Stratfor: Erdoğan küresel sistemi değiştiriyor

Amerika'yı, Türkiye'de yaşanan milli paraya sahip çıkma hareketinin diğer ülkeleri de etkileyerek bir domino etkisi meydana getirebileceği endişesi sardı.

Geçtiğimiz hafta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın doların yükselişine karşı milli paraya dönüştürme çağrısı üzerine sivil halkın ve birçok tüzel kuruluşun ellerindeki dolarları Türk Liras'ına çevirmesinin Türk Lirası'nı destek olacağı ancak ticari anlamalarda çok büyük etkisi olmayacağını iddia eden ABD'li istihbarat örgütü Stratfor, diğer ülkelerde de aynı yaklaşımın gerçekleşmesi halinde, dünyanın yeni bir sistem değişikliğine gidebileceğini yazdı.

BAŞKA ÜLKELER DE AYNI YOLU İZLERSE...

Türkiye'deki bu gelişmeyi diğer ülkelerin de yakından izlediği belirtilen Stratfor yazısında, Doların yükselişiyle başedebilmek için onların da aynı yolu izleyebilecekleri öne sürüldü. Erdoğan, 3 Aralık tarihinde yaptığı konuşmada, Rusya, Çin ve İran'a da ticaretlerinde kendi paralarını kullanmayı önermişti.

"HİÇBİR ÜLKE BU YARIŞA GİREMEDİ"

Diğer bazı ülkeler benzer bir konumda buluyorlar, fakat belki de hiçbiri, özel sektörü yabancı parayla aynı hizaya getiren veya zayıflatan para birimini, kendi para birimini güçlendirmek için harcamayı isteyecak kadar kutsanmış değildir.

"ERDOĞAN EKONOMİSİNİ DOLAR BAĞIMLILIĞINDAN KURTARIYOR"

Erdoğan'ın öneri alanlarından bir diğeri, özellikle Türkiye'nin olası rolünü göz önünde bulundurarak, küresel ilgi çekti. 3 Aralıkta Erdoğan, Türkiye'nin Rusya, Çin ve İran ile para birimlerinde ticaret yapması gerektiğini söyledi. Bu, Türkiye'nin ekonomisini dolara bağımlılığını bırakmak için bir girişim gibi görünüyor

KÜRESEL RESMİ DEĞİŞTİRME RİSKİ VAR

Bu düşünce deneyi yine de: Türkiye'nin para birimi stratejisinin sadece kendi başına anlamlı bir meyve vermenin değil, aynı zamanda küresel resmi değiştirmeye yetecek sayıda başka ülkenin benimseyerek ilerlemesi riskini gösteriyor.

DOLARIN YERİNE ADAYLAR...

Dolara alternatif küresel para birimi belirsizliği yaşanırken şu an doların yerini alabilecek bir kaç aday bulunuyor. Çin'in Yuan'ı zayıflarken 2001 yılında favori olan Avro ise en zayıf adaylardan. İngiliz Pound'u ve Japon Yen'i ise güçlü adaylar. Ancak, en muhtemel çözüm, küresel döviz, dolar yerine Uluslararası Para Fonu'nun SDR (Özel Çekme Hakkı) uygulaması olabilir

Özel Çekme Hakları (Special Drawing Rights - SDR), Uluslararası Para fonu (IMF) tarafından 1969 yılında meydana getirilmiş uluslararası bir rezerv birimi. SDR başlangıçta 0.888671 gram saf altına eşitken yani 1 SDR = 1 ABD doları iken, 5 yıl sonra Bretton Woods Sistemi çöküp önemli para birimleri dalgalı kur uygulamasına geçince, 1974 yılı Temmuz ayında SDR değeri "para sepeti" yöntemine göre belirlenmeye başlamıştı.

1 Ocak 1981'den itibaren SDR değerinin belirlenmesine konu oluşturan ulusal para sayısı beşe indirilerek (Amerikan Doları, Alman Markı, Fransız Frangı, Japon Yeni ve İngiliz Sterlini) dünya ticaretinde en büyük paya sahip olan ülkelerin ekonomik gücünü yansıtacak biçimde düzenlenmişti. Ancak son yıllarda Avrupa Birliği ülkelerinin para birimi olarak Euro'ya geçmesi dolayısıyla Alman Markı ve Fransız Frangı yerini Euro'ya bırakmıştır. Halen SDR değerinin belirlenmesinde dört para birimi geçerli.