Netanyahu ve Gallant’a yakalama kararı! Bundan sonra ne olacak?

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Ön İnceleme Dairesi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında 20 Mayıs'ta gelen "tutuklama" talebine 6 ay sonra cevap verdi. UCM Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı.

Mahkeme, Netanyahu ve Gallant'ın 8 Ekim 2023'ten 20 Mayıs 2024'e kadar işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan sorumlu olduklarına dair makul gerekçeler bulunduğuna hükmetti. Kararda, her iki şüphelinin Gazze'deki sivil halka yönelik gıda, su, ilaç, yakıt ve elektrik gibi yaşamsal malzemelerin ulaştırılmasını kasıtlı olarak engellediği belirtildi.

124 ÜLKEYE GİRERSE TUTUKLANACAKLAR

UCM'NİN çıkardığı tutuklama emirlerinin uygulanması, Roma Statüsü'nün 86 ve 87. maddeleri gereğince taraf ülkelerin yükümlülüğünde bulunuyor. Statünün 89. maddesi uyarınca Netanyahu ve Gallant'ın, UCM'ye taraf herhangi bir ülkeye seyahati durumunda, o ülkenin yetkili makamlarının kendilerini tutuklayıp Lahey'deki mahkemeye teslim etmesi gerekiyor. Netanyahu ve Gallant'ın da Kanada, Avustralya, İngiltere, Fransa, Almanya, Hollanda, Belçika, İsveç gibi ülkelerin yer aldığı ve çoğunluğu Avrupa Birliği, Afrika ve Asya ülkelerinden oluşan UCM'ye üye 124 ülkeye seyahat etmekten kaçınmak zorunda kalacağı belirtiliyor. Gelişmeleri A Haber canlı yayınına katılan uluslararası ilişkiler uzmanı Prof. Dr. Burak Küntay değerlendirdi.

KARAR BİR NEBZE ACABA…

Prof. Dr. Burak Küntay: Bazı durumlar için dünyanın gözü önünde yaşananlar için mahkemeye savcıya yada hakim ihtiyaç yoktur. Çoğu çocuk ve kadın bilenen raporlanan 42 bin masum insan katledildi. Aslında bunun davalık tarafı yok. Dünya tarihinin en büyük hukuksuzluklarından ve rezaletlerinden biri yaşanıyor. Böyle facia bir durumda UCM'nin kararı bir nebze de olsa insanoğluna acaba dedirten bir olaydır.

124 TARAF ÜLKE VAR

UCM'nin kararlarını kabul eden 124 ülke var. Amerika, Rusya, Çin ve Hindistan gibi önemli ülkeler bu anlaşmaya taraf değil. AB ülkeleri hariç önemli ülkeler bu kararları tanımıyor. Dolayısıyla hukuki bir yaptırımı kabul etmiyorlar. Burada asıl soru AB ülkelerine gittiği zaman tutuklanacak mı?

TUTUKLANMAZLAR

3. Dünya Savaşı çıkmaz. İsrail'de bu katliamı yapan Netanyahu ve Gallant demokrasi havarisi olan AB ülkelerine gitsinler tutuklanmazlar. Eğer bir tutuklama olursa bu büyük şok yaratır. AB kararı tanımalı diyen isimler var. BM Genel Sekreteri Guterres 2 yıldır katliam var diyor ama kimse takmıyor. Bu adam bir açıklamalarından dolayı suçlandı ve İsrail'de istenmeyen adam ilan edildi. Dünyada güçlünün güçsüzü yendiği ve hesap sorduğun bir sistem var. Dünyanın içinde bulunduğu durum budur.

KARAR DÖNÜM NOKTASIDIR

Uluslararası hukuk uzmanı Prof. Dr. Selami Kuran: Verilen bu karar bir dönüm noktasıdır. Tutuklama kararı çok önemlidir. İsrail sadece 7 Ekim 2023'ten beri değil on yıllardır Filistin'de temel insan hakları ihlalleri yapan katliam politikası yürüten Filistinlileri yaşadıkları yerden süren bir ülkedir. Bu anlamda uluslararası sistemin kayıtsız kaldığı çaresiz kaldığı bir devlet yapısı ile karşı karşıyayız.

124 TUTUKLAMAK VE TESLİM ETMEK ZORUNDA

Ne BM ne BMGK ne AB İsrail işlemiş olduğu vahşete karşı bir sarı ya da kırmızı kart göstermedi. Uluslararası Adalet Divanı'nda İsrail'in devlet olarak tüzel kişiliği yargılanıyor. Soykırıma uğrayan İsrail halkının devleti sanık sandalyesinde soykırımcı olarak yargılanıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi tüm tehditlere rağmen hukukun gereği olarak kararı almıştır. UCM'ye taraf olan 124 ülke hukuki yükümlülükle karşı karşıya mahkeme geri kalan ülkelerde de iş birliği isteyebilir. Bu şahıslar gittikleri ülkede tutuklanabilir. 124 ülke bu isimleri tutuklayıp Lahey'e teslim etmek zorundadır.

UCM'nin Netanyahu ve Gallant hakkında verdiği karar Uluslararası Adalet Divanı'nın İsrail hakkında vereceği kararda olumlu etki yapacaktır. Çünkü orta bir soykırım suçu varsa bunu işleye bir devlet ve bunu yönete siyasi ya da askeri aktörler var.

ÜLKELER KARARA UYHUN HAREKET ETMELİ

Uluslararası ilişkiler uzmanı Prof. Dr. İrfan Kaya Ülger: Şu anda UCM'ye taraf olan ülkelerin sayısı 124 ve teorik olarak bu ülkelerin mahkemenin kararına uygun hareket etmeleri bekleniyor. Taraf olmayan ülkelerin de bu konuda hassasiyet taşıması gerekiyor.

UCM'nin Putin hakkında verdiği karar nasıl ki onun harekat alanını sınırlandırdıysa Netanyahu ve Gallant hakkındaki karar da onların hareket kabiliyetini sınırlandıracak. Putin 2023 yılında Güney Afrika'da yapılan BRICS toplantısına katılamadı ve tele konferans yöntemiyle konuşma yaptı. Putin yurt dışına çıkarken son derece dikkatli davranıyor. Netanyahu ve Gallant için uluslararası alanda çember daralıyor.