İstanbul'da zemin sıvılaşması nerelerde var? Deprem Uzmanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy, A Haber'de ilçe ilçe saydı... İşte riskli bölgeler

Olası İstanbul depreminde zemin açısından riskli olan bölgelerde yıkımın çok daha büyük olacağına yönelik endişeler sürüyor. İstanbul'da zemininde sıvılaşma riski olan bölgeler nereler? Deprem Uzmanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy, A Haber canlı yayınında konu ile ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu. İşte o açıklamalardan satır başları; DEPREMDE TAHLİYE 6 Şubat depremleri sonrasında ilk saatlerde ulaşım felçti. Havalimanı da dahil olmak üzere sıkıntılar yaşadık. Tahliye sırasında olsun lojistikte olsun bir yerden bir yere varmanız için mutlaka köprülerin tünellerin ya da diğer altyapının güçlendirilmiş olması gerek. Bunu depremden önce yapmak zorundasınız. Fay hatlarına ev yapmak doğru bir şey değil. Sadece fay değil zeminle ilgili de sıkıntılar var. Hepsini üst üste eklediğinizde sorunlar yumağı olarak karşınıza çıkıyor. Bunların daha yerleşim planları sırasında dikkat edilmesi gerekiyor. SIVILAŞMA NEDİR? Zeminin genel durumu çok önemli. Yapının kendisi kadar zeminin jeolojik durumu da önemli. Hangi zeminler sıvılaşabilir onu söylemek gerekiyor. En son Adapazarı'nda yaşamıştık kısmen sıvılaşma gibi olmasa da İzmir'de yaşamıştık. En son depremlerde de yaşadık. Özellikle dere yatağı gibi alüvyonlarda gevşek sulu gözenekli zeminlerde deprem sırasında sıvılaşma meydana gelir. Bu taktirde üzerindeki yapı yıkılmaz belki çöker belki camları gibi kırılmaz ama oturulacak gibi değildir. Bir zemin kötüyse sıvılaşabilir. Türkiye'nin yüzde 100'ü deprem bölgesi derken ben onu kastediyorum. İSTANBUL'DE NERELER RİSKLİ? İLÇE İLÇE SAYDI Tuzla, Pendik, Kartal, Maltepe, Kadıköy ilçelerinin kıyı kesimleri sıvılaşabilir zeminler olabilir. Ayrıca Kadıköy'de Maltepe'de dere yatakları var. Mesela Kadıköy'de Kurbağalıdere var bunun üzerindeki yapı stoğunda bir zemin sıvılaşması tehlikesi olabilir. Özellikle Haliç'in devamında Kağıthane Eyüp'ün olduğu Haliç'in olduğu kara kesimleri dere yataklarının olduğu yerlerde sıvılaşma potansiyeli çok fazla. Sarıyer'e kadar olan yerdeki dere yatakları bile bakın ne kadar uzak orada bile sıvılaşabilir zeminler var. Zeytinburnu, Bakırköy, Avcılar buraların sahil kesimleri özellikle deprem dalgalarına çok duyarlı bir zemine sahip. Mevcut dere yatakları işte göllerin olduğu yerin devamındaki önemli dere yatakları var bunlar sıvılaşabilir zeminlere sahip. O yüzden bunun üzerinde yapı yapıldığı zaman çok çok fazla önlem almak gerekir. Şu gri noktalar dere yataklarının olduğu bölgeler hassas zeminler. Sıvılaşabilir zeminler. MİLLİ BİR SEFERBERLİK Depremin yaralarını sararken ikinci bir büyük afeti yaşamamak için İstanbul'da çok hızlı bir şekilde davranmak gerekiyor. Bu milli bir seferberlik. ÇOK TEHLİKELİ BİR CÜMLE Öncelikle bu kaba bir harita. Şu ilçe yıkılacaktır bu ilçe sağlamdır demek çok tehlikeli cümlelerden bir tanesi. Çünkü depremin nerede, ne büyüklükte, ne uzaklıkta olacağı ve bu deprem dalgalarının kara üzerinde hangi zeminlerden geçeceğine bağlı olarak ilçeler etkilenebilir. KADIKÖY ETKİLENMEYECEK DEMEK ÇOK YANLIŞ Mesela Kadıköy hiç etkilenmeyecektir demek çok yanlış bir şey. Çünkü Kadıköy'de bir Kurbağalıdere var ki çevresindekiler kötü zemin üzerinde inşa edilmiştir bunlar etkilenebilir. MALTEPE NE DURUMDA? Ben Maltepe'de oturuyorum Maltepe'nin yarısı kötü zemin kabul edebileceğimiz sahile yakın olan kesim. Ama