Suriye’de 5 günde harita değişti! Esad'ın koltuk değneği İran ve Rusya...

Gazeteci Gaffar Yakınca: Halep'in tamamının ve Hama'nın yarısının alınması 48 saat sürdü. Bu, askeri anlamda gerçek bir zafer. Ancak bu işin nasıl gerçekleştiği hala büyük bir soru işareti. Rusya, buradan askeri varlığının kritik unsurlarını çekmiş. Wagner burada değil ve sahada Wagner'in eski ağırlığı kalmamış. Suriye ordusu ise anlatıldığı kadar güçlü değil. 



Esad, birkaç ay önce yedek güçlerini terhis etti. Büyük ihtimalle Rusya buna gereksiz bir özgüven verdi. Türkiye olmasaydı, bu harekât 2 ay önce başlayacaktı. Türkiye, Esad'la masaya oturma niyetinde olduğu için bunu engelledi.

Başkan Erdoğan'ın son Astana ziyaretinde, hem İran hem de Rusya, Türkiye'nin teröristlere yönelik operasyon yapmasını istemediler. Hal böyle olunca, operasyon başladı. Suriye artık egemenlik alanını yitirmiş ve zaafa düşmüş bir devlet. Türkiye'nin buradaki askeri varlığı, toprak vaadiyle değil. Türkiye'nin askeri varlığı burada 2016'da başladı. Önümüzde üç senaryo var. İlki 48 saatte ilerleyen bu güçler, Şam'ı da alır. ikincisi Suriye, İran ve Rusya'yı yanına alır ve muhalifleri tekrar yener. Son senaryo da Halep ve Hama'nın bir bölümü muhaliflerin elinde kalır, Şam ise Esad'a kalır.

Siyasi bir çözüm oluşmadığı için burada kriz çıktı. Milyonlarca insan mülteci durumuna düştü ve topraklarından oldular. Suriye'nin toprak bütünlüğünü samimi bir şekilde savunan tek ülke Türkiye. Eğer muhalifler Şam'ı alırsa, dünya savaşının kapısı aralanabilir.

Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın: Bu tüneller yani bizim canımızı yakabilecek olan PKK’nın tünelleri elimize geçmiş durumda. Tel Rıfat’tan Münbiç’e geri kaçıyorlar. Amerikalı abileri de onları koruyor. Türkiye’ye Münbiç’i bırakacağız dediler Rusya’ya bıraktılar. Çünkü en büyük uyuşturucu kaçakçılığı bu bölgede oluyor.  

Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın: İdlip’te bulunan Türk askerleri var ve oralar vurulsun diye Türkiye haritasında çalışma yapılmış.​

A News Yayın Koordinatörü Orhan Sali: Bir hafta öncesinde yaklaşık 4-5 senedir çok az değişen bir haritadan bahsediyorduk Suriye’nin parçalanmış haritasını bütün programlarda neredeyse ezberledik. Son bir hafta içerisinde olağanüstü bir şey yaşandı Suriye’de. Kimse beklemiyordu.

Sabah gazetesi Ankara Temsilcisi Okan Müderrisoğlu: Oldukça dinamik ve son derecede önemli bir süreçten söz ediyoruz ve Türkiye açısından birkaç yönüyle önemli öncelikle terörle mücadele olası göç trafiği ve tabi ki Suriye’nin bütünlüğü konusu var.

Bugün belli ki Suriye yeni bir denge oluşuyor. İran Dışişleri Bakanı Arakçı’nın Türkiye ziyaretinde de bunlar ele alındı. Hakan Fidan’nın Suriye’de dış güçleri aramaktansa yıllardır beklenen yeni anayasa ve siyasi sürecin ertelenmiş olmasına vurgu yapması çok önemlidir. Bugün Esad sözde “zafer kazandım” düşüncesiyle sanki bir iç savaş yaşanmamış gibi her şeyi tekrar kaldığı yerden devam etme arzusu var. Bu mümkün değil

Türkiye Suriye’nin toprak bütünlüğünden yana kendi güvenliği için terörle mücadele için her türlü tedbiri alır. İdlib’de kaynaklanabilecek yeni göç dalgası Türkiye’nin katlanabileceği bir gelişme değil.

Uluslararası ilişkiler uzmanı Dr. Cihan Günyel: Sahada artık durumlar değişti. İran ve Rusya kendi çıkarları doğrultusunda Esad’ı hareket ettirecektir. Artık farklı konseptlerin uygulanabileceğini görebiliriz. Esad rejimi sürekli olarak Rusya ile birlikte çatışmasızlık bölgesi olan İdlib’i vuruyordu. Hatta SMO’nun olduğu bölgelere de hava saldırısı yapıyordu. İdlib’e yönelik 52 ayrı saldırı yapıldı. Bunu Esad ve Şii milisler yapıyor.

