10 soruda kader nedir?

Kader konusu bütün semavi dinlerde en çok merak edilen konuların başında gelir. İslam inancında da Kader konusu ve kaderin sınırları hep tartışma konusu olmuştur. Birçok insan çözüm bulamadığı kader konusunu Araştırmacı-Yazar Senai Demirci'ye sorduk. İşte kafası karışanlar için 10 soruda kader meselesi İsa TATLICAN Niye kadere iman etmemiz gerekir? İman etmek, emin olmaktır. Kadere inanmayız, kaderden eminiz. Etrafımızdaki 'kadar'ların hepsi kaderdir. Kader, takdir etmektir. Kirpiklerimizin dizilişi de, ağaç dallarının eğilişi de, nehrin akışı da, yağmur damlalarının inişi de 'kadar'lar üzerinden yürür. Ölçü ve ahengin olduğu yerde, denge ve düzenin hükmettiği alanda, 'takdir' vardır, kader yazılır. Kaderin olmadığı hiçbir yer yoktur. Şimdi bu cümlenin noktası da kaderdir; o kadar. Kader önceden bilinebilir mi? Kaderimizde her şey önceden belli; doğru. Ama bu bize belli değil. Yaratıcı'nın hayatımızın her detayını önceden bilmesi, O'nun zamanlar üstü bilgisinden kaynaklanır. Yani O 'sonradan gören'lerden değildir, 'olup bittikten sonra biliyor' olmamalı. Allah kaderimizi önceden biliyor mu? Allah bilir; bilmesi mutlaktır. Bizim gibi, 'olduktan sonra biliyor' olsaydı, evrendeki sayısız akışın sonraki adımında şaşırıp kalırdı. Oysa bugüne kadar tanık olduğumuz şu ki, her şeyin bir yeri var, her yere bir şey takdir edilmiştir. Her şeyini bir an için durduğu yer de, yöneldiği istikamet de hikmetlidir, anlamlıdır, amaçlıdır. Kaderimiz ne zaman yazılıyor? Kaderimiz şimdi yazılıyor. Tercihlerimize göre yazılıyor. Seçimlerimiz dikkate alınarak kaleme alınıyor. Biz seçim yapıyoruz, evren ona göre biçimleniyor. Tıpkı asansördeki gibi, sistemin işleyişine karışmıyoruz, güç yetiremiyoruz ama hangi kata gideceğimiz bize bağlı. İnsanın kaderi değişir mi? Hem evet hem hayır! Evet, değişir. İnsan değişirse, insanın kaderi de değişir. Kader, tüm değişimlerin yansıdığı aynadır, kaderin terazisi hiçbir kıpırtıyı kaçırmaz. Hayır, değişmez. Çünkü kader insanın tüm değişimlerini kuşatan nihai çerçevedir. İnsanın kaderini sabit olarak bilmez ki, şöyle olacaktı ama şöyle oldu diyebilsin. Biz sadece 'şöyle oldu!' deriz, olduktan sonrasına kader deriz. Geçmişimiz kaderimizdir; şu anımız ve geleceğimiz tercihimizdir, seçimlerimizdir. Her şey kaderimizde yazılıysa biz neden sorumluyuz? İnsan özgür irade sahibi olduğu için sorumludur. İnsanın, özgür iradeli olması Yaratıcı'nın iradesidir. İnsanı iradesiz kılacak her türlü baskı, hangi yönde olursa olsun, Allah'ın iradesine saygısızlıktır. O halde niye kader diye bir inanç maddesi var? Kader insan iradesini iptal eden 'kara kaplı defter' değildir. Allah, neyi tercih edeceğimizi bilerek bilir, önceden bilmesinin içinde tercihlerimiz de vardır. Allah'ın yapacaklarımızı önceden bilmesi, sonradan ne yaptığımızı bağlamaz. Biz de hesaplayarak güneşin hangi dakikada doğacağını önceden biliyoruz, takvimlere yazıyoruz; ama güneş biz öyle biliyoruz diye öyle doğmaz. Öyle doğacağı için biz öyle biliriz. Allah'ın bilmesi de olsa, tüm bilgi olguya tabidir, olgu bilgiye değil. 'Kaderde varmış!' demek yanlış mı oluyor peki? Olanda hayır vardır deriz. Ama olup bittikten sonra deriz bunu. Olup bitenlerin böyle olup biteceğini önceden bilemezdik ama artık biliyoruz. Kader geçmişimiz söz konusu olunca bize malum oluyor. 'Kaderde varmış!' deme hakkımız oluyor o vakit. Başımıza gelen olumsuzluklara ancak böylece sabrediyoruz. Takdir-i ilahî diyoruz. Depremdir, ölümdür, hastalıktır; irademizin dışında olup bitenler için teselli buluyoruz. Ama okulundan alacağın diploma için ter dökeceksin, takdir-i ilahî deyip yatamazsın. Dua ederek kaderimizi değiştirebilir miyiz? Kaderimizi değiştirir dua. Dua edersek, 'dua eden adam' olarak yazılır kaderimiz. Dua etmezsek, 'dua etmeyen adam' olarak yazılır kaderimiz. 10. Açlıktan ölen insanlar da, zenginlik içinde hayat sürenler de kendi kaderini yaşıyor. Bu haksızlık değil mi? Dünya, adaletin gerçekleşeceği nihai yer değildir. Burası sınama yeri. Burada sorular var. Burada yanlışlarla beraber doğrular da var. Sınav kâğıtlarında beş seçenekli her soru için bir doğru cevap dört yanlış cevap vardır. Sınavı yapanın kâğıda yanlış cevaplar yazması yanlış değildir. Sınananın yanlış cevabı işaretlemesi yanlıştır.