Maltepe'nin hepsini riskli göstermek yanlış. E-5'in üstü dağa doğru olan kesim çok çok sağlam yer. TÜRKİYE'NİN EN SAĞLAM KAYALARI Anadolu Yakası ve Avrupa Yakası'nın da Haliç'ten öte Başakşehir'e kadar olan kısımlar Türkiye'nin en sağlam kayaları. İstanbul'un demiyorum Türkiye'nin en sağlam kayaları. Fakat bunlarda ne sorun var? Mesela Anadolu Yakası'nda üstte bir çürümüş zemin var. Bu çürümüş zemini dikkate almazsanız kaya üzerinde bina yapmıyorsunuz o çürük zemin üzerinde yapıyorsunuz. Yani detaylar var. O bakımdan bu tür haritalar görsel olarak faydalı ama detayda değil. EN TEHLİKELİ YERLER! İstanbul'un her yerindeki dere yataklarının üzerindeki yapı stokları tehlikeli. Hem sel hem deprem bakımından en tehlikeli yerler. HENÜZ SINAV VERMEDİLER İstanbul'daki yapı stoğundaki yüksek binalar henüz depreme karşı sınav vermedi. Yüksek binalar iki şeyden etkilenir uzak depremlerden Bursa'daki Eskişehir'deki daha uzak bir yerdeki büyük bir deprem gökdelenleri ciddi şekilde sınava tabii tutabilir. Daha biz onları yaşamadık. Köy evini de sağlamlaştırabilirsiniz. Köy evi de yıkılmaz. İnsanları korkutup paniğe sevk etmek yerine biz artık korku dönemini geçirdik artık çalışma zamanı dilimi içindeyiz. Bunu hep birlikte yapmamız gerekiyor. TÜRKİYE'NİN EN SAĞLAM YERİ Şu turuncu olan kısımlar Türkiye'nin en sağlam yeri. Yapı stoğu taştı. Buralara kadar geldi. Sarı zemin üzerinde ve dere yatakları üzerinde. Kötü zemine göre çok güzel inşa edilmiş bir binada çok güvendesiniz ama güvenli kayacın üzerinde kötü binada yine tehlikedesiniz. Bu genel bilgi vermesi açısından önemli bir harita. DEPREM NEREDE BEKLENİYOR? Adalar'ın hemen güneyinden geçen bir fay hattı var. Güney kolları da var. Biz hep Marmara Denizi'nin içerisinden geçen Kuzey Anadolu Fayı'nın ana kolunu konuşuyoruz. Ama güneyde de faylar var. DEPREM NE ZAMAN OLACAK? SÜRE GİDEREK KISALIYOR Fakat olasılık hesaplarına baktığımızda 99'da denildi ki 30 yıl içinde yüzde 65 olasılıkla 7'den büyük bir deprem olacak. Bu geçerli. Süre giderek kısalıyor. 7'yi geçecek her deprem bizi çok etkileyecek. En kötü senaryo 7,5 büyüklüğündeki deprem. ÇİFTE DEPREM OLUŞTURMA KARAKTERİ VAR İstanbul'un bir de çifte deprem oluşturma karakteri var. 1 yıl içinde 2 tane 7 büyüklüğünde deprem oluşturma karakteri var. Geçmişte bunun örnekleri var 1912'de 1766'da örnekler var. 99'da Kocaeli ardından 3 ay sonra Düzce'de oldu. İŞTE İSTANBUL'UN TAHLİYE NOKTALARI TAHLİYE YERLERİ Balıkesir, Manisa, İzmir, Denizli, Antalya, Afyonkarahisar, Konya, Kayseri, Ankara, Samsun. YETERLİ GELMEZSE İKİNCİ SERİ Adana, Gaziantep, Malatya, Diyarbakır, Erzincan, Erzurum, Trabzon. HABERİN VİDEOSUNU İZLEMEK İÇİN TIKLAYIN AFAD SEMT SEMT AÇIKLADI! İŞTE İSTANBUL'DA DEPREM RİSKİ TAŞIYAN İLÇE VE MAHALLELER İstanbul'daki deprem riski taşıyan bölgelere yönelik AFAD'ın hazırladığı 'Kırmızı Eylem Planı'nda çeşitli ilçelerde 100'den fazla semtte acil dönüşüm yapılması gerekiyor. Peki riskli semtler hangileri? Anadolu Yakası'nda riskli semtler hangileri? Avrupa Yakası'nda hangi bölgeler? A Haber muhabiri Pınar Özenç aktardı. İşte semt semt o liste; MALTEPE Cevizli, Bağlarbaşı, Fındıklı, Girne, Esenkent, Gülsuyu, Aydınevler, Altayçeşme, Gülensu, Zümrütevler, Yalı, Çınar, Altıntepe, Feyzullah ve İdealtepe. PENDİK Kavakpınar, Velibaba, Kaynarca ve Ahmet Yesevi. SULTANBEYLİ Hamidiye, Turgut Reis, Akşemseddin, Mimar Sinan, Mecidiye, Salgamlı Devlet Ormanı, Ahmet Yesevi, Abdurrahmangazi, Orhangazi, Yavuz Selim, Hasanpaşa, Adil, Mehmet Akif ve Teferruc Tepe Ormanı. ŞİŞLİ Paşa ve Merkez. TUZLA Postane, Aydınlı, Şifa, Mimar Sinan, Yayla, İstasyon ve Aydıntepe. ZEYTİNBURNU Maltepe, Seyitnizam, Beştelsiz, Sümer, Veliefendi, Veliefendi, Çırpıcı, Telsiz, Nuripaşa, Kazlıçeşme, Yeşiltepe, Merkez Efendi ve Gökalp. ADALAR Heybeliada, Nizam, Maden, Kınalı ve Burgazada. AVCILAR Deniz Köşkler, Cihangir, Ambarlı, Merkez, Gümüşpala, Üniversite, Firüzköy, Mustafa Kemal Paşa ve Yeşilkent. ATAŞEHİR İçerenköy. BAĞCILAR Yıldıztepe, Evren, Kirazlı, Demirkapı, Hürriyet, Fevzi Çakmak, Yenigün, Kazım Karabekir, Çınar, Yenimahalle, Bağlar, İnönü, Yavuz Selim, Merkez, Mahmutbey, Fatih, Barbaros, Göztepe, Kemalpaşa ve Sancaktepe. BAHÇELİEVLER Şirinevler, Zafer, Kocasinan, Soğanlı, Hürriyet, Yenibosna, Çobançeşme, Cumhuriyet ve Fevzi Çakmak. BAKIRKÖY Osmaniye, Kartaltepe, Yeşilköy, Zeytinlik, Zuhuratbaba, Şenlikköy, Ataköy 3-4-11, Ataköy 7-8-9, Cevizlik, Yenimahalle ve Ataköy 2-5-6 mahalleri. BAŞAKŞEHİR Ziya Gökalp, Şahintepe ve Güvercintepe. BAYRAMPAŞA Altıntepsi, Muratpaşa, Yenidoğan, İsmetpaşa, Terazidere, Ortamahalle, Yıldırım ve Kartaltepe. BÜYÜKÇEKMECE Batıköy, Fatih, Pınartepe, Güzelce, Atatürk ve Hürriyet. ESENLER Fatih, Nine Hatun, Menderes, Kazım Karabekir, Tuna, Fevzi Çakmak, Oruç Reis ve Çifte Havuzlar. ESENYURT Atatürk, Örnek, Saadet dere, İnönü, Namık Kemal, Yenikent, Fatih, İnciryepe, Ardıçlı, Güzelyurt, Mehter Çeşme, Pınar, Talatpaşa ve Merkez mahalleri. EYÜPSULTAN Nişanca, Topcular, Düğmeciler, Defterdar, İslambey, Karadolap ve Güzeltepe. GAZİOSMANPAŞA Merkez, Sarıgöl ve Yıldız Tabya. GÜNGÖREN Merkez, Güneştepe, Mareşal Çakmak, A.Nafiz Gürman, Haznedar, Genç Osman, Akıncılar, Sanayi, Mehmet Nesih İzmen, Güven ve Tozkoparan. KAĞITHANE Talatpaşa, Merkez ve Gürsel mahalleleri. KARTAL Hürriyet, Karlıktepe, Orhantepe, Atalar, Esentepe Petrol İş ve Cevizli. KÜÇÜKÇEKMECE Kanarya, Cumhuriyet, Cennet, İnönü, Yeliova, Gültepe, Fevzi çakmak, Halkalı, İstasyon, Yenimahalle, Söğütlüçeşme, Kartaltepe, Sultan Murat, Fatih, Kemalpaşa ve Atakent. FATİH Mevlanakapı, Şehremini, Akşemseddin, Seyyid Ömer, Ayvansaray, Kocamustafapaşa, Derviş Ali, Yavuz Sultan Selim, Yedikule, Hırkai Şerif, Balat, İskenderpaşa, Topkapı, Silivri Kapı, Atıkalı, Molla Gürani, Sümbül Efebdi, Ali Kuşcu, Haseki Sultan, Zeyrek, Karagümrük, Cerrahpaşa, Aksaray, Cibali ve Emin Sinan. İstanbul'da nereler kaygan zemine sahip? Risk nerelerde daha fazla? Zemin Mekaniği Uzmanı Prof. Dr. Süleyman Dalgıç, konu ile ilgili değerlendirmelerde bulundu. İşte o açıklamalardan satır başları; İstanbul dört bir tarafı kıyılarla çevrili. Değerli bir Boğaz'ımız var. Semt ismi vermek istemiyorum ama Marmara'nın kıyıları, Boğaz'ın kıyıları, Haliç'in kıyıları, Karadeniz'in kıyıları ince kum nerede varsa su nerede varsa deprem büyüklüğüne bağlı olarak buralarda sıvılaşma riskini görebiliriz. OLASI İSTANBUL DEPREMİNDE HANGİ İLÇELER RİSKLİ? UZMAN İSİM HARİTA ÜZERİNDE TEK TEK GÖSTERDİ: BALYOZLA KIRAMIYORUZ 6 Şubat'tan bu yana bölgede 11 binden fazla artçı sarsıntı oldu. İstanbul'da deprem beklentisi hangi ilçelerin dayanıklı olduğu sorusunu da akıllara getirdi. İSTANBUL'DA 1,5 MİLYON RİSKLİ BİNA TAŞINACAK Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, İstanbul'da riskli olduğu tespit edilen 1 milyon 500 bin konutun taşınacağını açıkladı. Konutlar, şehrin iki yakasında belirlenen rezerv alanlarına taşınacak. Neden deprem fırtınası yaşıyoruz? İstanbul'un jeoloji haritası ne anlatıyor? Olası istanbul depreminde hangi ilçeler riskli? İstanbul'un jeoloji haritası ne anlatıyor? İstanbul'un