CANLI YAYIN
Bu savaş GAP'ı elde etme savaşı mı?
Sabah gazetesi köşe yazarı Süleyman Yaşar bügünkü köşesinde son gelişmeleri çarpıcı bir analizle ele aldı.
Türkiye'nin güneydoğusunda hem kaya petrolü, hem bol su hem de büyük bir tarım alanı var. Özellikle Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Türkiye'nin yıllık 63 milyar dolarlık tarım üretimini iki katına çıkarabilecek bir proje.
GAP projesi sadece Türkiye'nin değil, artan dünya nüfusunun da gıda talebini karşılamakta önemli rol oynayacak. Bugüne kadar Türkiye, GAP projesine nominal değerde tam 21 milyar dolar para yatırdı. Bu bedeli bugünkü değerine getirdiğinizde GAP'a yatırılan para 50 milyar doları bulabilir.
1970'lerde başlayan GAP projesi artık tamamlanmak üzere ama dikkat ederseniz proje tam kapasite üretime geçecek hale geldiğinde bir yanda PKK saldırıları hızlanıyor, diğer yanda İran meydan okumaya başlıyor.
Oysa hükümet, Oslo görüşmeleri sürecinde görevlendirdiği bürokratlarını PKK'lı yöneticilerle masaya oturtup Kürt sorununu barışçıl bir yolla çözmek istedi. Olmadı. Oslo görüşme tutanakları sızdırıldı ve sonunda iş neredeyse barış isteyen Başbakanı ve MİT görevlilerini tutuklamaya kadar vardırıldı.
Niye? Konuya hep siyasi bakılıyor ama bu işin çok temel bir ekonomik nedeni var. Çünkü savaş bitip barış dönemine geçilince, bölge ekonomisi canlanacak. Kuzey Irak'taki petrol, gaz ve GAP'ın gıda üretimi bölgeyi dünyanın en zengin coğrafyası yapacak.
Ayrıca Türkiye'deki kaya petrolü de artan petrol fiyatları karşısında artık ekonomik bir değer kazandığı için ek bir enerji rezervi olacak. Şu nokta çok önemli! Kaya petrolü buhar verilerek çıkarıldığından bol suya ihtiyaç var. İşte bu bol su da Türkiye'nin güneydoğusunda mevcut. Anlayacağınız, Türkiye'nin güneydoğusu ve Kuzey Irak Kürt Bölgesi dünyada artan gıda ihtiyacı ve yeryüzünde azalan petrol rezervleri açısından çok önemli.
Gelelim dünyada gıdanın bugünkü durumuna... Dünya gıda fiyatları yine hızla yükseliyor. Bölgesel kuraklıklar, dünyada mısır ve çay fiyatlarını yüzde 40 artırdı. Yem fiyatları da kuraklık nedeniyle almış başını gidiyor.
Dolayısıyla kısa vadede, hayvanlar yem pahalı olduğu için beslenemeyeceğinden kesime gönderilebilir ve et fiyatları gerileyebilir. Ama bütün bu gelişmeler orta vadede dünya et fiyatlarını hızla yükseltecektir.
Sonuçta dünyada nüfus ve gelir yükseliyor. Bu da dünyada toplam gıda ve yakıt talebini sürekli artırıyor. Bu dünya şartlarında Türkiye'nin GAP projesi ve kaya petrolü rezervleri ile Kuzey Irak Kürt Bölgesi'nin petrol ve gaz zenginliği dünya için çok cazip bir alan oluşturuyor.
Anlayacağınız, PKK'nın saldırılarını bu ekonomik bütünlükten ayrı düşünmek, konuyu eksik değerlendirmek olur. Çok uzun süren bir savaşı PKK'nın sürdürebilmesi de zaten bu işin, ekonomik yönü dikkate alınmadan anlaşılamayacağını gösteriyor. İşte dünyanın bu koşullarında Türkiye, son dönemde gene sistematik bir saldırıyla karşı karşıya diyebiliriz. PKK'yı tam anlamak için suya, gıdaya ve petrole bakmak lazım.
GAP projesi sadece Türkiye'nin değil, artan dünya nüfusunun da gıda talebini karşılamakta önemli rol oynayacak. Bugüne kadar Türkiye, GAP projesine nominal değerde tam 21 milyar dolar para yatırdı. Bu bedeli bugünkü değerine getirdiğinizde GAP'a yatırılan para 50 milyar doları bulabilir.
1970'lerde başlayan GAP projesi artık tamamlanmak üzere ama dikkat ederseniz proje tam kapasite üretime geçecek hale geldiğinde bir yanda PKK saldırıları hızlanıyor, diğer yanda İran meydan okumaya başlıyor.
Oysa hükümet, Oslo görüşmeleri sürecinde görevlendirdiği bürokratlarını PKK'lı yöneticilerle masaya oturtup Kürt sorununu barışçıl bir yolla çözmek istedi. Olmadı. Oslo görüşme tutanakları sızdırıldı ve sonunda iş neredeyse barış isteyen Başbakanı ve MİT görevlilerini tutuklamaya kadar vardırıldı.
Niye? Konuya hep siyasi bakılıyor ama bu işin çok temel bir ekonomik nedeni var. Çünkü savaş bitip barış dönemine geçilince, bölge ekonomisi canlanacak. Kuzey Irak'taki petrol, gaz ve GAP'ın gıda üretimi bölgeyi dünyanın en zengin coğrafyası yapacak.
Ayrıca Türkiye'deki kaya petrolü de artan petrol fiyatları karşısında artık ekonomik bir değer kazandığı için ek bir enerji rezervi olacak. Şu nokta çok önemli! Kaya petrolü buhar verilerek çıkarıldığından bol suya ihtiyaç var. İşte bu bol su da Türkiye'nin güneydoğusunda mevcut. Anlayacağınız, Türkiye'nin güneydoğusu ve Kuzey Irak Kürt Bölgesi dünyada artan gıda ihtiyacı ve yeryüzünde azalan petrol rezervleri açısından çok önemli.
Gelelim dünyada gıdanın bugünkü durumuna... Dünya gıda fiyatları yine hızla yükseliyor. Bölgesel kuraklıklar, dünyada mısır ve çay fiyatlarını yüzde 40 artırdı. Yem fiyatları da kuraklık nedeniyle almış başını gidiyor.
Dolayısıyla kısa vadede, hayvanlar yem pahalı olduğu için beslenemeyeceğinden kesime gönderilebilir ve et fiyatları gerileyebilir. Ama bütün bu gelişmeler orta vadede dünya et fiyatlarını hızla yükseltecektir.
Sonuçta dünyada nüfus ve gelir yükseliyor. Bu da dünyada toplam gıda ve yakıt talebini sürekli artırıyor. Bu dünya şartlarında Türkiye'nin GAP projesi ve kaya petrolü rezervleri ile Kuzey Irak Kürt Bölgesi'nin petrol ve gaz zenginliği dünya için çok cazip bir alan oluşturuyor.
Anlayacağınız, PKK'nın saldırılarını bu ekonomik bütünlükten ayrı düşünmek, konuyu eksik değerlendirmek olur. Çok uzun süren bir savaşı PKK'nın sürdürebilmesi de zaten bu işin, ekonomik yönü dikkate alınmadan anlaşılamayacağını gösteriyor. İşte dünyanın bu koşullarında Türkiye, son dönemde gene sistematik bir saldırıyla karşı karşıya diyebiliriz. PKK'yı tam anlamak için suya, gıdaya ve petrole bakmak lazım.
Süleyman Yaşar / Sabah
GÜNÜN MANŞETLERİ İÇİN TIKLAYIN
