CANLI YAYIN
Deprem erken uyarı sistemi! Depremi 16 saniye önceden bildirecek mi?
Dokuz Eylül Üniversitesi'nin üç yıl önce başlattığı Deprem Erken Uyarı Sistemi projesinde sona gelindi. Ayrıntıları A Haber muhabiri Tayfun Er’in konuğu olan deprem uzmanı Prof. Dr. Hasan Sözbilir anlattı.
Deprem ülkesi olan Türkiye'de çok önemli bir projede artık sona gelindi. Dokuz Eylül Üniversitesi'nin üç yıl önce başlattığı Deprem Erken Uyarı Sistemi projesi bitmek üzere ve artık test aşamasında. Depremi 16 saniye önce bildiren yerli uyarı sistemi herkes için büyük bir önem taşıyor.
ERKEN UYARI SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIYOR?
Peki Dokuz Eylül Üniversitesi'nin erken uyarı projesi nasıl çalışıyor? Depremi 16 saniye önceden bildirecek mi? Sistem ne zaman kullanılmaya başlanacak? Merak edilenleri Ayrıntıları A Haber muhabiri Tayfun Er'in konuğu olan deprem uzmanı Prof. Dr. Hasan Sözbilir anlattı.
3 BOYUTLU İZLEME
Prof. Dr. Hasan Sözbilir: Biz 10 kişilik bir ekiple çalışma yaptık. Çeşit bilim dallarından hocalar projeye destek verdi. 5 kişilik lisans ve lisanüstü öğrencilerimiz bizimle beraber çalıştı. Kutusu özel olarak hazırlandı. Burada 3 tane jeofon hız ölçer var. Bunlar X-Y-Z koordinat sistemine yerleştiriliyor. Sismik dalgayı 3 boyutlu izleme mantığına dayanıyor.
GELİŞ ZAMANI ORTAYA ÇIKACAK
Burada ana mantık sismik hareketi kaynağında yakalamak. Deprem olduğu anda deprem dalgasının alacağı yolu hesaplayarak onun bize geliş zamanını ortaya koyacağız ve o zamanı biz bir erken uyarı mekanizmasıyla ilgili yere aktarıyoruz. Örneğin bir metro ya da rafineri olabilir. Büyük ölçekli yapılara bu bilgiyi gönderip deprem gelmeden önce oradaki yapının elektriğini ve doğalgazını kesmek mantığına dayanıyor.
TÜRK BİLİM İNSANLARI YAPTI
Burada riski azaltmak çok önemli. Dünyada bunun üzerine 2 farklı çalışma yürütülüyor. Bunlardan biri depremi çok önceden bilebilmek diğeri ise depremi kaynağında yakalamak. Biz depremi kaynağında yakalamak için üniversitemizin kendi öz kaynakları ile bu projeyi yaptık. Yapay zekayı kullandık, yazılımı tamamen kendimiz yaptık.
MODELLEME YAPILDI 16 SANİYE ÖNCE...
Bizler Sisam depremini modelledik ve Bayraklı'ya ulaşmasını 16 saniye önceden görebiliyoruz. Deprem Sisam'da oldu burada 70 KM'lik bir mesafe var Bayraklı ile arasında burayı yaklaşık olarak 16 saniyede alıyor deprem dalgası. Burada biz deprem konusunda 16 saniyelik bir zaman kazanıyoruz. Burada mesafe uzadıkça erken uyarı sistemi o kadar uzayacak. Kazanılan zaman uzayacak. Fay bizden ne kadar uzak olursa depremin bize varış süresi o kadar geç olacak.
TEST AŞAMASI BAŞLADI
Erken Uyarı Sistemi'nin içinde 3 tane sismograf var. Deprem olduğu anda onu yakalıyor bunun içinden hem hız hem ivme ölçerler var. Bu iki sistem aynı anda çalışıyor. Tüm sistemler belli bir yazılım içinde birleştirildi ve internet yoluyla veri bize anında ulaşıyor. İzmir'in etrafında 12 farklı AFAD istasyonuna yerleştirildi. Bunlar AFAD üzerinde bize aktarılacak. Mekanizma deprem sırasında bunları hesaplayıp bize iletecek.
GÜNÜN MANŞETLERİ İÇİN TIKLAYIN