riskli ve sağlam ilçeleri hangileri? Jeoloji Mühendisi Dr. İshak Yılmaz, A Haber canlı yayınında konu ile ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu. İşte o açıklamalardan satır başları; 'HARİTADA YER KALMAZ' Aslında bunlar çok genelleştirilmiş çalışmalar. Türkiye'nin ana tektonik hatlarını gösteriyor ki bunların tamamı aktif hatlar. Yani deprem üretme potansiyeli olan hatlar. Eğer biz fayların tamamını koyacak olsak haritada yer kalmaz. Çizgilerden belki binlerce on binlerce fay hattı atmamız lazım. Ama bunlar genel anlamdaki hatlarımız. En son 6 Şubat'ta gerçekleşen iki büyük depremin olduğu kesim burası. Beklediğimiz ve sürekli son 2 yıldır ağırlıkta olmak üzere 2020 Ocak ayından itibaren Elazığ'daki Sivrice depremine de gitmiştim ben orada da yüzey araştırmaları yapmıştık. 'HEPSİ AYNI ANDA ÇALIŞTI' Yıllar öncesine dayanan silsile içerisinde aslında hatlarımız belli. Hiçbir deprem bizi şaşırtmıyor. Ancak zamanı noktasında diyoruz ki bu belki 10 yıl sonra olacaktı belki 30 yıl sonra olacaktı ya da burada enteresan olan bir şey var 3-4 tane farklı segmentimiz var. Amanos, Erkenek, Gölbaşı, Pazarcık bu fayların hepsi aynı anda çalıştı. 'İSTANBUL DEPREMİ' İFADESİ YANLIŞ Bizim açımızdan aslında belki de İstanbul'da olacak bir deprem etkisini tartışırken, 'İstanbul depremi' diye bir ifade zaten yanlış bir ifade. İstanbul'un içerisinde bugüne kadar tespit edebildiğimiz aktif bir kırık hattı yok fay hattı yok. Marmara içerisinde hat. Marmara Denizi içerisinde büyük çukurluk alanlarımız var. Özellikle Avrupa yakasında 20 km'ye kadar uzanan kesimde sığ olarak deniz içerisinde ilerlersiniz sonra deniz bir anda derinleşmeye başlar. Bize soruyorlar diyorlar ki fayları nasıl tespit ediyorsunuz? Bizim için bunun yüzlerce verisi var. Bunu uydulardan tespit edebildiğimiz gibi arazide aldığımız kayaç örneklerinde ya da hatta mikroskopta ya da bir toplu iğne başı büyüklüğündeki nesne içerisinde bu oda büyüklüğüne getirerek oradaki deformasyonu ölçebiliyoruz. DEPREM NEDİR? NASIL OLUŞUR? Topografya bizim için önemli. O bölgedeki yüzey şekli. Yüzey şekilleri aslında tektonizmayla yani faylarla şekillenir ağırlıklı olarak. En büyük güç budur. İç dinamik diye tabir ettiğimiz yerin içerisinden kaynaklanan bir güçtür bu. Yerin içerisinde stres birikir o zamanla o kabuk dediğimiz şeyi kırar bölgeyi yükseltir alçaltır ya da sağa sola doğru hareket ettirir. İşte bu depremdir aslında. BİR STRES HAVUZU Dolayısıyla sizin bir stres havuzunuz var. O stres havuzu dediğimiz şey kırılan yüzeydir. Yüzeyiniz ne kadar geniş olursa o kadar fazla stres biriktirmek zorundasınız onu kırabilmek için. Bir kova düşünün kovaya siz bir bardak su doldurduğunuz zaman taşmaz o kova ölçüsünde doldurmanız lazım. Bunun için de o bağlı olduğu musluk, musluğumuz Kuzey Anadolu Fayı öbürü Doğu Anadolu Fayı, bir tanesi 2,5 cm yılda kayma parametresine sahip diğeri 1 cm'lik. 2,5 cm olan daha hızlı hareket ediyor. Dolayısıyla fayların kırılma zamanına baktığımız zaman daha kısa sürelerle ritmik olarak kırmaya başlıyor. Örneğin Tuz Gölü Fayını düşünelim. Orada neredeyse milimetre mertebesinde yıllık kayma hareketi. Dolayısıyla oradaki beklenen fay 8 bin ila 10 bin yılda bir kere tekrarlanma periyodu olarak. Burada çok daha hızlı. Çok basit bir matematik. Tabii her zaman matematik çalışmaz ama diyelim ki 2,5 cm yüz yılda 2,5 metre yapar o da size 7'ye yakın büyüklükte bir deprem üretmiş olur. Eğer bunu 500 yıl biriktirirseniz 7,5 metrelik atıma karşılık gelir o zaman 7'nin