SON DAKİKA: Erdoğan, Putin ve Ruhani’den "Üçlü Suriye Zirvesi" sonrası flaş açıklamalar

Başkan Recep Tayyip Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında Ankara'da Türkiye-Rusya Federasyonu-İran Üçlü Zirvesi gerçekleşti. Üç lider zirve sonrası ortak basın toplantısı düzenledi ve kritik açıklamalarda bulundu.
BAŞKAN ERDOĞAN'IN AÇIKLAMALARI
Türkiye-Rusya-İran Üçlü Zirvesi'nde Suriye'de siyasi çözüm umutlarını yeşertecek önemli kararlar aldıklarına dikkati çeken Erdoğan, şöyle konuştu:

"DEAŞ ile mücadele altında terör örgütlerine destek verilmesinin kabul edilemezliğini vurguladık. Türkiye olarak sınırlarımızın hemen bitişiğinde 4 milyon insanı etkileyecek yeni bir trajedi yaşanmasına seyirci kalamayız. Suriye'nin toprak bütünlüğü ile siyasi birliğinin korunması hususunda hepimizin aynı hassasiyete sahip olduğunu bir kez daha teyit ettik. Sivil halkın ve garantör ülkelerin sahadaki askeri personelinin güvenliği için somut önlemler alınması ihtiyacını vurguladık. Sahada sükunetin tesisi, mültecilerin dönebileceği şartların oluşturulması ve ihtilafa siyasi çözüm bulunması için yürüttüğümüz çalışmaları gözden geçirdik."

Erdoğan, Üçlü Zirve toplantısında Suriye'de Anayasa Komitesinin çalışmalarına bir an önce başlamasını sağlamayı kararlaştırdıklarını bildirdi.

"EN BÜYÜK TEHDİT YPG/PYD"

"Suriye'nin istikbali için en büyük tehdit kaynağı PKK ve onun uzantısı olan YPG/PYD'dir" diyen Erdoğan, "Bu ülkedeki PKK/PYD varlığı devam ettikçe ne Suriye ne de bölgemiz huzura kavuşabilir. Üçlü Zirve Toplantısı'nda Suriye sınırımız boyunca bir terör oluşumuna rıza göstermeyeceğimizi ifade ettim." şeklinde konuştu.

Nihai hedeflerinin Suriye'nin kuzeyinde bir barış koridoru tesis ederek, ülkenin bölünmesini engellemek olduğuna işaret eden Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Artık Suriyelilerin ülkelerine güvenli ve gönüllü bir şekilde geri dönüşlerine yoğunlaşmamız gerekiyor. Fırat'ın doğusundaki barış koridoru mülteciler için de korunaklı bir liman olacaktır. Ülkemize sığınan en az 2 milyon Suriyeli kardeşimizin bu bölgeye yerleştirilebileceğini düşünüyoruz. Geri dönecek Suriyeliler için yeni yerleşim alanları inşa edilmesi mümkündür. Türkiye olarak bu konuda her sorumluluğu almaya hazırız. Hem Rusya ve İran'la hem de uluslararası toplumun diğer üyeleriyle Suriyeli mültecilerin gönüllü geri dönüşü için çalışmak istiyoruz."

HASAN RUHANİ'NİN AÇIKLAMALARI
İran Cumhurbaşkanı Ruhani, "ABD Suriye'de teröristleri destekledi, Suriye'yi bölmeye çalıştı. Bu kabul edilebilir değil." mesajını verdi.
Ruhani'nin mesajları şöyle;

Faydalı yapıcı bir toplantı gerçekleştirdik. Türkiye'nin ve sayın Erdoğan'ın sahipliğinde gerçekleştirilen toplantıda fırsat ortaya çıktı. Astana sürecinde bütün faaliyetleri bir kez daha gözden geçirdik. Siyasi ve sahadaki gelişmeleri inceleyebildik. Ne mutlu ki üç ülke birçok konuda neredeyse bütün konularda Suriye ile ilgili görüş birliği içindedir. Hepimiz Suriye'nin toprak bütünlüğü, üniter yapısı konusunda aynı görüşe sahibiz. Suriye'ye yabancı ülkelerin müdahalede etmesine karşıyız.