Suriye sahasında bir de mezhep çatışmaları var ki şu anda iddialara göre İran, Irak’tan Haşdi Şabi’yi Esad’a destek için getirdi. Hizbullah’tan tekrar Esad’ın yanına geçen milisler olduğu da söyleniyor. Bunlar hep endişe verici süreçler. İran ve Rusya kendi bölgesel çıkarları için hareket ediyor. Artık bölgede yeni statükoya doğru gidiyor.

SETA Dış Politika Araştırmacısı Can Acun: Bölgede çok önemli jeopolitik gelişmeler yaşanıyor. Tarihi bir dönemecin arefesindeyiz. Muhalifler aslında Halep’i özgürleştirdi ve Esad rejiminin tükendiğini gözler önüne serdi. Esad’ın Rusya ve İran’ın koltuk değneğiyle ayakta durduğu gösterdiler.

İran Suriye’deki olayların başından beri Esad rejimini ayakta tutuyordu. İnsan kaynağı sağlayan milyarlarca dolarlık silah desteği veren ülke konumundaydı. Hizbullah’ın güçlerini kaydırması İran’ın ekonomik sıkıntıları rejime olan desteği düşürdü.

Siyaset bilimci: Prof. Dr. Yakup Bulut: Tel Rıfat muhaliflerin eline geçtikten sonra PKK Münbiç tarafına yöneldi. Şu anda işgal ettikleri alanı korumanın yollarını arıyorlar. ABD’de burada yaşanan durumun farkında. Kaçışlar PKK’nın acziyetini gösteriyor. Kazandıkları bir durum yok şu anda geri püskürtülüyorlar. Münbiç bu sürecin tamamlanan taşı olacaktır.

Süriye Milli Ordusu Münbiç’i aldıktan sonra PKK tamamen Fırat’ın doğusuna kayacaktır. Ben muhaliflerin Münbiç’i de alacağını düşünüyorum. Yani burada PKK herhangi bir kazanım el etmedi bir kaçış söz konusudur. Teröristlerin hedefi ellerindeki imkanı kullanarak işgal ettikleri alanları korumaya çalışacaklar. Muhaliflerin girdiği bölgelerde halk tarafından hoş karşılanması oldukça pozitif bir durum.

Hama’dan Humus’tan sürülen insanlar İdlib’de sıkıştı. Buradan yola çıkarak Halep’e doğru ilerleyen muhalifler insanların da terk ettikleri bölgeye gelmesiyle ilerleme çok rahat ve hızlı gerçekleşti.

Orta Doğu uzmanı Dr. Hazar Vural Jane: Harita üzerinde değişiklikler olmaya devam ediyor. Tel Rıfat SMO’nun eline geçti. İran, Esad’a destek olmak için bölgeye güçlerini gönderdi. Toparlanma ve Esad güçlerinin karşı koyma ihtimali var. Rusya tarafından zaman zaman hava saldırıları oluyor. Rusya’nın güçlü şekilde destek vermemesi akıllara soru işaretleri getiriyor.

Uluslararası ilişkiler uzmanı Dr. Filiz Katman: 2019 yılına iyi bakmak lazım. Rusya-İsrail-ABD buluşmasında bölgede İran’ın gücünün azaltılması planı devreye sokuldu. Suriye’nin kuzeyinin Ruslara bırakılacağı resmen duyuruldu. ABD Deyr Zor hariç çekilme planında ancak sadece burada kalacak onun sebebi de petrol yatakları ile ilgili.

TRUMP’IN DÖNÜŞÜ

Buradaki politika Biden iktidarı ile değişti. ABD bu tarihte hedef Rusya ve Çin oldu İsrail aracı olsa da ABD masaya dönmedi.  Şu anda Trump dönüyor taraflar 20 Ocak’a kadar ne yaparsa yapma peşinde. Trump’ın hedefinde yine İran olacak.

Suriye’de olanları başka devletlere ya da güçlere bağlamak Suriye’nin gerçeklerinden kopmaktır. Buradaki temel nokta Şam ile muhaliflerin mücadelesidir. Hizbullah ile İsrail arasında ateşkes olduktan hemen sonra muhaliflerin Esad’a operasyonu başladı. Netanyahu da Esad’a yöneleceğini söylemiş ve İran ile mücadele edeceğini söylemişti.