üzerinde 7,5 – 7,6 belki de bir depreme aynen Hatay'da olduğu gibi bir depreme karşılık gelir. Buradaki periyotlara baktığımız zaman iki tane parametremiz var. Bir geçmişte olan depremler. İkincisi ise aletsel kayıt. Saat saniye bazında veren tabii ki enerjinin de boyutunu veren bir ölçümüz var. Yani 7,1 – 7,2 - 7,3… 7 ile 8 arasında deniyor ki bir sürü 6 büyüklüğünde deprem oluyor aslında rahatlıyor mu bu bölge, sizin diyelim ki 6,5 büyüklüğündeki bir depremi 7,5 büyüklüğündeki bir depremle karşılayabilmeniz için 30 tane 5,5'tan 900 adet deprem yapmanız lazım ki diyelim ki o enerjiyi karşılayabilsin. Dolayısıyla burada aletsel anlamda yaklaşık 1900'lü yılların 1800'lü yılların sonu itibariyle başlıyor. Aletsel kayıtlarımız var 100 yılı aşkın süredir. Onun öncesinde tarihsel kayıtlara bakıyoruz ama her zaman bize doğruyu yönlendiremiyor. 'EVLERİN KAĞIT GİBİ YIRTILDIĞINI GÖDÜK' Mesela ben şimdi okuyorum İstanbul içerisinde zemin sıvılaşmalarından bahsediyor ya da 300 tane yeniçerinin bir toprak yarıldı içine yeniçeriler düştü ve sonra tekrar toprak kapandı şimdi böyle bir olay yok. Ben en azından görmedim yaşadığım 30 yıllık tecrübe içerisinde hemen hemen bütün depremlerde birinci gün olmasa bile ikinci veya üçüncü gün deprem bölgelerinde birebir çalışmalara katılmış bir insanım. Fay hattını da burada olduğu gibi yüzlerce kilometre anbean takip ettik. Kırıkların nasıl geliştiğini nasıl sıçrama yaptığını nasıl atım yaptığını kırık hattındaki yer alan evlerin maalesef kağıt gibi nasıl yırtıldığını gördük. 'ARTIK O NOKTAYA GELDİK' Bir kere taşınma işlemi çok uzun süreçler. Bu hiç kolay bir şey değil. Ama bizim artık buna çizgi çekmemiz gerekiyor. Artık o noktaya geldik. Çünkü gördük yani 173 bin tane binadan bahsediyoruz yıkıldı ve kalanların dane kadar oturulabilir olduğu noktasında artık şüphe var. Bizim şunu tartışmamamız lazım. Fay hattından 500 metre mi olsun 600 metre mi 1 kilometre mi? Olabildiğince uzak olsun. Çünkü fay hattı dediğimiz şey Türkiye'nin belki yüzde 1'lik bir kısmını hattı eğer alansal olarak dağılım yaparsak bizim yüzde 99'umuz var neden daha uzağa yapmıyoruz? Oraları da rekreasyon alanları olarak kullanmıyoruz? Oraların çoğu termal alanlardır aynı zamanda. 'ŞU ZEMİNİ TÜRKİYE'NİN HİÇBİR YERİNDE BULAMAZSINIZ' Dolayısıyla sağlam zeminlerimiz de var. İstanbul için söyleyeyim. İstanbul'un zemini Türkiye'nin en sağlam zeminlerinden bir tanesi. Bunu ifade etmek lazım bundan çekinmemek lazım. Evet İstanbul'da depreme hazırlıklı olacağız ama bakın şu zemini Türkiye'nin hiçbir yerinde bulamazsınız. Geneline baktığımız zaman koyu renkle gösterilen sarı dışındaki bütün renkler sarı ve gri dışındaki bütün renkler minimum 30-40 milyon yıl yaşında. Dolayısıyla yeterince derine gömülmüş içerisindeki gözenekler azalmış içerisindeki suyu kaybetmiş taşlaşmış pekişmiş gözenekleri kaybettiği gibi o gözeneklere de kimyasal olarak çimento dediğimiz malzeme yerleşmiş ve aynen bizim doğal kullandığımız çimentoyu yani yapay olarak hazırladığımızı doğa kendisi yapmış zaten. 