"ABD YA TERÖRİSTLERİ DESTEKLEMİŞ YA DA YERSİZ MÜDAHALELERDE BULUNMUŞTUR"
Özellikle de Suriye'de yasal devletin daveti olmadan orada bulunmasına karşıyız. Bunların başında Amerika gelmektedir. Amerika ya teröristleri desteklemiş ya da yersiz müdahalelerde bulunmuştur. Onlar Suriye'yi bölmeye çalışmaktadırlar. Bu hiçbir ülke ve bölge ülkeleri ve üç ülke için kabul edilebilir değildir. Amerika'nın kötü niyeti şuradan bellidir ki, Golan Tepelerini bir saldırgana bağışlamıştır. Bu tarihi acayip bir şeydir. Bir ülke başka bir ülkenin toprağını işgal edilmiş olarak başka bir ülkeye bağışlıyor ve o ülkeden hiçbir yasal izin alma gereği duymuyor. Bu da Amerika'nın Suriye halkı ve devletine karşı kötü niyet sahibi olduğunun en belirgin örneğidir. Aynı şekilde İsrail'in yaptığı müdahaleleri, günahsız Suriyelileri bombaladığını görüyoruz. Bu da Suriye'nin milli egemenliğine zıtlık içermektedir.

"HEPİMİZ SURİYE'NİN TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜNE SAYGI DUYUYORUZ"
Hepimiz Suriye'nin toprak bütünlüğüne saygı duyuyoruz. Her üç lider terörizmle mücadelenin devam etmesi gerektiğini savunmaktadır. Hala İdlib'de terör örgütü bulunmaktadır. Ne zamana kadar Suriye halkı bu teröristlerin ülkeden çıkmasını, yok olmasını bekleyecekler? 9 sene yeterli değil midir? Suriye halkı 9 seneden beri teröristlerden baskı görmektedir, eziyet çekmektedir. Bugün teröristleri kimler destekliyor, silah veriyor biz biliyoruz. Bu sürede suçsuz, günahsız insanlar öldürüldü. İdlib'deki teröristlerle mücadele edip, Suriye devletine yardımcı olmalıyız. Fırat'ın doğusu konusunda da Amerika'nın hâkimiyeti altındaki bölgeler.
"KENDİ EVLERİNE GERİ DÖNMEK İSTEMEKTEDİRLER"
Bazı terörist gruplar buradalar, bunu biliyoruz. Sayın Erdoğan'ın mültecilerin geri dönüş meselesi. Kendi evlerine geri dönmek istemektedirler. Saddam taraftarları ülkemizin bir kısmına mülteci olmuşlardı geçmişte. 40 yıldır 3 milyon Afganlı bizim misafirimizdir ve ülkemizde yaşamaktadırlar. Bunların hepsi kendi köyüne dönmek ister. Kendi tarlasını ekmek ister. Biz bütün bir Suriye'yi güvenli hale getirmeliyiz ki, Suriye halkı kendi evine dönebilsin. Bir kez daha sayın Erdoğan'a ve Türkiye devletine, hükümetine bu zirveden dolayı teşekkür ediyorum.

PUTİN'DEN KRİTİK AÇIKLAMALAR
Rusya Devlet Başkanı Putin, "Erdoğan ve Ruhani ile İdlib'de gerginliğin azaltılması için adımlar atılması konusunda mutabık kaldık." dedi.
Putin'in mesajları şöyle;

