Zincir marketler piyasayı nasıl etkiliyor? Nasıl önlemler alınmalı?
Rekabet Kurumu, yaş sebze ve meyvelerin fiyatlarına ilişkin çalışmasını tamamladı. Hazırlanan raporda, fiyat etiketlerinde "zincir marketlerin" etkisine dikkat çekildi. Konuya ilişkin konuşan Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Başkanı Bendevi Palandöken ise "Piyasanın dengesini bozuyorlar. Bir gecede bir ürün grubunda anlaşarak zam ya da indirim yapıyorlar, bütün piyasa fiyatlarıyla hamur gibi oynuyorlar. Haftanın yedi günü sabah erkenden akşam geç saate kadar açıklar ve satmadıkları hiçbir ürün yok. Acilen düzenleme yapılmalı" dedi.
Rekabet Kurumu'nun, tarım ürünleri alanında yürütülen sektör incelemesi kapsamında hazırladığı "Yaş Sebze ve Meyve Sektör İncelemesi Raporu" tamamlandı. Raporda, zincir marketlerin alıcı güçlerinin sınırlandırılması için Ticaret Bakanlığı nezdinde haksız ticaret uygulamalarına yönelik tedbirlerin hayata geçirilmesi ve bu uygulamaların sıkı bir şekilde denetlenmesi gerektiği de kaydedildi.
Konuya ilişkin olarak konuşan Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Başkanı Bendevi Palandöken A Haber'e şu açıklamalarda bulundu:
"Rapor gerçekten çok önemli. Bilindiği üzere Cumhurbaşkanı Erdoğan bunlarla ilgili bir çalışmanın başlatıldığını ve en ağır cezaların verilebileceğini ifade etti. Dolayısıyla bu noktada denetimler arttı. Ama burada yasal bir dayanak lazım. Şimdi bu zincir marketle mantar gibi her yere nüfus ettiler.
10 bin yerde dükkan var ve aynı anda 10 bin yerde fiyat değiştirme şansı var. Bilgisayara batığı anda Hakkari'deki marketteki marketler değişiyor. 10 bin mağazada fiyat birlikteliği yerine piyasada aktör olsa 10 bin dükkanda farklı fiyatlar oluşur. Bunlarda bilindiği gibi guruplar halinde anlaşmalar yapıyorlar.
Bir gurup temizlik malzemelerinde bir gurup makarna çeşitlerinde bir gurup meyve sebze fiyatlar konusunda anlaşma yapıyor. Eğer semtlerde Pazar varsa fiyatlar neredeyse yüzde 100 düşürülüyor. Burada bir de Pazar esnafın mağduriyeti ortaya çıkıyor. Zaten artık manav kalmadı. 1 limon yerine 1 file limon almak zorunda kalıyoruz.
Yasal düzenleme olmadığı sürece ne kadar etkim mücadele edilirse edilsin olmaz. Her dükkana bir denetim memuru koyamayız. Bu bir vicdan meselesidir. İnsanlar hala 10-12 liraya patates alıyorsa burada bir sorun vardır. Geçtiğimiz yıl ekimden kalkan patates bunlar. Kasım ayında sonra petrol dışında maliyetlerinde önemli bir durum yok. Yani geçen yıl ucuza 2,5 liraya aldığı ürünü şimdi 10 liraya satıyor.
Bu fiyatların bu kadar yükselmesinin nedeni tarlasındaki çiftçiyi işçi yapan esnafın çocuğunu tezgahtar yapan bir yapıdır. Mutlaka ve mutlaka bir düzenleme gelecek. Biz marketlere karşı değiliz ama bir insanını 10 bin tane marketi olup fiyatları istikrarsız şekilde bozması ve bu fiyatları vatandaşın mağdır olacağı bir sisteme dönüştürmesi önüne geçilmeli."