'BALYOZLA KIRAMIYORUZ' Biz buradaki malzemeyi balyozla kıramıyoruz. Buralardaki yaşanacak en büyük sorun zaten sorun demeyelim de maliyet artırıcı şeylerden bir tanesi temeli kazarken kazı maliyetidir. Çok zor kazılır. ZEMİN SIVILAŞMASI VAR MI? Zemin sıvılaşması dediğimiz şey için alüvyon olması lazım. Kumlu bir zemin olması lazım. Bakırköy kireç taşı. Kil ağırlıklı bir malzemedir. Bu alanlarda zaten ciddi anlamda heyelanlı bölgelerimiz zaten var. Avcılar'da olsun Gürpınar'da olsun Büyükçekmece'nin bir kısmında olsun bu kesimler zaten sorunlu olduğunu her zaman söylüyoruz. Ancak birazcık kuzeye çıktığımız zaman baktığımız zaman paleozoik diye tabir ettiğimiz kayaçların sağlam zeminlerin olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. NEREYE TAŞINACAK? Bunu hemen bir ağızdan söylemek çok doğru olmaz ben kendi adıma. Bunun oturulup bir çok yer bilimcinin bu anlamda karar vermesinde fayda var. Ancak görünen o ki şu hattın Anadolu yakasının zaten birçok yeri bu anlamda sarı ve grilerin dışına çıkıldığı zaman gayet rahatlıkla konut yapılabilir. Silivri'de bir deprem olmuştu insanlar panikle ayağa kalkmışlardı. Ben aynı gün aynı saatte öğrencimle Çatalca'da bir çalışma yapıyordum hiç hissetmedim. Çünkü ben burada paleozoik arazinin üzerindeyim. Eminim ki orada binada yaşayanlar da çok fazla hissetmediler. Dolayısıyla birinci faktörümüz mutlaka zemin olmalı. Bizim burada TÜBİTAK'ı es geçmemiz lazım. Bu çalışma sonrasında çok hızlı aksiyon alarak 50'den fazla Türkiye'deki kurumun bilim adamlarını bir araya getirdi ve şu an ben 12 gün kaldım döndüm şimdi raporumu hazırlıyorum. Halen çalışmakta olan var. Bütün bilim adamları şu an bölgedeler çalışmalarını yürütüyorlar. Çok kapsamlı ve geleceğe dönük vizyon oluşturabilecek çalışmalar ortaya çıkacak. EN RİSKLİ YERLER NERELER? Kıyı alanları kesinlikle bu kıyı bölgeleri özellikle de sonradan doldurulmuş alanlar. Dolgu zeminlere çok çok çok dikkat etmemiz lazım Dolgu zeminlerimiz kıyı alanlarında var. Avcılar'da da var Bakırköy'de de var. Birçok bölgede var. O kıyı alanlarına çok dikkat etmemiz gerekiyor. Lokal olarak eğer bir deformasyon zonu ya da burada haritalanamamış çünkü orada 5 binlik ve binlik nezdinde çalışmak gerekiyor. Tamam burada böyle gözüküyor ama küçük bir dere vardır dolgusu gelmiştir 2-3 metre bir alan çok lokaldir. Ama o lokal bazlı da çalışma yapmamız gerekir. İŞTE DÜNYANIN KONUŞTUĞU FAY KIRIĞI Dünyanın en büyük kara depremi önceden öngörülebilir miydi? Artçı depremler ne kadar sürer? 7,7 ve 7,6'lık depremler sıra dışı bir durum mu? Hareket etmeyen levhalar kırılmaya mı başladı? Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Hatay Kırıkhan'da fay kırığının oluştuğu noktadan konu ile ilgili değerlendirmelerde bulundu. İşte o açıklamalardan satır başları ve dünyanın konuştuğu o fay kırığı; Şu anda Hassa'dan başlayıp Kırıkhan'a ve oradan da Antakya'ya doğru uzanan Amanos ya da Karasu fayı olarak bilinen fay üzerindeyiz. Bu fay deprem sırasında kırılmış oldu. Depremi üreten faylardan bir tanesi. '5 FAY PARÇASI ÇALIŞTI' Bu depremde aslında 5 fay parçası çalıştı sadece bir tane değil. Dolayısıyla depremin büyüklüğünü artırdı. Bakın şurada yoldaki deformasyonları gözlemleyebiliyoruz. Asfalt birbirinin üzerine çıkmış. Fay demek ki sıkışmalı bir şekilde devam ediyor. İzini gözleyebiliyoruz. Hem düşey yönde hem yanal yönde fayın hareketi var. Sol yanal bir ötelenme olduğunu gözlemleyebiliyoruz. Bu fay Kırıkhan'a doğru devam ediyor. Fayın yanal hareketini gözleyebiliyoruz. Beyaz renkli asfalt üzerindeki çizgi yanal yönde artmış. Fayın izi burada. Yanal yönde ötelemiş. Bu zaman 2-3 metreye kadar çıkabiliyor bazı yerlerde bölgedeki yaptığımız çalışmalarda. Burası bir fay zonu. Birden fazla küçük küçük parçanın ürettiği bir deprem. Asfaltın dışındaki yerde hendek açıyoruz fayın içinde fay geçmişte ne yapmış, kaç tane deprem üretmiş, kaç yılda bir üretmiş, bundan sonra ne zaman kırılacak o çalışmaları burada yapılmış. Bu fayın yakın zamanda kırılacağı bilimsel anlamda bilinen bir fay bu. Şu anda kırılan bütün parçalarda bilimsel ölçekte bunların yakın bir zamanda kırılacağı bilimsel anlamda biliniyor. 