CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
Birleşik Krallık'tan vatandaşlarına katil tahmin sistemi! Cinayet işlenmeden tespit edilecek
Birleşik Krallık hükümeti, yetkililer tarafından tanınan kişilerin kişisel verilerini kullanarak, cinayet işleme olasılığı en yüksek kişileri tespit etmeyi umduğu bir 'katil tahmin' programı geliştiriyor.
Birleşik Krallık hükümeti, kamu güvenliğini artırma hedefiyle oldukça tartışmalı bir projeye imza atıyor. "Cinayet tahmini" olarak anılan bu sistem, yapay zekâ destekli algoritmalarla potansiyel suçluları önceden tespit etmeyi amaçlıyor. Ancak proje daha başlamadan "soğuk ve distopik" olarak tanımlanarak yoğun eleştirilere maruz kaldı.
Sistem Nasıl Çalışacak?
İngiltere Adalet Bakanlığı'nın geliştirdiği sistem, algoritmalar kullanarak binlerce kişinin kişisel verilerini analiz edecek. Amaç, cinayet gibi ciddi şiddet suçlarını işlemeye en yatkın bireyleri öngörmek.
Proje kapsamında yapay zekâ, suçluların geçmiş kayıtlarını, riskli davranış örüntülerini ve diğer sosyal/psikolojik verileri bir araya getirerek potansiyel tehditleri belirleyecek. Sistem, yalnızca veriye dayalı değil; aynı zamanda polis ve denetimli serbestlik kurumlarının istatistiksel verilerini de entegre ederek tahmin gücünü artırmaya çalışacak.
Projenin Eski ve Yeni Adı: Algıyı Değiştirme Çabası mı?
Başlangıçta "Cinayet Tahmin Projesi" olarak adlandırılan bu girişim, daha sonra "Risk Değerlendirmesini Geliştirmek İçin Veri Paylaşımı" ismini aldı. Eleştirmenler, bu isim değişikliğinin kamuoyunun tepkisini yumuşatma çabası olduğunu savunuyor.
Hangi Veriler Kullanılacak?
Projede kullanılacak veri seti oldukça geniş. İçeriğinde şunlar yer alıyor:
-
Ceza almış bireylerin kayıtları
-
Polis Ulusal Bilgisayarı'ndaki kimlik numaraları
-
Doğum tarihi, cinsiyet ve etnik köken bilgileri
-
Kişinin ilk defa mağdur olduğu yaş (özellikle aile içi şiddet gibi vakalar)
-
Polisle ilk temasa geçtiği yaş
-
Zihinsel sağlık, bağımlılık, intihar eğilimleri, kendine zarar verme, engellilik gibi "özel kategorilere" giren sağlık bilgileri
Bu veriler, Adalet Bakanlığı ile Greater Manchester Polisi arasında imzalanan veri paylaşım anlaşması kapsamında temin edilecek.
Peki Neden Böyle Bir Sisteme İhtiyaç Duyuldu?
Hükümet yetkilileri, bu sistemin yalnızca araştırma amaçlı olduğunu ve denetimli serbestlikteki kişilerin ciddi suçlar işleyip işlemeyeceklerini daha iyi öngörmeyi hedeflediğini belirtiyor.
Adalet Bakanlığı'ndan bir sözcü, "Bu proje, elimizdeki verilerle daha isabetli risk analizleri yapmamızı sağlayacak. Nihayetinde kamunun güvenliğini artırmayı hedefliyoruz." dedi.
Yetkililer ayrıca mevcutta kullanılan risk değerlendirme araçlarının halihazırda var olduğunu, bu sistemin ise polis ve gözaltı verilerinin entegre edilmesiyle daha kapsamlı hale geleceğini vurguluyor.
Eleştiriler Sert: "Bu Sistem Önyargı Üretecek"
Ancak proje birçok insan hakları kuruluşu tarafından eleştiri yağmuruna tutuldu. Devlet gözetimini izleyen sivil toplum örgütü Statewatch, projenin verilerden elde edilecek tahminlerin yapısal ayrımcılığı pekiştireceğini savunuyor.
Statewatch araştırmacısı Sofia Lyall, konuyla ilgili şu çarpıcı ifadeleri kullandı:
"Bu tür suç tahmin sistemleri, ırksal ve sosyoekonomik önyargıları kodlayan yapılar. Zihinsel sağlık, bağımlılık ve engellilik gibi son derece hassas verilerin böyle bir amaçla kullanılması son derece müdahaleci ve rahatsız edici."
Lyall'a göre bu sistem, özellikle azınlık gruplar ve düşük gelirli bireyler üzerinde ayrımcılığı derinleştirecek ve suç profilinin dışına çıkamayan kısır döngüler yaratacak.
Sonuç Ne Olacak?
Henüz yalnızca araştırma aşamasında olan bu sistemin kamuya etkisi belirsiz. Ancak uzmanlar, algoritmalarla yürütülecek bu tür projelerin sadece teknik değil, aynı zamanda etik boyutlarının da derinlemesine tartışılması gerektiğini vurguluyor.
Bir yandan kamusal güvenlik artışı hedeflenirken, diğer yandan mahremiyet, veri güvenliği ve ayrımcılık gibi çok önemli sorular yanıt bekliyor.
Not: Bu haber The Guardian'ın "UK creating 'murder prediction' tool to identify people most likely to kill" makalesinden derlenmiştir.
