaklar arası çocukların toplanması, erken kalkma- eve geç dönme çocuğu hırpalar.

İKİZLER AYNI SINIFTA OLMAMALI

Okulu çocuğunuzla birlikte gezin ve tanıyın
Sınıfta ikiz eşi, kuzen, yakın komşu çocuğu olması; kıyaslamalar, okul dışıçekişmeler açısından sorun teşkil edebilir. Ayrıca öğretmen olan anne–babanınöğrencisi olmak da çocuk için olumsuz bir durumdur. Okul kaydı sonrası mutlakaçocukla birlikte okul gezilmelidir. Tuvaletlerin yeri, müdürün, öğretmenlerin odası,kantin çocuklara gösterilmelidir. Birinci sınıfların bir hafta erken okula başlatılıpuyum çalışmaları yapılması bu sürece yumuşak ve yavaş alışmayı sağlayacaktır.

Geçmişteki okul anılarına dikkat!
İlk zil sesi ve velilerin artık sınıf ya da okul dışına alınması ile çocukların heyecanıartar. Annenin elini ilk bıraktığı an kadar çocuğun o güne nasıl geldiği, okulhakkındaki bilgisi, beklentisi ve endişeleri de önemlidir. Ailelerin ve büyüklerin çok sayıda ve genelde abartarak anlattığı okul anıları vardır. Bu anılar çocuklarla ya da çocuğun bulunduğu bir ortamda başka kişilerle paylaşılırken dikkatli olunmalıdır.Okula gitmek; özendirici, meraklandırıcı ve doğal bir süreç olarak yaşanmalıdır.Aşırı eğlenceli ve oyun yeri olarak anlatılırsa çocuk için ciddi bir hayal kırıklığıolabilir. Tersine cezalandırıcı, korkutucu algılanırsa kaygı ve anneden hiç ayrılmamaya yol açabilir. Çocuğa sevdiği sanatçı, lider, hatta kahramanların da okulu gittiği anlatılmalıdır. Aileler kendilerinden örnekler ve fotoğraflar eşliğinde olayın doğallığı üzerinde durmalıdır. İlk kez okula başlayan çocukları etkileyenolumsuzluklar:
Okulun şekli ve okulla ilgili bilinmeyenler
Öğretmen ve çalışanların tutumu
Kaygılı diğer çocuklar ve annelerin varlığı
Servis arabasındaki değişiklikler
Anneyi görememe

KOŞTURMADAN KAHVALTI YAPSIN

İlk günü kolay atlatmak için okula kalabalık gitmeyin
Sabah koşturmadan giyinmek, kahvaltı yapmak ve hazırlanmak için doğru zamanlama yapılmalıdır. Uyku-uyanma saati en az bir hafta önce çocuğa alıştırılmalıdır. Servisler genelde ikinci ya da üçüncü gün belli olur ki ilk gün de anne-baba ile okula gitmek daha uygun olacaktır. Okulun ilk günü aile bireylerinin sayısının çok olması günü zorlaştırabilir. Çocuğun sürekli fotoğrafını çekmek, giysisini düzeltmek onu bunaltabilir. Okul kuralları hem çocuk, hem de aileler için geçerlidir. Bu kurallar unutulmamalı, aileler mümkünse okul bahçesinde durmalı ve okula girmemelidir. Bir süre sonra okul bahçesinde bile durulmamalı, çocuğun okul dolabını yerleştirmek ya da unutulan suluk bahaneleri ile sınıfa girilmeye çalışılmamalıdır. Çocuğunuzu bahçenin hangi yerinde beklediğinizi söylemeniz, çıktığında orada sizi bulması güven duymasını sağlar.

ÖĞRETMENCİLİK OYNAYIN

Bu cümlelerden uzak durun
'Korkma, zorlandın mı, öğretmen kızar, kaybolursun, bıktım senden, seni kaçırırlar,düşersin…' gibi sözler okulun ilk günleri için uygun değildir. Gereksiz kaygıyaneden olur, çocuk kendini güvende hissetmek için aileyi yanında ister. 'Okulunusevdin mi, öğretmen iyi mi, hangi sınıfa gitmek istersin?…' gibi sorular ise sanki çocuğun seçme şansı var ve ne isterse yapabilecek hissine kapılmasına neden olur. Bazı çocuklar okulda ne olduğuyla ilgili konuşmak istemez. Çocuğu sorularınızlabunaltmayın. Öğretmencilik, okulculuk oyunu hem dersi tekrar etmek, hem de olup biteni anlamlandırmak için oynanabilir.

Çocuk kendi ihtiyaçlarını görebilmeli
Anne-babanın çocuğa yaklaşımı önemlidir. Korunaklı büyüyen, yemek, tuvalet ve giyinme gibi temel alışkanlıklarını bile anne-baba yardımı ile yapan çocuğunokulda kendini sudan çıkmış balık gibi hissetmesi çok normaldir. Ayrıca ailelerçocuğu okula bırakırken aşırı öğütten kaçınmalı, ayrılma anını uzatmamalı, tekrartekrar sarılıp durduk yerde 'Korkma, ben yanımdayım' dememeli, teneffüslerdehemen çocuğun yanına gidip ona yemek yedirmeye ya da derslerini incelemeyeçalışmamalıdır.

ÇOCUĞUNDA OKUL FOBİSİ OLAN AİLELERE 5 ÖNERİ

1) Anne-baba okulun bahçesi, koridoru ya da başka herhangi bir yerinde durmamalıdır. Tenefüste arkadaşlarıyla oynama, tanışma ortamı sağlanacak şekilde mesafeli durulmalıdır.
2) Okul fobisi 15 günden uzun süren çocuklar için önce okul rehberliğinden, gerekirse bir çocuk psikiyatrisinden yardım alınmalıdır. Okul fobisi bir aya uzamış çocukların tedavisi çok zordur. Çocuk ayrılma anında panik atak benzeri ağlama, nefes alamama, çarpıntı, tuhaf davranma, okuldan kaçma, yola fırlama, camdan atlayacak gibi davranışlar gösterebilir. İştahı gider, uyuyamaz, öğretmene yapışma belirtileri ortaya çıkabilir.
3) Çocuk kendini anlaşılmamış, yalnız, güçsüz hissederken aile çocuğa ödüller ya da cezalar uygulamamalıdır.
4) Öğretmen, aile, okul ve psikiyatrist ortak bir çalışma planı yapmalıdır. Öncelikle ortam ve tutumlar düzenlenip davranışçı ödevlerle tedavi yapılır.
5) Okul fobisi bir hastalık olarak ele alınmalı, gerekirse olay kronikleşmeden ilaç tedavisine başlanmalıdır.