10-15 yıl önce yapılan bir sürü bilimsel makalemiz var. 'DAHA FAZLA FAY VAR' Tabii fayların birlikte birleşerek deprem üretmesi de olasıydı. O da gerçekleşmiş oldu. Şöyle bir sıkıntı var bu bölgede bu faylardan daha fazla fay var. 'BAŞKA DEPREMLER GELİŞEBİLİR' Dolayısıyla o faylar eğer tetiklenirse başka depremler gelişebilir. Ama şu anda normal şartlarda bu bahsettiğim 5 tane fayın birlikte çalışması nedeniyle bir artçı deprem aktivitesi daha hızlı devam ediyor. 'HER DAKİKADA BİR DEPREM OLUYOR' Her gün bir deprem değil de her dakika bir deprem oluyor şu anda öyle bir süreçteyiz. Depremin büyüklüğü 7,6 – 7,7 olduğu için bu artçı depremler bazen 6,6'ya çıkabilir. Onlar da yıkıcı depreme neden olabilir. Çünkü şu anda yıkılmayan binaların belli bir bölümü hasar görmüş. Eğer bir binada hasar varsa insanların hiçbir şekilde girmemesi gerekiyor. TÜRKİYE'DE DEPREM RİSKİ FAZLA OLAN İLLER HANGİLERİ? EVİMİN ALTINDAN FAY HATTI GEÇİYOR MU? İŞTE TÜRKİYE DEPREM HARİTASI AFAD, Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesinde saat 04.17'de, 7,7 büyüklüğünde ve saat 04.26'da merkez üssü Gaziantep'in Nurdağı ilçesi olan 6,4 büyüklüğünde bir deprem daha meydana geldiğini açıkladı. TÜRKİYE'DE DÜŞÜK DEPREM RİSKİ OLAN İLLER Türkiye'nin deprem riski olan illeri belirlenirken iller beş farklı kategoride sınıflandırılıyor. Bu kapsamda dördüncü ve beşinci kategorideki illerin deprem riski düşük olarak nitelendiriliyor. Türkiye'de dördüncü ve beşinci grupta yer alıp deprem riski düşük olan şehirler ise şu şekilde; Karaman, Kırklareli, Nevşehir, Aksaray, Konya, Edirne, Ankara, Niğde, Sinop, Giresun, Rize, Artvin, Trabzon Adana. TÜRKİYE'DE YÜKSEK DEPREM RİSKİ OLAN İLLER Türkiye'deki deprem haritasından elde edilen verilere göre riskli olan iller şu şekilde; Kocaeli Bolu Sakarya Bursa Balıkesir İzmir Manisa Aydın Muğla Denizli Burdur Kütahya Eskişehir Kayseri Kahramanmaraş Osmaniye Hatay Tokat Erzincan Erzurum Bingöl Hakkari İstanbul'da yüksek derecede deprem riski taşıyan ilçeler ise Zeytinburnu, Küçükçekçmece, Florya, Esenkent, Ispartakule, Ambarlı, Avcılar ve Haramidere'dir. Yaşanan deprem felaketinin ardından vatandaşlarımız Türkiye'nin fay hattını araştırmaya başladı. İşte Türkiye deprem haritası ile Doğu Anadolu Fay Hattı'nın geçtiği iller... DOĞU ANADOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇİYOR? Doğu Anadolu Fay Hattı, Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman, Elazığ, Bingöl, Muş'a kadar devam ettikten sonra Erzincan'dan itibaren Kuzey Anadolu Fay Hattı ile birleşiyor. TÜRKİYE DEPREM HARİTASI Türkiye'de Kuzey Anadolu Fay Hattı ve Doğu Anadolu Hattı ve Batı Anadolu fay hattı olmak üzere toplamda 3 büyük fay hattı bulunuyor.. Deprem haritasında kırmızı renkte görülen iller birinci derece deprem bölgesi, pembe renke olanlar ikinci derece riskli bölge, sarı olan iller üçüncü dereceden deprem bölgesi olarak geçiyor. BİRİNCİ DERECE RİSKLİ BÖLGELER İzmir, Balıkesir, Manisa, Muğla, Aydın, Denizli, Isparta, Uşak, Bursa, Bilecik Yalova, Sakarya, Düzce, Kocaeli, Kırşehir, Bolu, Karabük, Hatay, Bartın, Çankırı, Tokat, Amasya, Çanakkale, Erzincan, Tunceli, Bingöl ve Muş, Hakkari, Osmaniye, Kırıkkale ve Siirt. İKİNCİ DERECE RİSKLİ BÖLGELER Tekirdağ, İstanbul (1 ve 2. Bölge), Bitlis, Kahramanmaraş, Van, Adıyaman, Şırnak başta olmak