CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
EYT'de merak edilen sorular | Prim günüm yetersiz 3600 günle emekli olabilir miyim?
Başkan Erdoğan'ın 28 Aralık'ta duyurduğu EYT müjdesinden 2 milyon 250 bin vatandaş yararlanacak. 3 gündür haberin heyecanıyla SGK önlerinde uzun kuyruklar oluşturan halkın kafasına takılan sorular, tek tek yanıt buluyor. Sabah Gazetesi yazarı Hazal Ateş bügünkü yazısında EYT'de en çok merak edilen 10 sorunun yanıtını sizler için araştırdı. İşte emeklilik imkanı sunan EYT hakkında mutlaka bilmeniz gerekenler...
8 Eylül 1999 öncesindeki şartların geçerli olacağı EYT düzenlemesi sonrası ortalama emekli aylığının 7 bin lira civarında olması bekleniyor. EYT kapsamında emekli olanların aylıklarında herhangi bir kısıntı söz konusu olmayacak, herkes hak ettiği tutarı alacak. Yapılan anketlere göre EYT kapsamında emekli olacakların yüzde 70'inin çalışmaya devam edeceği tahmin ediliyor. EYT düzenlemesiyle ilgili vatandaşların merak ettiği soruları 10 başlıkta derledik. İşte sorular ve cevapları:
- EYT'LİLER PRİM GÜNÜ YETERSİZ, ANCAK YAŞI İLERLEMİŞ OLANLAR İÇİN TANINAN KISMİ EMEKLİLİK HAKKINDAN YARARLANABİLECEK Mİ?
EYT'liler 8 Eylül 1999 öncesindeki koşullarla kısmi emeklilik hakkından yararlanabilecek. SSK'lıda 3600 prim günü, kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş. BAĞ-KUR'luda 5400 prim günü, kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş.
EYT'LİLER 1 OCAK'TAN SONRA DA ASKERLİK, DOĞUM BORÇLANMASI YAPABİLECEK Mİ?
Yapabilecek. 1 Ocak'tan sonra da askerlik, doğum, yurtdışı vs. gibi hizmet borçlanması yapılabilecek. Ancak asgari ücret arttığı için maliyet yükselecek.
- PRİM GÜNÜ EKSİK OLANLARIN NE YAPMASI GEREKİYOR?
Doğum borçlanması, askerlik, yurtdışı borçlanması yaparak prim gün sayısını tamamlamaları gerek. Böylece emekli olabilecekler. Doğum borçlanması ile 3 defaya mahsus olmak üzere her bir çocuk için 720 güne kadar borçlanma imkânı bulunuyor.
PRİM GÜNÜ EKSİK OLAN VE SİGORTALILIK SÜRESİ DOLMAYANLAR NE YAPACAK?
Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayan ve çalışma statüsüne göre gerekli prim günü ile sigortalılık süresi koşulunu henüz tamamlamamış olanlar, bu koşulların her ikisini de yerine getirdikleri tarihten itibaren emeklilik dilekçesi verebilecek. O tarihe kadar beklemek gerekiyor.
ÇALIŞMAYA DEVAM EDENLERİN EMEKLİ AYLIĞINDA KESİNTİ YAPILACAK MI?
Emekli olup aynı işyerinde veya başka işyerinde çalışmaya devam edenlerin emekli aylığında kesinti yapılmayacak. 4A'lı olarak çalışanlar için sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödenecek. Emekli olup çalışmaya başlayanlar için yüzde 7.5 işçi payı, yüzde 24.5 işveren payı olarak SGDP kesilecek.
PRİM GÜNÜM YETERSİZ, 3600 GÜNLE EMEKLİ OLABİLİR MİYİM?
İşsizlik Sigortası Kanunu'na göre 8 Eylül 1981'den önce işe başlayan kadınlarla 8 Eylül 1976'dan önce işe başlayan erkekler 15 yıl sigorta süresi, 3600 günü tamamlayarak emekli olabilir. Bu kapsamdaki kadınlar 50, erkekler de 55 yaşında emekliliğe hak kazanır. Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre ise 23 Mayıs 2002'de 15 yıllık sigortalılık süresini dolduran kadınlar 50, erkekler de 55 yaşını doldurduysa 3600 gün malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları primi ödemiş olanlar istediklerinde emekli olabilir.
1998'DE İŞE GİRİŞİM GÖRÜNÜYOR AMA PRİMİM YATIRILMAMIŞ, BU DURUMDA NE YAPMALIYIM?
İşe girişiniz var ama prim yatırılmadıysa dava açmanız gerekiyor. Fiilen 8 Eylül 1999 öncesi çalışıp ancak sigorta girişi geç yapıldıysa da dava açma var. Her iki durumda da zaman aşımı süresi bulunmuyor. Bu tarihten önce işe girdiniz, ancak hiçbir şekilde sigorta girişiniz yapılmadıysa hak düşürücü süre nedeniyle dava açamazsınız. Yine stajyer, çırak olmadığı halde böyle başlatılanların da itiraz hakkı var. Prim belgeleri olan SGK'ya olmayanlar da mahkemeye başvurarak hizmet tespitine gitmeli.
EMEKLİ OLUP ÇALIŞMAYA DEVAM EDEN HERKES İÇİN PRİM DESTEĞİ VERİLECEK Mİ?
Emekli olduktan sonra "aynı işyerinde" çalışmaya devam edenler için sosyal güvenlik destek primi işveren payında 5 puan indirim yapılacak. Böylece işveren yüzde 24.5 yerine yüzde 19.5 oranında prim ödeyecek.
EYT KAPSAMINDA OLANLAR HANGİ STATÜDEN EMEKLİ OLACAK?
Hizmet dökümünde son 2 bin 520 gün hangi statüdense (Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı) belirleyici olacak. EYT belirlenirken çeşitli kurumlardan sigortalı çalışanlar da değerlendirmeye alınıyor. İşe başlangıcı 1999 öncesi banka sandıklarında olanlar da kapsama giriyor. Bağ-Kur kapsamında işyeri açıp şirket ortağı olup primlerini yatırmadığı için dondurulan günler yeniden kazanılabilecek. Geçmiş günlerini ihya edecek olanlar asgari ücret üzerinden ödeme yaparak prim ekletebilecek.
KIDEM TAZMİNATI NE ZAMAN ÖDENECEK?
Kıdem tazminatı işçinin emekli olduğu tarihte ödenecek. İşçi onay vermedikçe kıdem tazminatının peşin ödenmesi gerekir. İşçi kabul ederse taksitli ödeme yapılabilir. Taksitli ödeme sırasında faiz yürütülebilmesi için yapılacak sözleşmeye hüküm konulması gerekir. Taksitin aksatılması halinde faiz işleyebilmesi için de ihtar çekilmesi veya dava açılması gerekir. Aynı işyerinde çalışmaya devam eden işçilerin kıdem tazminatı daha sonraya ertelenebilir. Ancak bu durumda işçi, kıdem tazminatının son aldığı ücret üzerinden ödeneceği konusunda işveren ile yazılı sözleşme yapmalıdır.