GÜÇ BOŞLUĞU DOLDURULDU

Bölgede İran’ın oluşturduğu bir koridor var ve lojistik destek sağlanıyor. Bunlar Hizbullah’a gidiyor. Bölgede şu anda oluşan değişiklikler İran’ın gücünü kesecek nitelikte. İran ve Hizbullah’ın İsrail ile mücadelesinde oluşan bir güç boşluğu var. Karşılıklı bir faydalanma oldu.

Prof. Dr. Esat Arslan: PKK’nın terör tünellerini Fransız Lafarge yaptı. 27 Kasım’da İsrail ile Lübnan ateşkesi başladığı zaman operasyon başladı. Orta Doğu’da hiçbir zaman tesadüfen olmaz. Her şey planlı olarak gelişir. ABD ve İsrail’in vahşet ve dehşet ortaklığı vardır ve bunların Gazze’de yaptıklarını gördük. Bunlar bir iç hat manevrası yapmıştır. İran’ın vekil güçlerine teker teker darbe vurarak ilerliyorlar.

Netanyahu, Esad’ı İran ile ilişkilerini kesmesi için tehdit etti.. Burada terör olmasın diye Astana süreci var. İsrail ve ABD buradaki nüfusu Türkiye’ye sürmek istiyor. Türkiye burada siyasi hedefini ortaya koydu ve ne olursa olsun bu göçü engelleyecek. Gazaları mübarek olsun SMO, Tel Rıfat’ı ele geçirdi. Çok daha önemlisi Halep Kalesi’ne Türk bayrağı astılar. Halep ile Hatay arası 80 KM’dir. Bize bu kadar yakındır.

M-4 ve M-5 karayolları kapalı durumda. Muhalifler Sefire bölgesini ele geçirdi. Suriye’nin can damarını aldılar. Halep’in asıl evlatları SMO’nun içindedir. Terör prangasını parçalamak lazım.

ODAP Kurucu Direktörü Ali Semin: Uzun süredir planlanan bir operasyon var ancak hızlı ilerleyiş beklenen bir durum değildi. Rejim ordusunun bu kadar hızlık şekilde kaçması sürpriz oldu. Geldiğimiz süreçte bunun bir günlük bir plan olmadığını anlayabiliriz. Burası bir savaş ve güç alanı dondurulmuş bir süreç vardı. Bölgede eskisi gibi sık sık çatışmalar yoktu ancak devam eden bir süreç vardı. Bölgede dengeler sürekli olarak değişiyor.

7 Ekim 2023 tarihinden beri uluslararası sistemde birçok şey değişmeye başladı. Bunlar bizim için kırılgan fay hatları gibi. Suriye, Lübnan, Irak, Yemen bunların hepsi kırılgan ve hepsi birbiriyle bağlantılı. Donan savaş yeniden ateşlendi. Buranın İsrail ile ilgisi yok burada ciddi bir hazırlık söz konusu. Bu yapılan hazırlığın asla İsrail ile alakası olduğunu düşünmüyorum.

2015 yılından sonra ABD Fırat’ın doğusunu kendisi kontrol etmek istedi batı tarafı ise Rusya ve rejime bırakmış gibi göründü. Şu anda Türkiye açısından bakılırsa kontrollü bir durum var. Rusya ve rejim Halep kaybedilmesine rağmen İdlib’i vuruyor. Bu Türkiye için bir göç dalgası olabilir. Burada bir çatışma hali demek 3 milyona yakın bir göç dalgası demektir. İdlib’i vurarak Türkiye’ye kendilerince baskı kurmak istiyorlar. Türkiye’nin 3 önceliği var; Suriye’deki teröristan denilmeye çalışılan bölgede terör varlığının sonlandırılmasıdır. Bunun yanında göç dalgasını engellemek ve Türkiye’deki Suriyelilerin gönüllü şekilde dönmesi. Son olarak önceliğimiz ise Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunmasıdır.

Türkiye’nin de dikkat etmesi gereken durumlar da var. Şu anda Suriye haritası şekilleniyor. Buradaki bütün güçler nasıl bir strateji izleyeceklerini bir daha ortaya koymak zorundalar. İsrail’in meseleyi nasıl takip edeceği ya da bölgede İran’ın alacağı yol önemlidir. ABD ve İsrail uzun süredir İran’ın Orta Doğu’daki nüfus alanını daraltmak istiyor. Esad rejimi 2011 yılından sonra özellikle İran ve onun desteklediği vekil güçlerden destek almıştı. Şii milislere bağlı olarak hareket etmek bu kadar hızlı ilerleyişin sebebi oldu. Rejim ordusu direnmedi.