Suriye çözümüne yönelik beşinci zirve çok başarılı ve verimli bir şekilde gerçekleştirildi. Kabul ettiğimiz bildiri de Suriye'de kalıcı barışın tesis edilmesi için ilgili maddeler yer almaktadır. Eminimiz ki bunun siyasi, diyalog ve diplomatik yöntemlerle ulaşmak mümkün olacaktır. Suriye'ye çözüm konusunda garantör ülkesi olarak toprak bütünlüğünü destekleyen üç ülkeyiz. İdlib'de gerginliğin azalması için her türlü çabayı göstereceğiz. Bu yönde düzenli olarak uzman düzeyinde toplantılar sürdürülecektir. Üç garantör ülkesinin uzmanları önümüzdeki toplantı Ekim ayında Nursultan'da yapılacaktır. Geçen Soçi'de toplantı yapılmıştır. Anayasa komitesi oluşumu konusunda karar almıştır.

"TİTİZ BİR ÇALIŞMA SAYESİNDE LİSTE OLUŞTURULMUŞTUR"
Titiz bir çalışma sayesinde liste oluşturulmuştur. Biz üç garantör ülkesinin katılımı ile Anayasa komisyon komitesi onaylanmıştır. Siyasi çözüm sayesinde Suriye'de ve Ortadoğu'da barış ve istikrara katkı sağlayacaktır. Suriye'nin tekrar Arap Birliği'nin tam üyesi olması mümkün olacaktır. İdlib'deki durum endişe verici. Bu bölge neredeyse tam olarak El Kaide bağlantılı grupların kontrolünde. Buna sessiz kalamayız. Bu konuda mutabık kaldık. Terör örgütlerini yok etmek için Suriye ordusuna kısıtlı harekatlarda destek vereceğiz. Sivil halkın zarar görmemesi için her türlü adım atmaya hazırız. Suriye'nin kuzey ve doğu bölgesinde IŞİD hücreleri aktif hale gelmektedir.

SURİYE'NİN YENİDEN RESTORE EDİLMESİ İÇİN YARDIM SAĞLIYORUZ

Suriye'nin yeniden restore edilmesi için yardım sağlıyoruz. Geçen yıldan itibaren 398 bin kişi yurt dışından Suriye'ye döndü. 1.3 milyon yerinden edilen mülteci evlerine döndü. Suriye'nin ekonomik ve sosyal restorasyon süreci başlamıştır. Uluslararası örgütler, uluslararası toplum Suriye'de barışı sağlamak isterse o zaman yardım sağlamalılar. Biz bu zirve kapsamında sayın Erdoğan ve sayın Ruhani ile ikili görüşmeler yaptık. Biz hemfikiriz ki ilişkilerimiz bütün alanlarda hızlıca gelişmektedir. Geçen sene ticaret hacmimiz 25 milyar doları aşmıştır. Enerjide stratejik işbirliğimiz geliştirilmiştir. Karşılıklı kültür ve turizm yılı var. Bu sene Türkiye'ye 6 milyondan fazla Rus turist gelecektir. Sayın Ruhani ile Rusya ile İran arasında sanayi, enerji, ulaşım arasında işbirliğini değerlendirdik. Ticarette milli paraların daha fazla kullanımıyla ilgili anlaştık. Sayın Erdoğan ve sayın Ruhani'ye verimli müzakerelerden dolayı teşekkür etmek istiyorum.

SORU-CEVAP KISMI
Anayasa komitesi sorusu bu komitesi sorusu

Ruhani: Anayasanın reforme olması ve nasıl kurulacağı önemliydi. Çok fazla bu konu hakkında konuştuk.2021-0 -2021 yıllarına kadar Suriye'de siyasi atmosferin oluşmasını temenni ediyoruz.

Putin: Siyasi süreç dışında herhangi bir alternatif yok. Erdoğan anayasa için çok çaba gösterdi. Diplomatlarımız titiz çalışma sonucunda listeyi (Anayasa Komitesi) oluşturdular ve usül çalışmaları yaptılar. Liste onaylanmıştır.

Erdoğan: Cenevre'de komite çalışmaları süratle başlayacaktır. Pürüz kalmadı diyebilirim.