üzere, Zonguldak, Tekirdağ, Afyon, Samsun, Antalya, Erzurum, Kars, Ardahan, Batman, Iğdır, Elazığ, Diyarbakır, Adana, Eskişehir, Malatya, Kütahya, Çankırı, Uşak, Ağrı ve Çorum. ÜÇÜNCÜ DERECE RİSKLİ BÖLGELER Eskişehir, Antalya, Tekirdağ, Edirne, Sinop, İstanbul, Kastamonu'yu, Ordu, Samsun, Giresun, Artvin, Şanlıurfa, Mardin, Kilis, Adana, Gaziantep'in de bazı bölgeleri ve Kahramanmaraş, Sivas, Gümüşhane, Bayburt, Kayseri, Yozgat, Çorum, Ankara, Konya, Mersin ve Nevşehir. EN AZ RİSKLİ BÖLGELER Türkiye Deprem Haritasına göre deprem riskinin en az olduğu dördüncü ve beşinci grupta yer alan iller ise Sinop, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Kırklareli, Ankara, Edirne, Adana, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Konya ve Karaman'dır. İşte Maden Teknik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından paylaşılan aktif fay hattı geçen il ve ilçeler... TÜRKİYE'NİN DEPREM GEÇMİŞİ 1930 HAKKARİ DEPREMİ Türkiye-İran sınırında gerçekleşen deprem 7.2 büyüklüğünde olmuştur ve birçoğu kerpiçten olan evler sebebiyle 2514 kişi hayatını kaybetmiştir. 1939 ERZİNCAN DEPREMİ Dünyanın en büyük depremlerinden biri olan Erzincan depreminin büyüklüğü 7.9 olarak kayıtlara geçmiştir. Bu depremde 32.962 vatandaş hayatını kaybederken, 100.000'den fazla kişi yaralanmıştır. 1942 NİKSAR - ERBAA DEPREMİ Erbaa'nın resmen haritadan silindiği bu depremin büyüklüğü 7.0 olarak kayıtlara geçmiştir. 3000 kişi hayatını kaybederken 6300 kişi yaralanmıştır. 1943 TOSYA-LADİK DEPREMİ Yangınların çıktığı, yolların kullanılamaz hale geldiği bu depremin büyüklüğü 7.2 olarak kayıtlara geçmiştir. 4000 kişi hayatını kaybetmiştir. 1944 BOLU-GEREDE DEPREMİ Tüm köylerin ve kasabaların yerle bir olduğu bu depremin büyüklüğü 7.2 olarak kayıtlara geçmiştir. 3959 kişi hayatını kaybetmiştir. 1966 VARTO DEPREMİ Muş'un Varto ilçesinde meydana gelen depremin büyüklüğü 6.9 olarak kayıtlara geçmiştir. 2394 kişi hayatını kaybederken 1489 kişi de yaralanmıştır. 1975 LİCE DEPREMİ Diyarbakır'ın Lice ilçesinde meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki depremde 2385 vatandaş hayatını kaybetmiştir. 1976 ÇALDIRAN DEPREMİ Van'ın Çaldıran ilçesinde meydana gelen 7.5 büyüklüğündeki depremde 3840 kişi hayatını kaybetmiş, yerleşim yerlerinin yüzde sekseni yıkılmıştır. 1999 GÖLCÜK DEPREMİ (MARMARA) Merkez üssü Kocaeli - Gölcük olan 7.5 büyüklüğündeki depremde 18.373 kişi hayatını kaybederken, 48.901 kişi yaralanmıştır. Etkileri oldukça kötü olan bu deprem sebebiyle 600.000'den fazla kişi evsiz kalmıştır. 52 ülke kendi yardım konvoylarını yollamıştır. Dönemin ABD başkanı deprem bölgesini ziyarete gelmiştir. 1999 DÜZCE DEPREMİ 845 vatandaşın hayatını kaybettiği Düzce depreminin büyüklüğü 7.2 olarak kayıtlara geçmiştir. 5000'e yakın kişi de yaralanmıştır. 2011 VAN DEPREMİ Merkez üssü Van - Tabanlı olan depremin büyüklüğü 7.2 olarak kayıtlara geçmiştir. 604 vatandaş hayatını kaybederken 4152 kişi de yaralanmıştır. 2020 ELAZIĞ DEPREMİ 40 saniyeden uzun süren Elazığ depreminin büyüklüğü 6.8 olarak kayıtlara geçmiştir. 41 kişi hayatını kaybederken 1607 kişi yaralanmıştır. 2020 İZMİR DEPREMİ 2023 KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ AFAD, merkezi Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesi olan 7,4 büyüklüğündeki depremde saat 06.30 itibarıyla 7 ilde 76 kişinin yaşamını yitirdiğini, 440 kişinin yaralandığını açıkladı.

A HABER GALERİ

İstanbul'da zemin sıvılaşması nerelerde var? Deprem Uzmanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy, A Haber'de ilçe ilçe saydı... İşte riskli bölgeler