ABD'NİN SURİYE'DEKİ VARLIĞI

Putin: ABD güçlerinin Suriye'de bulunması gayri resmi olarak orada bulunuyor. Trump'ın oradan çekilme kararı uygulanacaktır.

SAUDİ ARAMCO'YA SALDIRI

Ruhani: Bunun kökeni Yemen'e saldırıyla başladı. Bunu Yemen'e saldıranlara sormak lazım. Yemen halkı bütün bu saldırılarına karşılık vermeliler. Meşru savunma haklarını kullanıyor. Karşı saldırıda bulunuyorlar. Yemen'in de çözüm yolu siyasidir. Astana süreci Yemen için örnek olabilir. Güvenlik Yemen'e geri geldiğinde güvenli bir şekilde üretilip ihraç edilebilir.

ANAYASA KOMİTESİ SÜRESİ VE YEMEN'DEKİ SÜREÇ

Ruhani: Bunun kökeni Yemen'e saldırıyla başladı. Bunu Yemen'e saldıranlara sormak lazım. Yemen halkı bütün bu saldırılarına karşılık vermeliler. Meşru savunma haklarını kullanıyor. Karşı saldırıda bulunuyorlar. Yemen'in de çözüm yolu siyasidir. Astana süreci Yemen için örnek olabilir. Güvenlik Yemen'e geri geldiğinde güvenli bir şekilde üretilip ihraç edilebilir.

Putin: Ben bir süre koymak istemiyorum. Suriyeliler kendi sorunlarının çözümleri için katkı sağlamak lazım. Yemen'de insani bir dram var. Biz insanlara yardım etmeye hazırız. Krizin çözülmesi gerekiyor.

Erdoğan: Tarih net değil ama başlık olarak Cenevre süreci diyebiliriz. Cenevre süreci bu işin başlangıcı olacak. Astana sürecinin devamı olarak bir an önce neticeye varmak istiyoruz. Yemen'de bu süreç nasıl başladı bunun üzerinde durmak lazım. Yemen'in yerle yeksan olmasının musebbi kimlerdir bunların üzerinde durmak lazım. Yemen'deki insanlar şüphesiz belirli bir hazırlığın içerisinde olmuşlardır. Bizim şu anda Yemen'in yeniden inşa ve ihyası için çalışmalıyız. Aynı şey Suriye için Filistin için de geçerlidir. Şu anda bakıyorsunuz ki Müslüman Müslümanla uğraşıyor.

GÜVENLİ BÖLGE

Putin: Bütün yabancı unsurların Suriye'den çekilmesi gerekiyor.

Erdoğan: Güvenli Bölge'yi ele aldık, görüştük. Güvenli Bölge konusunda biliyorsunuz Trump, 20 mil derinlik diye bir ifade kullanmıştı. Tabi bunu eğer en batıdan en doğuya kadar aldığımız zaman 911 km sınırımız var. Türkiye'de 3,6 sadece Suriyeli var. Biz 40 milyar doları şu ana kadar mültecilere yaptığımız harcama. BM ve AB'den gelen para yaklaşık 7 milyar avro. Bunlar bizim bütçemize girmiyor, uluslararası aracılarla AFAD'a Kızılay'a geliyor. Eğitim, sağlık gibi çalışmalarda kullanılıyor. Bütün liderlerle konuştum, konuşacağım, konuşmaya da devam edeceğim. Biz 911 km'den vazgeçtik 411 km'de konutlar yapalım. 200-250 kare metre konut inşası yapalım. Temmennim odur ki bunda fikir birliğine varırsak bu insanlar çadır kentlerden kurtulurlar.
BAŞKAN ERDOĞAN'DAN PAYLAŞIM
Başkan Erdoğan sosyal medya hesabı Twitter'dan yaptığı paylaşımda, "Rusya ve İran ile birlikte 5'incisine ev sahipliği yaptığımız Üçlü Zirve'de, Suriye'de siyasi çözüm umutlarını yeşertecek önemli kararlar aldık." dedi ve üç dilde zirveye ilişkin grafiklere yer verdi.